ROZUMNI / Gimnazjum / Klasa III

Cele bloku: ROZUMNI. Rozumienie rzeczywistości przyrodniczej

Obserwujemy i doświadczamy.

Spełniamy wymagania ogólne podstawy programowej przyrody i zajęć technicznych dla szkoły podstawowej oraz biologii, chemii, fizyki i edukacji dla bezpieczeństwa dla gimnazjum i liceum.

Realizując program, można wykorzystać metodę projektu edukacyjnego, również o charakterze badawczym oraz inne metody preferujące uczenie się przez odkrywanie, działanie i przeżywanie (takich jak: praca z Internetem, pogadanka, wykład problemowy, prezentacja multimedialna, demonstracja, obserwacja, pomiar, zajęcia praktyczne, IBSE, dyskusja, burza mózgów, studium przypadku, drzewko decyzyjne, śnieżna kula, i in. stosowane w miarę potrzeb).

Korelacje:

II klasa: chemia, biologia – żywność, produkty biotechnologiczne, analiza składu na opakowaniach, szkodliwe działanie mutagenne 

III klasa: chemia, geografia – człowiek a środowisko, zagrożenia i ochrona

Klasa III gimnazjum
Wymagania na 7 trymestr

Biologia

TREŚCI dla klasy III	WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE Uczeń po 7 trymestrze:
1. Metody badawcze stosowane w biologii – obserwacje i doświadczenia.	planuje, przeprowadza i dokumentuje proste doświadczenia biologiczne – formułuje problem badawczy, stawia hipotezę, określa warunki doświadczenia, rozróżnia próbę kontrolną i badawczą, formułuje wnioski
2. Źródła informacji i ich krytyczne wykorzystanie – analiza tekstów, tabeli, schematów, wykresów, rysunków.	wykorzystuje różnorodne źródła i metody pozyskiwania informacji, w tym technologię informacyjno-komunikacyjną odczytuje, analizuje, interpretuje i przetwarza informacje tekstowe, graficzne, liczbowe
3. Genetyka. Budowa i organizacja materiału genetycznego.	opisuje budowę chromosomu (chromatydy, centromer) rozróżnia autosomy i chromosomy płci przedstawia strukturę podwójnej helisy DNA i wykazuje jej rolę w przechowywaniu informacji genetycznej i powielaniu (replikacji) DNA porównuje budowę kwasów nukleinowych i białek
4. Podziały komórki (mitoza i mejoza).	przedstawia znaczenie biologiczne mitozy i mejozy, rozróżnia komórki haploidalne i diploidalne
5. DNA jako nośnik informacji genetycznej.	przedstawia zależność pomiędzy genem a cechą
6. Kod genetyczny.	przedstawia sposób zapisywania i odczytywania informacji genetycznej (sekwencja nukleotydów w DNA, kod genetyczny) wyjaśnia różnicę między informacją genetyczną a genetycznym
7. Podstawy klasycznej genetyki mendlowskiej.	przedstawia dziedziczenie cech jednogenowych, posługując się podstawowymi pojęciami genetyki (fenotyp, genotyp, gen, allel, homozygota, heterozygota, dominacja, recesywność) rozwiązuje proste zadania z zakresu klasycznej genetyki mendlowskiej dotyczące m.in. dziedziczenia koloru oczu, głównych grup krwi AB0, czynnika Rh
8. Mutacje i ich przyczyny.	podaje ogólną definicję mutacji oraz wymienia przyczyny ich wystąpienia (mutacje spontaniczne i wywołane przez czynniki mutagenne) podaje przykłady czynników mutagennych rozróżnia mutacje genowe (punktowe) i chromosomowe
9. Choroby genetyczne.	przedstawia dziedziczenie płci u człowieka i podaje przykłady cech człowieka sprzężonych z płcią (hemofilia, daltonizm) podaje przykłady chorób człowieka warunkowanych takimi mutacjami (mukowiscydoza, zespół Downa)

Chemia

TREŚCI dla klasy III	WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE Uczeń po 7 trymestrze:
1. Czym jest chemia organiczna?	wyjaśnia pojęcia: chemia organiczna, związek organiczny podaje przykłady związków organicznych z życia codziennego
2. Węglowodory nasycone. Alkany.	omawia podstawowe właściwości poznanych węglowodorów wskazuje źródła występowania węglowodorów w przyrodzie podaje nazwy i pisze wzory najprostszych węglowodorów nasyconych i nienasyconych wyjaśnia przyczynę zmian właściwości fizycznych (stanu skupienia) kolejnych węglowodorów nasyconych
3. Przeróbka ropy naftowej.	omawia procesy przeróbki ropy naftowej podaje przykłady produktów otrzymywanych z ropy naftowej, opisuje ich zastosowanie
4. Węglowodory nienasycone. Alkeny. Alkiny.	odróżnia doświadczalnie węglowodory nasycone od nienasyconych oraz objaśnia różnicę w ich budowie wyjaśnia pojęcie „szereg homologiczny” i pisze ogólne wzory alkanów, alkenów, alkinów potrafi zaplanować i przeprowadzić badanie właściwości alkanów, alkenów, alkinów oraz reakcje identyfikacji węglowodorów nasyconych i nienasyconych zapisuje odpowiednie równania reakcji
5. Syntetyczne polimery. Zastosowanie tworzyw sztucznych, problem ich utylizacji.	wyjaśnia proces polimeryzacji na przykładzie na przykład. polietylenu oraz podaje przykłady zastosowania polimerów omawia znaczenie tworzyw sztucznych dla gospodarki człowieka

Fizyka

TREŚCI dla klasy III	WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE Uczeń po 7 trymestrze:
1. Magnetyzm. Biegun magnetyczny.	nazywa bieguny magnetyczne magnesów trwałych i opisuje charakter oddziaływania między nimi potrafi wskazać linie pola magnetycznego wokół magnesu
2. Magnes i elektromagnes.	opisuje oddziaływanie magnesów na żelazo i podaje przykłady wykorzystania tego oddziaływania opisuje działanie elektromagnesu i rolę rdzenia w elektromagnesie opisuje wzajemne oddziaływanie magnesów z elektromagnesami i wyjaśnia działa nie silnika elektrycznego prądu stałego
3. Igła magnetyczna, kompas.	opisuje zachowanie igły magnetycznej w obecności magnesu oraz zasadę działania kompasu opisuje wpływ przewodnika z prądem na igłę magnetyczną i opisuje to oddziaływanie

Edukacja dla bezpieczeństwa

TREŚCI dla klasy III	WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE Uczeń po 1 trymestrze:
1. Przedmiot zajęć– zasady bezpieczeństwa. Kontrakt. Diagnoza wstępna.	wymienia główne założenia programowe przedmiotu wypowiada się na temat swoich zainteresowań, oczekiwań wobec nauczyciela oraz proponowanych treści i metod pracy planuje swoją naukę zgodnie z wymaganiami przedmiotowymi
2. Istota udzielania pierwszej pomocy.	uzasadnia znaczenie udzielania pierwszej pomocy wyjaśnia zasady zachowania się ratujących (świadków zdarzenia) w miejscu wypadku
3. Pierwsza pomoc w przypadku zagrożenia życia lub zdrowia człowieka. Łańcuch ratunkowy – czy wolno go zerwać?.	omawia zasady zabezpieczenia miejsca wypadku wzywa odpowiednią pomoc wyjaśnia zasady bezpiecznego postępowania w rejonie wypadku rozpoznaje stopień zagrożenia osoby poszkodowanej postępuje według poznanego schematu ratunkowego
4. Ocena stanu poszkodowanych.	rozpoznaje zaburzenia podstawowych funkcji życiowych organizmu rozpoznaje podstawowe urazy u poszkodowanego na podstawie badania systemowego wzywa odpowiednią pomoc omawia zasady bezpiecznego postępowania ratownika
5. Postępowanie podczas zasłabnięć, omdleń i utraty przytomności.	rozpoznaje stan przytomności i bada oddech wymienia zagrożenia dla osoby nieprzytomnej układa osobę nieprzytomną w pozycji bezpiecznej udziela pomocy osobie omdlałej zapobiega omdleniu stosuje schemat postępowania ratowniczego omawia zasady aseptycznego i bezpiecznego postępowania ratownika
6. Pierwsza pomoc w zaburzeniu oddychania oraz przy zatrzymaniu krążenia.	rozpoznaje czynności życiowe poszkodowanego lub ich brak wykonuje samodzielnie resuscytację krążeniowo-oddechową postępuje według poznanego schematu ratowniczego
7. Pierwsza pomoc w zranieniach, skaleczeniach i ranach.	stosuje podstawowe zasady opatrywania ran stosuje właściwe opatrunki w zależności od rodzaju urazu i umiejscowienia rany opatruje rany umiejscowione na poszczególnych częściach ciała posługuje się chustą trójkątną podczas opatrywania ran i unieruchamiania kończyn tamuje krwawienia wyjaśnia zastosowanie poszczególnych materiałów opatrunkowych
8. Pierwsza pomoc przy krwotokach.	charakteryzuje krwotoki i wyjaśnia niebezpieczeństwa z nimi związane tamuje krwotoki zewnętrzne za pomocą opatrunku stosuje opatrunek uciskowy omawia zasady aseptycznego i bezpiecznego postępowania ratownika

Klasa III gimnazjum
Wymagania na 8 trymestr

Biologia

TREŚCI dla klasy III	WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE Uczeń po 8 trymestrze:
1. Ekologia i jej podstawowe pojęcia.	wyjaśnia pojęcia „populacja” i „ekosystem” wskazuje żywe (biocenoza) i nieożywione (biotop) elementy ekosystemu
2. Nisza ekologiczna, zakres tolerancji na czynniki środowiska.	przedstawia na przykładzie wybranego organizmu czynniki środowiska niezbędne do jego prawidłowego funkcjonowania – określa jego niszę ekologiczną
3. Przystosowania do życia w środowisku lądowym i wodnym.	wykazuje na podstawie budowy wybranych organizmów ich przystosowania do życia w środowisku lądowym i wodnym
4. Łańcuchy pokarmowe i poziomy troficzne w biocenozie.	opisuje zależności pokarmowe (łańcuchy i sieci pokarmowe) w ekosystemie
5. Obieg materii i przepływ energii w ekosystemie.	rozróżnia producentów, konsumentów i destruentów oraz przedstawia ich rolę w obiegu materii i przepływie energii przez ekosystem
6. Pozytywne, negatywne i neutralne zależności między populacjami.	charakteryzuje i rozpoznaje na przykładach pozytywne, negatywne i neutralne zależności między organizmami (mutualizm, protokooperacja, komensalizm, drapieżnictwo, roślinożerność, pasożytnictwo, amensalizm, allelopatia, neutralizm) wykazuje, na wybranym przykładzie, że symbioza (mutualizm) jest wzajemnie korzystna dla obu partnerów
7. Przystosowania w budowie organizmów do ich trybu życia.	przedstawia przystosowania zwierząt roślinożernych do odżywiania się pokarmem roślinnym oraz przystosowania roślin, służące obronie przed zgryzaniem przedstawia adaptacje drapieżników do chwytania zdobyczy oraz podaje przykłady obronnych adaptacji ich ofiar przedstawia przystosowania do pasożytniczego trybu życia
8. Przestrzenne i czasowe skutki wzajemnych oddziaływań.	przedstawia skutki konkurencji wewnątrzgatunkowej i międzygatunkowej tłumaczy zasadę ewolucyjnego „wyścigu zbrojeń” w układzie zjadający–zjadany wyjaśnia, jak zjadający i zjadani regulują wzajemnie swoją liczebność

Chemia

TREŚCI dla klasy III	WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE Uczeń po 8 trymestrze:
1. Podstawy chemii organicznej – pochodne węglowodorów. Alkohole. Glicerol. Wpływ alkoholu etylowego na organizm ludzki.	omawia budowę cząsteczek metanolu, etanolu wyjaśnia pojęcie „grupa funkcyjna" charakteryzuje właściwości metanolu i etanolu zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych omawia proces fermentacji alkoholowej potrafi zaplanować i przeprowadzić badanie właściwości etanolu omawia budowę alkoholi wielowodorotlenowych na przykładzie glicerolu bada i opisuje właściwości glicerolu i potrafi wskazać przykłady jego zastosowania
2. Kwasy karboksylowe (kwas octowy, kwas mrówkowy). Wyższe kwasy karboksylowe.	omawia budowę i właściwości kwasów karboksylowych: mrówkowego i octowego wyjaśnia zmiany właściwości kwasów karboksylowych wraz ze zmianą długości łańcucha węglowodorowego bada właściwości rozcieńczonego kwasu octowego omawia wybrane właściwości chemiczne kwasów karboksylowych dla wybranych kwasów zapisuje równania reakcji spalania, dysocjacji jonowej, reakcji z metalami, tlenkami metali, zasadami
3. Mydła. Detergenty.	podaje przykłady nasyconych i nienasyconych kwasów tłuszczowych i pisze ich wzory sumaryczne bada właściwości kwasów tłuszczowych i zapisuje odpowiednie równania reakcji (w tym reakcja spalania, reakcja otrzymywania mydła) omawia właściwości i zastosowanie soli wyższych kwasów tłuszczowych
4. Estry. Substancje zapachowe.	omawia budowę, właściwości i podaje przykłady zastosowania estrów podaje wzory i stosuje prawidłowe nazewnictwo estrów planuje i wykonuje doświadczenie pozwalające otrzymać wybrany ester
5. Związki węgla w organizmach żywych. Aminokwasy i białka. Występowanie, właściwości i znaczenie białek.	opisuje budowę i omawia właściwości pochodnych węglowodorów zawierających azot na przykładzie amin i aminokwasów opisuje budowę białek podaje skład pierwiastkowy białek i potrafi potwierdzić go doświadczalnie doświadczalnie sprawdza wpływ wysokiej temperatury i różnych substancji chemicznych na białka oraz przeprowadza reakcje charakterystyczne dla białek wyjaśnia różnicę między zjawiskiem wysalania a denaturacji białek wyjaśnia pojęcie „reakcja charakterystyczna”
6. Cukry. Monocukry, dwucukry i wielocukry.	charakteryzuje budowę oraz właściwości cukrów prostych: (glukoza), dwucukrów (sacharoza), wielocukrów (skrobia, celuloza) proponuje doświadczenia pozwalające zbadać właściwości fizyczne i chemiczne cukrów (w tym reakcje charakterystyczne) zapisuje odpowiednie równania reakcji wyjaśnia, jak przebiega proces syntezy glukozy w organizmach roślinnych
7. Tłuszcze – budowa chemiczna, właściwości.	omawia występowanie w przyrodzie i znaczenie biologiczne tłuszczów uzasadnia, że tłuszcze należą do grupy estrów projektuje badanie właściwości tłuszczów oraz doświadczenie pozwalające odróżnić tłuszcze nasycone od nienasyconych
8. Wytwarzanie związków organicznych przez rośliny zielone w procesie fotosyntezy.	wyjaśnia, na czym polega proces fotosyntezy wskazuje główne produkty fotosyntezy, zapisuje odpowiednie równanie reakcji
9. Koloidy.	charakteryzuje roztwór koloidalny i podaje przykłady roztworów koloidalnych z życia codziennego
10. Przykłady zastosowania związków organicznych. Rola związków organicznych wchodzących w skład organizmów żywych.	określa wzór ogólny, skład pierwiastkowy, grupę funkcyjną przedstawicieli pochodnych węglowodorów na podstawie nazwy i odwrotnie potrafić tworzyć modele oraz zapisywać wzory strukturalne cząsteczek poznanych związków organicznych wyjaśnia na przykładach zależność między obecnością danej grupy funkcyjnej w cząsteczce a właściwościami pochodnych węglowodorów wyszukuje i umiejętnie korzysta z różnego rodzaju źródeł informacji na wybrany temat dotyczący zastosowań chemii omawia występowanie w przyrodzie i znaczenie biologiczne cukrów i białek wyjaśnia, na czym polega działanie katalizatora oraz podaje przykłady biokatalizatorów potrafi zaproponować doświadczalny sposób wykrywania glukozy, skrobi, białka w produktach spożywczych

Fizyka

TREŚCI dla klasy III	WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE Uczeń po 8 trymestrze:
1. Wahadło matematyczne, oscylatory.	opisuje ruch wahadła matematycznego i ciężarka na sprężynie oraz analizuje przemiany energii w tych ruchach
2. Amplituda, okres, częstotliwość, przesunięcie fazowe drgań. Położenie równowagi.	definiuje pojęcia: amplituda, okres, częstotliwość, przesunięcie fazowe potrafi ich użyć do opisu drgań posługując się wykresami opisującymi drgania ciała, potrafi odczytać jego amplitudę i okres definiuje pojęcie równowagi. potrafić wskazać trzy położenia równowagi w ogólności (przykład piłeczki na różnie ukształtowanej powierzchni) oraz w przypadku wahadeł i innych oscylatorów
3. Fala w ośrodku.	definiuje pojęcie fali. opisuje sposoby rozchodzenia się drgań w ośrodkach dla różnych przypadków (napięta lina, fala dźwiękowa) przez analogię do drgań opisuje fale harmoniczne wskazuje metodę wytworzenia dźwięku w różnych instrumentach muzycznych analizuje zależność wysokości i głośności dźwięku od wielkości fizycznych posługuje się pojęciami: infradźwięki, ultradźwięki
4. Fala elektromagnetyczna.	opisuje falę elektromagnetyczną i porównuje jej własności z falami mechanicznymi
5. Spektrum fal elektromagnetycznych.	rozróżnia rodzaj fali elektromagnetycznej dla danej długości fali potrafi nazwać falę z danego zakresu i opisać jej zastosowania
6. Rozszczepienie światła.	potrafi wskazać falową naturę światła, opisuje doświadczenie Younga, omawia zjawiska dyfrakcji i interferencji) opisuje (geometrycznie i falowo) zjawisko rozszczepienia światła w pryzmacie. opisuje światło białe jako mieszaninę barw tłumaczy budowę i zasadę działania lasera, podaje własności światła laserowego oraz wskazuje na jego zastosowania
7. Prędkość światła.	zna przybliżoną wartość światła w próżni wskazuje różnicę między prędkością światła w próżni i ośrodku

Edukacja dla bezpieczeństwa

TREŚCI dla klasy III	WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE Uczeń po 2 trymestrze:
1. Postępowanie we wstrząsie pourazowym.	wyjaśnia, dlaczego duży krwotok i wstrząs pourazowy zagrażają życiu wzywa odpowiednią pomoc przeciwdziała rozwojowi wstrząsu
2. Urazy kości i uszkodzenia stawów.	udziela pomocy w przypadku złamania, zwichnięcia lub skręcenia stosuje podręczne środki do unieruchomienia urazu stosuje unieruchomienie obłożeniowe wzywa odpowiednią pomoc
3. Urazy termiczne jako skutek wpływu wysokich i niskich temperatur na organizm człowieka.	omawia skutki działania wysokiej temperatury na organizm ludzki udziela pierwszej pomocy osobie poszkodowanej w wyniku oparzenia termicznego omawia skutki działania niskich temperatur na organizm ludzki udziela pomocy w przypadku odmrożeń miejscowych kategoryzuje stopnie odmrożeń i oparzeń
4. Oparzenia chemiczne.	udziela pierwszej pomocy w zależności od rodzaju oparzenia uzasadnia znaczenie udzielania pierwszej pomocy w oparzeniach chemicznych
5. Postępowanie w przypadku zatruć.	wymienia najczęstsze przyczyny zatruć ustala zakres pierwszej pomocy przy zatruciach pokarmowych, lekami, gazami i środkami chemicznymi
6. Postępowanie w różnych sytuacjach zagrożenia życia.	wyjaśnia, jak należy udzielać pierwszej pomocy w sytuacji podtopienia, porażenia prądem, epilepsji, udaru mózgu, zawału serca rozpoznaje stan przytomności i bada czynności życiowe poszkodowanych wymienia zagrożenia dla osoby nieprzytomnej wzywa odpowiednią pomoc stosuje odpowiednią pozycję zapobiegającą skutkom wymienionych sytuacji bezpośredniego zagrożenia życia opisuje podstawowe techniki podnoszenia i odciągania poszkodowanych
7. Pierwsza pomoc w wypadku drogowym.	omawia zasady zabezpieczenia miejsca wypadku omawia zasady aseptycznego i bezpiecznego postępowania ratownika

Klasa III gimnazjum

Wymagania na 9 trymestr

Biologia

TREŚCI dla klasy III	WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE Uczeń po 9 trymestrze:
1. Ewolucja i jej dowody (bezpośrednie i pośrednie).	definiuje pojęcie ewolucji i wymienia dowody bezpośrednie i pośrednie na jej przebieg
2. Mechanizm ewolucji.	przedstawia darwinowskie prawa rządzące ewolucją organizmów (olbrzymiej rozrodczości organizmów, zmienności powszechnej i bezkierunkowej, walki o byt, doboru naturalnego oraz dziedziczenia)
3. Pochodzenie człowieka.	krótko charakteryzuje przodków człowieka rozumnego, tj. prokonsula, australopiteka, człowieka zręcznego, człowieka wyprostowanego, neandertalczyka analizuje podobieństwa i różnice między człowiekiem a innymi naczelnymi jako wynik procesów ewolucyjnych
4. Globalne zmiany w środowisku będące wynikiem działalności człowieka.	przedstawia przyczyny i analizuje skutki globalnego ocieplenia klimatu (efekt cieplarniany, dziura ozonowa)
5. Sposoby ochrony środowiska.	uzasadnia konieczność segregowania odpadów w gospodarstwie domowym oraz konieczność specjalnego postępowania ze zużytymi bateriami, świetlówkami, przeterminowanymi lekami proponuje działania ograniczające zużycie wody i energii elektrycznej oraz wytwarzanie odpadów w gospodarstwach domowych
6. Powtórzenie materiału przed egzaminem gimnazjalnym.	planuje i konsekwentnie realizuje systematyczne powtarzanie wiedzy do egzaminu gimnazjalnego ćwiczy umiejętności, tj. omawianie przystosowań w budowie do pełnionej funkcji, rozpoznawanie na schemacie lub po opisie organizmów, ich elementów oraz procesów biologicznych, planowanie i przeprowadzanie doświadczeń, analiza i przekształcanie informacji, wyjaśnianie zależności przyczynowo-skutkowych, formułowanie wniosków i opinii, rzeczowa argumentacja

Chemia

TREŚCI dla klasy III	WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE Uczeń po 9 trymestrze:
1. Powtórzenie wiadomości przed egzaminem gimnazjalnym.

Fizyka

TREŚCI dla klasy III	WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE Uczeń po 9 trymestrze:
1. Powtórzenie wiadomości przed egzaminem gimnazjalnym.

Edukacja dla bezpieczeństwa

TREŚCI dla klasy III	WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE Uczeń po 3 trymestrze:
1. Zagrożenia powodziowe.	przedstawia typowe zagrożenia zdrowia i życia podczas powodzi
2. Zagrożenia pożarowe. Profilaktyka przeciwpożarowa.	wyjaśnia najczęstsze przyczyny powstawania pożarów charakteryzuje zagrożenia pożarowe w domu, szkole i najbliższej okolicy rozpoznaje i prawidłowo reaguje na sygnał alarmu o pożarze w szkole wyjaśnia, jak należy gasić zarzewie ognia wyjaśnia, jak należy gasić odzież palącą się na człowieku
3. Zagrożenia naturalne i związane z działalnością człowieka.	opisuje rodzaje zagrożeń naturalnych i związanych z działalnością człowieka omawia zasady zachowania się podczas wypadków i katastrof komunikacyjnych, technicznych i innych
4. Panika i sposoby jej zapobiegania. Ewakuacja z terenów zagrożonych.	uzasadnia potrzebę przeciwdziałania panice omawia zasady ewakuacji ludności i zwierząt z terenów zagrożonych
5. Zagrożenia wywołane substancjami toksycznymi.	opisuje pożądane zachowania ludności w sytuacji zagrożeń chemicznych rozpoznaje znaki substancji toksycznych na pojazdach i budowlach wyjaśnia zasady postępowania w przypadku awarii instalacji chemicznej, środka transportu, rozszczelnienia zbiorników z substancjami toksycznymi wymienia sposoby zabezpieczania żywości i wody przed skażeniami
6. Źródła promieniowania jądrowego i jego skutki.	opisuje sposoby ochrony przed szkodliwym działaniem substancji promieniotwórczych wyjaśnia, na czym polegają zabiegi sanitarne i specjalne
7. Indywidualne sposoby ochrony przed skażeniami	wymienia różne części ubioru chroniące oczy, drogi oddechowe i skórę przed skażeniami i zakażeniami wykorzystuje różne materiały do wykonania zastępczych środków ochrony dróg oddechowych i skóry
8. Ostrzeganie i alarmowanie ludności o zagrożeniach.	rozpoznaje rodzaje alarmów i sygnałów alarmowych omawia rodzaje alarmów wskazuje drogi ewakuacji w szkole omawia sposób zachowania się uczniów po usłyszeniu sygnału alarmu (np. o podłożeniu ładunku wybuchowego, pożaru itp.) w szkole umie zachować się w szkole po ogłoszeniu alarmu
9. Główne zadania ochrony ludności i obrony cywilnej.	opisuje międzynarodowy znak obrony cywilnej definiuje pojęcie obronności oraz główne zadania OC w czasie pokoju i wojny

Egzamin klasyfikacyjny z bloku ROZUMNI w klasie III gimnazjum obejmuje wyżej wymienione wymagania programowe i umożliwia uzyskanie ocen z biologii, chemii, fizyki i edukacji dla bezpieczeństwa.