Wymagania: najpierw to, co konieczne, a potem dużo wolności
Uczniowie, realizując Program Dobrej Edukacji, planują swój rozwój w sześciu obszarach. Wymagania wymienione w podstawie programowej kształcenia ogólnego przypisane są do sześciu bloków programowych. Za konieczne uznane są wymagania ogólne przedmiotów obowiązkowych z podstawy programowej. Elementy dziedzin mające charakter fakultatywny lub rozszerzony są wybierane przez ucznia. Tempo przyrostu wiedzy i umiejętności może być wolniejsze lub szybsze, zależnie od wstępnej diagnozy i indywidualnego planu rozwoju ucznia.
Na III i IV etapie edukacyjnym każdy uczeń musi wybrać jakąś – interesującą dla siebie – dziedzinę, którą będzie zgłębiał na poziomie rozszerzonym – mieć swoją Indywidualną Drogę Edukacyjnego Rozwoju, wykraczającą poza zagadnienia podstawowe. Przedmioty spoza kręgu zainteresowań ucznia mogą odgrywać rolę wspierającą, kształtować umiejętności, które będą mu potrzebne. Uczniowie dostają od nauczycieli zadania odpowiadające wybranemu poziomowi trudności.
Bieżąca informacja zwrotna o postępach w nauce oraz jakości wykonania proponowanych zadań ma na celu wspieranie i motywowanie ucznia do spełniania wymagań obowiązkowych oraz zachęcenie go do dalszego rozwoju – zgłębiania tematu i wybierania szerszego programu niż pierwotnie planowany, poszukiwania przy wsparciu nauczycieli bardziej zaawansowanych wyzwań.
Warunki i sposób oceniania wewnątrzszkolnego
Codzienna praca Akademii przebiega bez tradycyjnego oceniania, uczniom towarzyszy jedynie bieżąca informacja zwrotna, która może odbywać się w różnych formach.
Wszyscy uczniowie co trymestr przedstawiają swoim rodzicom i mentorom samoocenę własnych postępów oraz zachowania. Otrzymują też trymestralne informacje opisowe o swoich postępach i zachowaniu, przygotowane przez mentorów na podstawie informacji zebranych od nauczycieli.
Z uwagi na konieczność przyznawania uczniom począwszy od klasy IV ocen z przedmiotów i z zachowania w obowiązującej prawem skali, po trzecim trymestrze trymestralna samoocena ucznia oraz opinie nauczycieli muszą zawierać też propozycje takich ocen. Jeśli propozycje ucznia i jego nauczycieli są zbieżne, oceny zostają ustalone.
W wypadku wystąpienia rozbieżności samooceny i opinii nauczyciela przedmiotu rozstrzyga egzamin organizowany analogicznie jak klasyfikacyjny. Ocena z tego egzaminu jest rozstrzygająca. Jeśli jest negatywna, uczeń ma prawo jeszcze do egzaminu poprawkowego.
W wypadku wystąpienia rozbieżności samooceny i opinii mentora w sprawie oceny z zachowania, rozstrzyga głosowanie zespołu nauczycieli i specjalistów pracujących z uczniem.
Kryteria rocznych ocen klasyfikacyjnych z przedmiotów
Roczna ocena klasyfikacyjna zamieszczana na świadectwie we wczesnej edukacji jest oceną opisową, zaś w klasach starszych obowiązują stopnie szkolne w obowiązującej prawem skali, przyznawane zgodnie z wymaganiami, których źródłem jest podstawa programowa, oraz kryteriami wynikającymi z realizowanego (z ewentualnym odpowiednim dla ucznia dostosowaniem) Programu Dobrej Edukacji. Zgodnie z nimi uczeń z danego przedmiotu obowiązkowego otrzymuje stopień:
– celujący, jeśli spełnia wymagania przewidziane w Programie Dobrej Edukacji na dany rok oraz wymagania poszerzone, przygotowane specjalnie dla niego;
– bardzo dobry, jeśli spełnia wymagania ogólne i szczegółowe z podstawy programowej danego przedmiotu przewidziane Programem Dobrej Edukacji na dany rok;
– dobry, jeśli spełnia zdecydowaną większość wymagań przewidzianych dla niego w Programie Dobrej Edukacji na dany rok;
– dostateczny, jeśli spełnia przynajmniej wymagania ogólne z podstawy programowej danego przedmiotu przewidziane Programem Dobrej Edukacji na dany rok;
– dopuszczający, jeśli nie udało mu się spełnić zaplanowanych na dany rok wymagań, ale jego wiedza może być uznana za wystarczającą do kontynuowania nauki;
– niedostateczny, jeśli nie spełnia wymagań na żadną pozytywną ocenę (ma wtedy jeszcze prawo do otrzymania konkretnych zadań i wskazówek na wakacje oraz do egzaminu poprawkowego pod koniec sierpnia).
Kryteria rocznej oceny klasyfikacyjnej zachowania
Roczna ocena klasyfikacyjna zachowania powinna brać pod uwagę następujące kryteria:
1) wywiązywanie się z obowiązków ucznia, z uwzględnieniem zaangażowania w realizację wspólnych projektów;
2) postępowanie zgodne z dobrem społeczności szkolnej;
3) dbałość o honor i tradycje szkoły;
4) dbałość o piękno mowy ojczystej i kulturę słowa;
5) dbałość o bezpieczeństwo i zdrowie własne oraz innych osób;
6) godne, kulturalne zachowanie się w szkole i poza nią;
7) okazywanie szacunku innym osobom.
Począwszy od klasy IV szkoły podstawowej pownna być przyznawana w obowiązującej prawem skali:
1) wzorowe – jeśli wzorowo spełnia wszystkie wymienione wyżej kryteria;
2) bardzo dobre – jeśli wyróżniająco spełnia wymienione wyżej kryteria;
3) dobre – jeśli zadowalająco spełnia wymienione wyżej kryteria;
4) poprawne – jeśli spełnia zdecydowaną większość wymienionych kryteriów;
5) nieodpowiednie – jeśli spełnia istotną część wymienionych kryteriów;
6) naganne – jeśli nie spełnia wymienionych kryteriów.
Spotkania Społeczności Uczniów, rozmowy ucznia z mentorem oraz trymestralne informacje opisowe powinny zwracać uwagę na przestrzeganie kryteriów oceny z zachowania.
Trymestralna informacja opisowa i spotkanie podsumowujące trymestr
Trymestralną informację opisową o postępach i zachowaniu ucznia sporządza mentor na postawie obserwacji ucznia, rozmowy z nim, wywiadów z nauczycielami i kadrą psychologiczno-pedagogiczną. Składa się ona z opisu postępów ucznia w zakresie wiedzy z bloków przedmiotowych:
– Zdrowi (przygotowanie do dbałości o siebie i innych);
– Piękni (przygotowanie do uczestnictwa w kulturze);
– Poligloci (posługiwanie się językami obcymi);
– Bogaci (rozumienie rzeczywistości społecznej);
– Rozumni (rozumienie rzeczywistości przyrodniczej);
– Logiczni (posługiwanie się językiem matematyki i informatyki)
oraz z ogólnego podsumowania postępów i zachowania ucznia.
Każdy akapit zawiera informacje na temat:
1) zainteresowania przedmiotami i wykonywaniem powierzonych uczniowi zadań;
2) rozwoju kompetencji ucznia i osiągania celów ogólnych kształcenia.
Na podstawie otrzymanych trymestralnych informacji opisowych o tym, jak nauczyciele postrzegają wykonanie przez ucznia planu na dany trymestr, uczeń wraz ze swoim mentorem i rodzicami może zmodyfikować plan na kolejne trymestry. Modyfikacje mogą polegać na poszerzeniu tego planu (jeśli uczeń uzna, że ocenił swoje aspiracje zbyt skromnie, a dany przedmiot go zainteresował i bardzo dobrze sobie z nim radzi), jak i na okrojeniu materiału z konkretnego przedmiotu i realizacji jedynie planu koniecznego (gdy widzi, że się pomylił i zaplanował za dużo).
Na zakończenie trymestru odbywa się spotkanie ucznia i rodziców z mentorem oraz dyrektorem szkoły, podczas którego uczeń przedstawia swoje postępy oraz przekazywana jest ocena opisowa. Spotkanie jest obowiązkowe.
Spotkanie podsumowujące trymestr jest istotnym elementem realizacji założeń planowania, oceniania i weryfikacji Indywidualnej Drogi Edukacyjnego Rozwoju ucznia. Celem spotkania jest podsumowanie trymestralnej pracy oraz zaktualizowanie Indywidualnej Drogi Edukacyjnego Rozwoju ucznia – z uwzględnieniem propozycji ucznia i rodziców.
Sporządzona informacja opisowa jest podstawą refleksji ucznia o jego osiągnięciach w minionym trymestrze. Umożliwia mu także bardziej świadome traktowanie założeń własnej Indywidualnej Drogi Edukacyjnego Rozwoju.
Rodzicom procedura ta pozwala zweryfikować wiedzę i wyobrażenia o specyfice pracy w Akademii, współuczestniczyć w planowaniu Indywidualnej Drogi Edukacyjnego Rozwoju dziecka oraz warunków jego udziału w proponowanych przez Akademię zajęciach edukacyjnych i wspomagających.
Indywidualna Droga Edukacyjnego Rozwoju
Cele i wymagania są ustalane indywidualnie. Od każdego ucznia oczekiwany jest istotny postęp, ale bez mierzenia i wskazywania efektów jego pracy na tle grupy, bez oceniania przez porównywanie z innymi. Osiąganie celów obejmuje grupową, wspólną pracę nad problemami i jednoczesne rozwiązywanie zadań, przyznawanych indywidualnie każdemu uczniowi. Trymestralna informacja opisowa, stosowana w Programie Dobrej Edukacji, pozwala uczniowi i jego rodzicom dowiedzieć się, na ile cele, które uczeń sobie postawił, są osiągane.
Wymagania Programu Dobrej Edukacji wyczerpują zawartość podstawy programowej. Dzielą ją na pigułki wymagań, których opanowanie uczeń, pod opieką swojego mentora i nauczycieli, planuje na kolejne trymestry nauki. Pigułki te przy pomocy odpowiednich specjalistów są dostosowywane dla każdego ucznia z niepełnosprawnością zgodnie z jego szczególnymi potrzebami. Specjaliści pomagają też rodzicom oraz nauczycielom w pracy z tymi uczniami.
Każdy uczeń ma swoją Indywidualną Drogę Edukacyjnego Rozwoju, będącą odpowiednim dostosowaniem lub poszerzeniem Programu Dobrej Edukacji. Uczeń bierze udział w jej przygotowywaniu, może ją również w trakcie nauki modyfikować. Dla wszystkich uczniów przygotowywane są – w porozumieniu z nimi – określone plany rozwoju, zgodne z ich planami na przyszłość i predyspozycjami. Posiadane przez danego ucznia z niepełnosprawnością orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, przesądza o kierunku dostosowania wymagań programowych – ich istotnym ograniczeniu lub modyfikacji. Jednak oczywiście w tym przypadku też brane są pod uwagę opinie, zamiłowania i predyspozycje ucznia.
Indywidualna Droga Edukacyjnego Rozwoju zawiera:
1) informację o uzdolnieniach, zainteresowaniach i planach ucznia;
2) informację o wymaganiach i zajęciach edukacyjnych obowiązujących ucznia.
Na etapie gimnazjum i liceum uczeń planuje także swoje oceny końcowe. Możliwa jest jednoczesna nauka części przedmiotów na poziomie koniecznym (zaplanowane oceny dostateczne), części na poziomie podstawowym (zaplanowane oceny bardzo dobre), części przedmiotów w sposób dostosowany (możliwe zaplanowanie oceny dobrej lub innej, zależnie od rodzaju dostosowania) oraz części przedmiotów w sposób poszerzony (zaplanowane oceny celującej). W gimnazjum i liceum uczeń powinien mieć plan rozwoju z niektórych dziedzin (uzależniony od efektów edukacyjnych i predyspozycji zaobserwowanych wcześniej) lub też realizować plan dostosowany (jeśli ma jakieś szczególne potrzeby).
Zakres poszerzenia programowego dla konkretnego ucznia określa on sam we współpracy ze swoimi nauczycielami i przy wsparciu rodziców oraz odpowiednich do jego potrzeb specjalistów. Co trymestr – z pomocą nauczycieli i specjalistów – może swój plan w sposób racjonalny i uzasadniony modyfikować.
Państwowy system edukacji przewiduje jednakowe końcowe wymagania dla wszystkich. Tymczasem Program Dobrej Edukacji zakłada różne wymagania końcowe dla różnych uczniów.
Uczeń Akademii Dobrej Edukacji ma prawo przyjąć plan konieczny z większości przedmiotów (zaplanować uzyskanie z tych przedmiotów ocen dostatecznych). Robi to jednak po to, aby móc poświęcić więcej czasu tym dziedzinom, które go pasjonują i których nauka na pewno przyniesie mu oceny celujące. Gdy założy, że jego aspiracje z danego przedmiotu to wynik dostateczny, będzie poznawać jedynie to, co niezbędne. Dzięki temu zyska czas, który przeznaczy na coś innego oraz poczucie sukcesu przy oglądaniu swego świadectwa, gdyż otrzymanie oceny dostatecznej będzie oznaczać wywiązanie się ze swojego planu.
W Akademiach Dobrej Edukacji końcowa ocena wyższa lub równa zaplanowanej jest sukcesem, niższa – porażką. Po każdej trymestralnej informacji opisowej dotyczącej własnych postępów uczeń ma prawo sam zmodyfikować swój plan. Jeśli nauczy się umiejętnie planować swoją pracę i oceniać aspiracje, będzie mógł całą drogę edukacyjną przejść bez poczucia porażki, a za to zachęcany do zwiększania liczby i rozmiaru swoich sukcesów.
Bieżąca informacja o pracy i postępach ucznia
Formy bieżącego oceniania i testowania uczniów, podobnie jak metody pracy na zajęciach, są uzależnione od przedmiotu oraz indywidualnie dostosowywane do oczekiwań i potrzeb poszczególnych uczniów.
Dobre efekty w proponowanej formule pracy dają:
– pytania otwarte, umożliwiające udzielanie własnych odpowiedzi;
– formułowanie zagadnień problemowych wymagających wyjaśnienia zjawisk;
– zadania badawcze;
– zadania praktyczne, w czasie których uczeń wykonuje polecenia, a jednocześnie ma szansę na poprawę błędów, dzięki czemu wykorzystuje poznaną wiedzę w praktyce;
– zadania sprawdzające umiejętności poprawnego rozumowania, analizowania, wyciągania wniosków – ustne, pisemne i internetowe;
– prezentacje multimedialne (projektowe);
– gry edukacyjne (np. pytanie – odpowiedź, na punkty).
Przy różnych formach sprawdzania osiągnięć mogą stosowane być oceny punktowe lub procentowe, jednakże preferowana i najczęściej stosowana jest krytyczna analiza (wskazanie pozytywów i negatywów, kierunków doskonalenia).
Zdaniem nauczycieli:
– Uczniowie w dużym stopniu korzystają z tego, że zajęcia prowadzone są niemal indywidualnie.
– Uczniowie wykazują własną inicjatywę, sugerując tematy, którymi chcą się zająć lub którym chcą poświęcić więcej lub mniej czasu. W ten sposób wdrażają się do samodzielnego zarządzania swoim rozwojem i nauką. Są świadomi, że to głównie oni mają wpływ na proces uczenia się (co jest wstępem do samokształcenia, budowaniem poczucia odpowiedzialności), na rozwój własnych zainteresowań, na skupienie się na własnej osobie oraz uzupełnienie braków w wiedzy. Często po raz pierwszy stykają się z pracą samodzielną, planowaniem oraz ponoszeniem konsekwencji swoich wyborów, co z pewnością zaprocentuje w przyszłości na dalszych etapach edukacyjnych.
– Uczniowie przyswajają zazwyczaj więcej wiedzy niż w zwykłej szkole.
Jakie formy bieżącej informacji o postępach ucznia stosują nauczyciele ADE? („Co zamiast stopni?”)
Uczniowie, realizując Program Dobrej Edukacji, planują swój rozwój w sześciu obszarach. Wymagania wymienione w podstawie programowej kształcenia ogólnego przypisane są do sześciu bloków programowych. Za konieczne uznane są wymagania ogólne przedmiotów obowiązkowych z podstawy programowej. Elementy dziedzin mające charakter fakultatywny lub rozszerzony są wybierane przez ucznia. Tempo przyrostu wiedzy i umiejętności może być wolniejsze lub szybsze, zależnie od wstępnej diagnozy i indywidualnego planu rozwoju ucznia.
Na III i IV etapie edukacyjnym każdy uczeń musi wybrać jakąś – interesującą dla siebie – dziedzinę, którą będzie zgłębiał na poziomie rozszerzonym – mieć swoją Indywidualną Drogę Edukacyjnego Rozwoju, wykraczającą poza zagadnienia podstawowe. Przedmioty spoza kręgu zainteresowań ucznia mogą odgrywać rolę wspierającą, kształtować umiejętności, które będą mu potrzebne. Uczniowie dostają od nauczycieli zadania odpowiadające wybranemu poziomowi trudności.
Bieżąca informacja zwrotna o postępach w nauce oraz jakości wykonania proponowanych zadań ma na celu wspieranie i motywowanie ucznia do spełniania wymagań obowiązkowych oraz zachęcenie go do dalszego rozwoju – zgłębiania tematu i wybierania szerszego programu niż pierwotnie planowany, poszukiwania przy wsparciu nauczycieli bardziej zaawansowanych wyzwań.
Warunki i sposób oceniania wewnątrzszkolnego
Codzienna praca Akademii przebiega bez tradycyjnego oceniania, uczniom towarzyszy jedynie bieżąca informacja zwrotna, która może odbywać się w różnych formach.
Wszyscy uczniowie co trymestr przedstawiają swoim rodzicom i mentorom samoocenę własnych postępów oraz zachowania. Otrzymują też trymestralne informacje opisowe o swoich postępach i zachowaniu, przygotowane przez mentorów na podstawie informacji zebranych od nauczycieli.
Z uwagi na konieczność przyznawania uczniom począwszy od klasy IV ocen z przedmiotów i z zachowania w obowiązującej prawem skali, po trzecim trymestrze trymestralna samoocena ucznia oraz opinie nauczycieli muszą zawierać też propozycje takich ocen. Jeśli propozycje ucznia i jego nauczycieli są zbieżne, oceny zostają ustalone.
W wypadku wystąpienia rozbieżności samooceny i opinii nauczyciela przedmiotu rozstrzyga egzamin organizowany analogicznie jak klasyfikacyjny. Ocena z tego egzaminu jest rozstrzygająca. Jeśli jest negatywna, uczeń ma prawo jeszcze do egzaminu poprawkowego.
W wypadku wystąpienia rozbieżności samooceny i opinii mentora w sprawie oceny z zachowania, rozstrzyga głosowanie zespołu nauczycieli i specjalistów pracujących z uczniem.
Kryteria rocznych ocen klasyfikacyjnych z przedmiotów
Roczna ocena klasyfikacyjna zamieszczana na świadectwie we wczesnej edukacji jest oceną opisową, zaś w klasach starszych obowiązują stopnie szkolne w obowiązującej prawem skali, przyznawane zgodnie z wymaganiami, których źródłem jest podstawa programowa, oraz kryteriami wynikającymi z realizowanego (z ewentualnym odpowiednim dla ucznia dostosowaniem) Programu Dobrej Edukacji. Zgodnie z nimi uczeń z danego przedmiotu obowiązkowego otrzymuje stopień:
– celujący, jeśli spełnia wymagania przewidziane w Programie Dobrej Edukacji na dany rok oraz wymagania poszerzone, przygotowane specjalnie dla niego;
– bardzo dobry, jeśli spełnia wymagania ogólne i szczegółowe z podstawy programowej danego przedmiotu przewidziane Programem Dobrej Edukacji na dany rok;
– dobry, jeśli spełnia zdecydowaną większość wymagań przewidzianych dla niego w Programie Dobrej Edukacji na dany rok;
– dostateczny, jeśli spełnia przynajmniej wymagania ogólne z podstawy programowej danego przedmiotu przewidziane Programem Dobrej Edukacji na dany rok;
– dopuszczający, jeśli nie udało mu się spełnić zaplanowanych na dany rok wymagań, ale jego wiedza może być uznana za wystarczającą do kontynuowania nauki;
– niedostateczny, jeśli nie spełnia wymagań na żadną pozytywną ocenę (ma wtedy jeszcze prawo do otrzymania konkretnych zadań i wskazówek na wakacje oraz do egzaminu poprawkowego pod koniec sierpnia).
Kryteria rocznej oceny klasyfikacyjnej zachowania
Roczna ocena klasyfikacyjna zachowania powinna brać pod uwagę następujące kryteria:
1) wywiązywanie się z obowiązków ucznia, z uwzględnieniem zaangażowania w realizację wspólnych projektów;
2) postępowanie zgodne z dobrem społeczności szkolnej;
3) dbałość o honor i tradycje szkoły;
4) dbałość o piękno mowy ojczystej i kulturę słowa;
5) dbałość o bezpieczeństwo i zdrowie własne oraz innych osób;
6) godne, kulturalne zachowanie się w szkole i poza nią;
7) okazywanie szacunku innym osobom.
Począwszy od klasy IV szkoły podstawowej pownna być przyznawana w obowiązującej prawem skali:
1) wzorowe – jeśli wzorowo spełnia wszystkie wymienione wyżej kryteria;
2) bardzo dobre – jeśli wyróżniająco spełnia wymienione wyżej kryteria;
3) dobre – jeśli zadowalająco spełnia wymienione wyżej kryteria;
4) poprawne – jeśli spełnia zdecydowaną większość wymienionych kryteriów;
5) nieodpowiednie – jeśli spełnia istotną część wymienionych kryteriów;
6) naganne – jeśli nie spełnia wymienionych kryteriów.
Spotkania Społeczności Uczniów, rozmowy ucznia z mentorem oraz trymestralne informacje opisowe powinny zwracać uwagę na przestrzeganie kryteriów oceny z zachowania.
Trymestralna informacja opisowa i spotkanie podsumowujące trymestr
Trymestralną informację opisową o postępach i zachowaniu ucznia sporządza mentor na postawie obserwacji ucznia, rozmowy z nim, wywiadów z nauczycielami i kadrą psychologiczno-pedagogiczną. Składa się ona z opisu postępów ucznia w zakresie wiedzy z bloków przedmiotowych:
– Zdrowi (przygotowanie do dbałości o siebie i innych);
– Piękni (przygotowanie do uczestnictwa w kulturze);
– Poligloci (posługiwanie się językami obcymi);
– Bogaci (rozumienie rzeczywistości społecznej);
– Rozumni (rozumienie rzeczywistości przyrodniczej);
– Logiczni (posługiwanie się językiem matematyki i informatyki)
oraz z ogólnego podsumowania postępów i zachowania ucznia.
Każdy akapit zawiera informacje na temat:
1) zainteresowania przedmiotami i wykonywaniem powierzonych uczniowi zadań;
2) rozwoju kompetencji ucznia i osiągania celów ogólnych kształcenia.
Na podstawie otrzymanych trymestralnych informacji opisowych o tym, jak nauczyciele postrzegają wykonanie przez ucznia planu na dany trymestr, uczeń wraz ze swoim mentorem i rodzicami może zmodyfikować plan na kolejne trymestry. Modyfikacje mogą polegać na poszerzeniu tego planu (jeśli uczeń uzna, że ocenił swoje aspiracje zbyt skromnie, a dany przedmiot go zainteresował i bardzo dobrze sobie z nim radzi), jak i na okrojeniu materiału z konkretnego przedmiotu i realizacji jedynie planu koniecznego (gdy widzi, że się pomylił i zaplanował za dużo).
Na zakończenie trymestru odbywa się spotkanie ucznia i rodziców z mentorem oraz dyrektorem szkoły, podczas którego uczeń przedstawia swoje postępy oraz przekazywana jest ocena opisowa. Spotkanie jest obowiązkowe.
Spotkanie podsumowujące trymestr jest istotnym elementem realizacji założeń planowania, oceniania i weryfikacji Indywidualnej Drogi Edukacyjnego Rozwoju ucznia. Celem spotkania jest podsumowanie trymestralnej pracy oraz zaktualizowanie Indywidualnej Drogi Edukacyjnego Rozwoju ucznia – z uwzględnieniem propozycji ucznia i rodziców.
Sporządzona informacja opisowa jest podstawą refleksji ucznia o jego osiągnięciach w minionym trymestrze. Umożliwia mu także bardziej świadome traktowanie założeń własnej Indywidualnej Drogi Edukacyjnego Rozwoju.
Rodzicom procedura ta pozwala zweryfikować wiedzę i wyobrażenia o specyfice pracy w Akademii, współuczestniczyć w planowaniu Indywidualnej Drogi Edukacyjnego Rozwoju dziecka oraz warunków jego udziału w proponowanych przez Akademię zajęciach edukacyjnych i wspomagających.
Indywidualna Droga Edukacyjnego Rozwoju
Cele i wymagania są ustalane indywidualnie. Od każdego ucznia oczekiwany jest istotny postęp, ale bez mierzenia i wskazywania efektów jego pracy na tle grupy, bez oceniania przez porównywanie z innymi. Osiąganie celów obejmuje grupową, wspólną pracę nad problemami i jednoczesne rozwiązywanie zadań, przyznawanych indywidualnie każdemu uczniowi. Trymestralna informacja opisowa, stosowana w Programie Dobrej Edukacji, pozwala uczniowi i jego rodzicom dowiedzieć się, na ile cele, które uczeń sobie postawił, są osiągane.
Wymagania Programu Dobrej Edukacji wyczerpują zawartość podstawy programowej. Dzielą ją na pigułki wymagań, których opanowanie uczeń, pod opieką swojego mentora i nauczycieli, planuje na kolejne trymestry nauki. Pigułki te przy pomocy odpowiednich specjalistów są dostosowywane dla każdego ucznia z niepełnosprawnością zgodnie z jego szczególnymi potrzebami. Specjaliści pomagają też rodzicom oraz nauczycielom w pracy z tymi uczniami.
Każdy uczeń ma swoją Indywidualną Drogę Edukacyjnego Rozwoju, będącą odpowiednim dostosowaniem lub poszerzeniem Programu Dobrej Edukacji. Uczeń bierze udział w jej przygotowywaniu, może ją również w trakcie nauki modyfikować. Dla wszystkich uczniów przygotowywane są – w porozumieniu z nimi – określone plany rozwoju, zgodne z ich planami na przyszłość i predyspozycjami. Posiadane przez danego ucznia z niepełnosprawnością orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, przesądza o kierunku dostosowania wymagań programowych – ich istotnym ograniczeniu lub modyfikacji. Jednak oczywiście w tym przypadku też brane są pod uwagę opinie, zamiłowania i predyspozycje ucznia.
Indywidualna Droga Edukacyjnego Rozwoju zawiera:
1) informację o uzdolnieniach, zainteresowaniach i planach ucznia;
2) informację o wymaganiach i zajęciach edukacyjnych obowiązujących ucznia.
Na etapie gimnazjum i liceum uczeń planuje także swoje oceny końcowe. Możliwa jest jednoczesna nauka części przedmiotów na poziomie koniecznym (zaplanowane oceny dostateczne), części na poziomie podstawowym (zaplanowane oceny bardzo dobre), części przedmiotów w sposób dostosowany (możliwe zaplanowanie oceny dobrej lub innej, zależnie od rodzaju dostosowania) oraz części przedmiotów w sposób poszerzony (zaplanowane oceny celującej). W gimnazjum i liceum uczeń powinien mieć plan rozwoju z niektórych dziedzin (uzależniony od efektów edukacyjnych i predyspozycji zaobserwowanych wcześniej) lub też realizować plan dostosowany (jeśli ma jakieś szczególne potrzeby).
Zakres poszerzenia programowego dla konkretnego ucznia określa on sam we współpracy ze swoimi nauczycielami i przy wsparciu rodziców oraz odpowiednich do jego potrzeb specjalistów. Co trymestr – z pomocą nauczycieli i specjalistów – może swój plan w sposób racjonalny i uzasadniony modyfikować.
Państwowy system edukacji przewiduje jednakowe końcowe wymagania dla wszystkich. Tymczasem Program Dobrej Edukacji zakłada różne wymagania końcowe dla różnych uczniów.
Uczeń Akademii Dobrej Edukacji ma prawo przyjąć plan konieczny z większości przedmiotów (zaplanować uzyskanie z tych przedmiotów ocen dostatecznych). Robi to jednak po to, aby móc poświęcić więcej czasu tym dziedzinom, które go pasjonują i których nauka na pewno przyniesie mu oceny celujące. Gdy założy, że jego aspiracje z danego przedmiotu to wynik dostateczny, będzie poznawać jedynie to, co niezbędne. Dzięki temu zyska czas, który przeznaczy na coś innego oraz poczucie sukcesu przy oglądaniu swego świadectwa, gdyż otrzymanie oceny dostatecznej będzie oznaczać wywiązanie się ze swojego planu.
W Akademiach Dobrej Edukacji końcowa ocena wyższa lub równa zaplanowanej jest sukcesem, niższa – porażką. Po każdej trymestralnej informacji opisowej dotyczącej własnych postępów uczeń ma prawo sam zmodyfikować swój plan. Jeśli nauczy się umiejętnie planować swoją pracę i oceniać aspiracje, będzie mógł całą drogę edukacyjną przejść bez poczucia porażki, a za to zachęcany do zwiększania liczby i rozmiaru swoich sukcesów.
Bieżąca informacja o pracy i postępach ucznia
Formy bieżącego oceniania i testowania uczniów, podobnie jak metody pracy na zajęciach, są uzależnione od przedmiotu oraz indywidualnie dostosowywane do oczekiwań i potrzeb poszczególnych uczniów.
Dobre efekty w proponowanej formule pracy dają:
– pytania otwarte, umożliwiające udzielanie własnych odpowiedzi;
– formułowanie zagadnień problemowych wymagających wyjaśnienia zjawisk;
– zadania badawcze;
– zadania praktyczne, w czasie których uczeń wykonuje polecenia, a jednocześnie ma szansę na poprawę błędów, dzięki czemu wykorzystuje poznaną wiedzę w praktyce;
– zadania sprawdzające umiejętności poprawnego rozumowania, analizowania, wyciągania wniosków – ustne, pisemne i internetowe;
– prezentacje multimedialne (projektowe);
– gry edukacyjne (np. pytanie – odpowiedź, na punkty).
Przy różnych formach sprawdzania osiągnięć mogą stosowane być oceny punktowe lub procentowe, jednakże preferowana i najczęściej stosowana jest krytyczna analiza (wskazanie pozytywów i negatywów, kierunków doskonalenia).
Zdaniem nauczycieli:
– Uczniowie w dużym stopniu korzystają z tego, że zajęcia prowadzone są niemal indywidualnie.
– Uczniowie wykazują własną inicjatywę, sugerując tematy, którymi chcą się zająć lub którym chcą poświęcić więcej lub mniej czasu. W ten sposób wdrażają się do samodzielnego zarządzania swoim rozwojem i nauką. Są świadomi, że to głównie oni mają wpływ na proces uczenia się (co jest wstępem do samokształcenia, budowaniem poczucia odpowiedzialności), na rozwój własnych zainteresowań, na skupienie się na własnej osobie oraz uzupełnienie braków w wiedzy. Często po raz pierwszy stykają się z pracą samodzielną, planowaniem oraz ponoszeniem konsekwencji swoich wyborów, co z pewnością zaprocentuje w przyszłości na dalszych etapach edukacyjnych.
– Uczniowie przyswajają zazwyczaj więcej wiedzy niż w zwykłej szkole.
Jakie formy bieżącej informacji o postępach ucznia stosują nauczyciele ADE? („Co zamiast stopni?”)
– Obserwacja postępów ucznia w trakcie samodzielnego wykonywania prac, analiza toku jego myślenia, przekazanie informacji zwrotnej.
– Rozwiązywanie kart pracy, a następnie indywidualne omówienie z uczniem efektów jego działania. Niezwykle ważne jest indywidualne podejście, bez porównywania z innymi uczniami. Równie istotne jest wskazanie dobrych stron pracy ucznia, docenienie tego, co udało mu się osiągnąć, omówienie rzeczy, nad którymi należy popracować, wyjaśnienie dlaczego jest to konieczne i podpowiedź, jak osiągnąć sukces.
– Testy o zróżnicowanej budowie, quizy oraz dłuższe prace i projekty samodzielnie lub wspólnie wykonywane przez uczniów (na wyższych poziomach).
– Na etapie przedszkolnym i wczesnoszkolnym – testowanie w sytuacjach naturalnych (np. w zabawie, tak aby uczeń tego nie zauważył).
Nauczyciele wskazują na ważną rolę bezpośredniego kontaktu z uczniem, oceniania jego osiągnięć na bieżąco, czynny udział uczniów w kształtowaniu treści nauczania, o czym świadczą ich wypowiedzi: „Najważniejszy jest indywidualny kontakt nauczyciela z uczniem i bieżąca obserwacja możliwości, potrzeb i umiejętności ucznia w trakcie jego codziennej pracy. Są one, według mnie, najlepszym sposobem dokonania oceny poziomu wiedzy i postępów w nauce i rozwoju ucznia”; „Zaangażowanie uczniów było spore. Myślę, że motywujące było dla uczniów bycie odpowiedzialnym za swoją wiedzę i możliwość rozwijania swoich zainteresowań”.
– Rozwiązywanie kart pracy, a następnie indywidualne omówienie z uczniem efektów jego działania. Niezwykle ważne jest indywidualne podejście, bez porównywania z innymi uczniami. Równie istotne jest wskazanie dobrych stron pracy ucznia, docenienie tego, co udało mu się osiągnąć, omówienie rzeczy, nad którymi należy popracować, wyjaśnienie dlaczego jest to konieczne i podpowiedź, jak osiągnąć sukces.
– Testy o zróżnicowanej budowie, quizy oraz dłuższe prace i projekty samodzielnie lub wspólnie wykonywane przez uczniów (na wyższych poziomach).
– Na etapie przedszkolnym i wczesnoszkolnym – testowanie w sytuacjach naturalnych (np. w zabawie, tak aby uczeń tego nie zauważył).
Nauczyciele wskazują na ważną rolę bezpośredniego kontaktu z uczniem, oceniania jego osiągnięć na bieżąco, czynny udział uczniów w kształtowaniu treści nauczania, o czym świadczą ich wypowiedzi: „Najważniejszy jest indywidualny kontakt nauczyciela z uczniem i bieżąca obserwacja możliwości, potrzeb i umiejętności ucznia w trakcie jego codziennej pracy. Są one, według mnie, najlepszym sposobem dokonania oceny poziomu wiedzy i postępów w nauce i rozwoju ucznia”; „Zaangażowanie uczniów było spore. Myślę, że motywujące było dla uczniów bycie odpowiedzialnym za swoją wiedzę i możliwość rozwijania swoich zainteresowań”.
