PIĘKNI / Szkoła podstawowa / Klasa V

Cele bloku: PIĘKNI. Przygotowanie do uczestnictwa w kulturze
Pięknie mówimy, piszemy, tworzymy…
Program spełnia wymagania ogólne podstawy programowej języka polskiego, muzyki i plastyki dla szkoły podstawowej.

Klasa V Wymagania na 4 trymestr
TREŚCI			WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE
Proponowane teksty kultury			Uczeń po 4 trymestrze:
Krąg tematyczno-problemowy	Język polski	Muzyka Plastyka
WOLNO MARZYĆ „Marzenia są jak puste butelki, do których można nalać wszystkiego”. S. Wróblewski „I z marzeń można zrobić konfitury. Trzeba dodać tylko owoce i cukier”. S.J. Lec	J. Kulmowa, Nie wyrastaj z marzenia A. Onichimowska, Najwyższa góra świata H. Januszewska, Dal A. de Mello, Orzeł królewski R. Dahl, Receptura Wonka-Vitu A. Frączek, Gwiazdki z nieba J. Kulmowa, Moje Gdyby L.M. Montgomery, Ania z Zielonego Wzgórza K. MacDonald, Pyszne ciasteczka Pani Irvin (fragment książki Książka kucharska Ani z Zielonego Wzgórza) J. Twardowski, Pytanie D. Wawiłow, Kałużyści Cykl Harry Potter – część wybrana przez ucznia J.R.R. Tolkien – Hobbit	piosenki z repertuaru muzyki rozrywkowej o tematyce wakacyjnej piosenki z okresu okupacji i powstania warszawskiego Hej, chłopcy, bagnet na broń R. Addinsell, Koncert warszawski A. Vivaldi, Jesień z cyklu Cztery pory roku, cz. I T. Albinoni, Adagio na smyczki M.A. Charpentier, Preludium z Te Deum D. Twardoch, Rozsypała się nasza walizeczka P. Picasso, Taniec z welonem	wypowiada się na temat wartości marzeń, odwołując się do argumentów zawartych w tekście i prezentując własne stanowisko określa nadawcę i adresata tekstu przedstawia w dowolnej technice plastycznej jedno ze swoich marzeń określa temat tekstu, prezentuje główny problem utworu wypowiada się na temat głównego bohatera i innych postaci ukazanych w tekście wie, kim jest narrator w utworze epickim określa narratora zna sposoby prowadzenia narracji, wie, na czym polega narracja pamiętnikarska i trzecioosobowa dopasowuje typ narracji do celu wypowiedzi tworzy własne teksty, posługując się narracją pierwszo- i trzecio osobową redaguje pozdrowienia z podróży zgodnie z wymogami kompozycyjnymi redaguje krótką wiadomość tekstową (SMS) w formie pozdrowień dopasowuje język i styl wypowiedzi w zależności od zakładanego odbiorcy i formy przesyłania pozdrowień odczytuje utwór w płaszczyźnie przenośnej, określa przesłanie tekstu stawia tezy związane z  tematem pisze własny przepis dostrzega różnice między przepisem a instrukcją redaguje słowno-obrazkową instrukcję obsługi prostego urządzenia i/lub wykonania jakiegoś przedmiotu; korzysta ze wzoru zna cechy językowo-stylistyczne instrukcji, tj. stosuje właściwe formy czasowników, używa zdań pojedynczych, zachowuje logiczny wywód, stosuje słownictwo określające następstwo w czasie zna zasady pisowni łącznej przeczenia  nie z różnymi częściami mowy wypowiada się na temat przeczytanego utworu, mówi o swoich odczuciach z nim związanych doskonali umiejętność opowiadania odtwórczego określa elementy świata przedstawionego określa przyczyny i skutki zdarzeń w utworze literackim doskonali umiejętność szukania i wybierania informacji czyta tekst w skupieniu, ze zrozumieniem zna zasady akcentowania wyrazów rozpoznaje części mowy i je nazywa wie, czym charakteryzują się poszczególne części mowy – podaje charakterystykę gramatyczną konkretnych wyrazów z tekstu rozpoznaje intencje wypowiedzi, określa cele przytoczonych wypowiedzi rozróżnia określone dyscypliny w takich dziedzinach jak: architektura, sztuki plastyczne oraz w innych dziedzinach sztuki zna i rozumie terminy oraz zagadnienia: wartości rytmiczne, pauzy – powtórzenie, zwrotka i refren (powtórzenie), rock – zastosowanie poznanych wartości rytmicznych, zapisywanie ćwierćnut, rola piosenki w czasach wojennych, dźwięk b1, nastrój w muzyce, znaki chromatyczne, granie na czarnych klawiszach/płytkach, portret, pejzaż, martwa natura
JACY JESTEŚMY „Im więcej posiadamy radości, tym doskonalsi jesteśmy”. B. Spinoza; „Jaki kto jest wewnątrz, tak widzi świat zewnątrz”. Tomasz z Kempis	E. Porter, Gra w zadowolenie (fragment powieści Pollyanna) J. Twardowski, Obiecanki cacanki M. Musierowicz, Kłamczucha F. Molnar, Chłopcy z Placu Broni J. Tuwim, Figielek J. Brzechwa, Mrówka I Krasicki, Słowik i szczygieł, Kałamarz i pióro, Kruk i lis, Malarze A. Frączek, Znajdka E. Niziurski, Sposób na Alcybiadesa M. Twain, Popisy w szkółce niedzielnej (fragment książki Przygody Tomka Sawyera) H. Sienkiewicz, Kali (fragment książki W pustyni i w puszczy); J. Kornhauser, Kalekie dzieci rozmawiają z Papieżem w jednym z miast brazylijskich... ; E. Knigjt, Bądź uczciwy (fragment książki Lassie, wróć!)	G. Dinicu, Hora staccato E. Grieg, Poranek z suity Peer Gynt R. Paciorkiewicz, Przygody filutka A. Michalewicz-Kufel, Babcia Helena V. van Gogh, wybrany autoportret P.A. Renoir, Matka i dziecko T. Makowski, Kapela dziecięca J. Matejko, Stańczyk	czyta w skupieniu tekst czyta tekst ze zrozumieniem odpowiada na pytania do tekstu wykonuje zadania typu zamkniętego przyporządkowuje nazwy wypowiedzeń do przykładów (zna podział zdań ze względu na ich cel) odróżnia zdanie od równoważnika (wskazuje w  tekście równoważniki zdań i zdania) zna cechy bajki jako gatunku literackiego ocenia różne sposoby fantastycznego przedstawiania postaci (wypowiada się krytycznie na ten temat) wskazuje w tekście poetyckim słowa klucze do interpretacji wie, czym jest wypowiedzenie (rozumie je jako zamkniętą jednostkę składniową, która stanowi całość treściową, informacyjną) klasyfikuje wypowiedzenia ze względu na ich cel (oznajmujące, pytające, rozkazujące) wyraża własną opinię na temat cech charakteru, usposobienia i postaw spotykanych w życiu, wartościuje je układa plan wydarzeń do utworu dzieli bohaterów na pozytywnych i negatywnych, uzasadniając swoje stanowisko opisuje wybraną postać literacką, kierując się podanym schematem (planem opisu postaci) ocenia postępowanie bohatera literackiego czyta tekst z podziałem na role interpretuje tekst głosowo pisze krótki tekst poparty argumentami i wyrażający ocenę określa główną myśl utworu na podstawie instrukcji i tekstu wzorcowego sporządza opis postaci, zachowując trójdzielną kompozycję czyta tekst głośno, wyraźnie i wyraziście zna zasady pisowni przeczenia nie z czasownikami zna zasady pisowni przeczenia nie z przymiotnikami w stopniu wyższym i najwyższym zna zasady pisowni przeczenia nie z przysłówkami redaguje krótkie teksty informacyjne (zakazy) redaguje tekst wyrażający odmowę wypowiada się na temat utworu literackiego doskonali umiejętność opowiadania określa czas i miejsce zdarzeń poznaje zjawisko retrospekcji (wedle uznania nauczyciela, termin ponadprogramowy, może być wymagany na pryzkad na ocenę celującą) charakteryzuje bohaterów utworu wskazuje elementy humorystyczne w utworze rozróżnia humor słowny i sytuacyjny rozumie frazeologizmy związane z humorem doskonali umiejętność opisu i opowiadania omawia przyczyny i skutki działań postaci literackich ocenia czyny i postawy bohaterów doskonali umiejętność wyrażania krytyki i pochwały oraz uzasadniania własnego zdania przygotowuje prosty wywiad (planuje pytania, zapisuje wywiad) rozróżnia określone dyscypliny w takich dziedzinach, jak: architektura, sztuki plastyczne oraz w innych dziedzinach sztuki zna i rozumie terminy oraz zagadnienia: metrum ósemkowe, ćwierćnuta z kropką, instrumenty dęte drewniane, flet poprzeczny, legato, staccato, barwa dźwięku, tonacje durowa i mollowa, chór, chór męski, zapisywanie ćwierćnut i ósemek, zapisywanie ósemek w metrum ósemkowym, fagot, autoportret, pejzaż duszy, pomnik, fasada, plan budowli, zabytek
Wymagania na 5 trymestr
TREŚCI			WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE
Proponowane teksty kultury			Uczeń po 5 trymestrze:
Krąg tematyczno-problemowy	Język polski	Muzyka Plastyka
OJCZYZNA TWA „Każdy ma swoje miejsce ulubione w dzieciństwie. To jest ojczyzna duszy”. S. Żeromski	J. Słowacki, W pamiętniku Zofii Bobrówny W. Chotomska, Rozmowa z Mickiewiczem A. Mickiewicz, Pan Tadeusz (fragment) A. Frączek, Co widzi widz? K.I. Gałczyński, Pieśń o fladze E. Niziurski, Awantura w Niekłaju A. Słonimski, Polska papież Jan Paweł II, Ojczyzna (fragment przemówienia) K. Wierzyński, Zapach W. Woroszylski, To moje Gall Anonim, O Polsce (fragment Kroniki Polskiej)	kolędy stare we współczesnym brzmieniu kolędy z krajów europejskich G. Bacewicz Oberek R. Twardowski, Oberek W. Lutosławski, Preludia taneczne (na klarnet z fortepianem lub na klarnet, harfę, fortepian, smyczki i perkusję): Allegro molto W. Lutosławski, Pan Tralaliński S. Norblin, Warszawa A. Ludovici, Dzieci bawiące się bańkami Łazienki Królewskie w Warszawie (architektura) O. Boznańska, Zabudowania miejskie I S.J. Guy, Wiedza to potęga J. Matejko, Bitwa pod Grunwaldem herb króla Stefana Batorego	czyta w skupieniu i ze zrozumieniem tekst pisany prozą wyszukuje w tekście informacje dotyczące poleceń wie, czym jest malarstwo historyczne opowiada o swoich uczuciach i emocjach związanych z treścią utworu wypowiada się na temat osoby mówiącej w utworze ustala adresata utworu wie, czym jest epitet, dostrzega jego funkcję jako środka stylistycznego nazywa uczucia i emocje wyrażone w tekście pośrednio i wprost dostrzega elementy wspólne różnych tekstów kultury słucha nagrań utworów F. Chopina, wypowiada się na temat nastroju poszczególnych utworów określa znaczenie refrenu jako fragmentu tekstu dostrzega związki między refrenem utworu Marsz, marsz, Polonia i refrenem hymnu Polski zna podstawową zasadę pisowni polskiej (zasadę fonetyczną) zna różnice między głoską a literą ma świadomość różnic między wymową a pisownią wymienia symbole narodowe, o których mowa we fragmentach, omawia ich znaczenie  wypowiada się na temat okoliczności, w których wykorzystywane są polskie symbole narodowe gromadzi informacje na temat swojej małej ojczyzny, dzieli się nimi z innymi uczniami (opowiada o ciekawostkach historycznych związanych  regionem, opisuje lokalne zabytki itd.) wskazuje fakty odnoszące się do prawdy historycznej i będące fikcją literacką świadomie posługuje się słowami patriotyzm i patriota wykazuje się wiedzą na temat związku głównego w zdaniu wskazuje związek główny zdania wskazuje podmiot wskazuje orzeczenie przyporządkowuje określenia do podmiotu przyporządkowuje określenia do orzeczenia odróżnia zdanie od równoważnika zdania rozumie terminy literackie: epitet, porównanie, refren określa swoją przynależność kulturową poprzez kontakt z wybranymi dziełami sztuki, zabytkami i tradycją w swoim środowisku lokalnym i regionalnym, a także uczestniczy w życiu kulturalnym tego środowiska (zna placówki kultury działające na jego rzecz) rozpoznaje wybrane dzieła architektury i sztuk plastycznych należące do polskiego i europejskiego dziedzictwa kultury oraz opisuje ich funkcje i cechy charaktery styczne na tle epoki (posługując się podstawowymi terminami i pojęciami właściwymi dla tych dziedzin sztuki) wie, kim był Witold Lutosławski zna i rozumie terminy oraz zagadnienia: cała nuta, pauza całonutowa, krzyżyk, dźwięk fis1, oberek (tempo, rytmy, figury), forma AABA, oberek jako taniec narodowy, klarnet, malarstwo abstrakcyjne, malarstwo mitologiczne, malarstwo religijne, malarstwo historyczne, scena rodzajowa
ŚWIAT MITÓW „Gdy mit zderzy się z mitem, jest to bardzo realne zderzenie”. S.J. Lec „Nieśmiertelny jest również ten, co się nie narodził”. S.J. Lec	H. Adamczewska, P’an-ku – twórca kosmosu J. Parandowski, Narodziny świata J. Ratajczak, Aby nas nie obudzić L. Staff, Niebo w nocy C.S. Lewis, Stworzenie Narni (fragment książki Opowieści z Narnii: Siostrzeniec czarodzieja) mit o Demeter i Korze (według dowolnego wydania mitów greckich) A. Frączek, Pięciu kowboi i rycerz w zbroi G. Kasdepke, Nasz przyjaciel Prometeusz Sat-Okh, Powstanie człowieka J. Korczak, Legenda o pieśni S. Srokowski, Przygody Odyseusza A. Gieysztor, Powstanie świata (fragment książki Mitologia Słowian) N. Chadzinikolau, Bogowie (fragment książki Mity greckie) Świat stworzony przez Boga (fragment Księgi Rodzaju z Biblii Tysiąclecia) A. Kamieńska, Pierwsi ludzie w raju (fragment książki Książka nad książkami) J. Kulmowa, Człowiek żeby patrzał	Czerwone jabłuszko H. Wieniawski, Kujawiak F. Maklakiewicz, Kujawiak pogański na orkiestrę muzyka irlandzka M. de Falla, pieśni z cyklu Siete canciones E. di Capuy, O sole mio; M. Chagall, Upadek Ikara posąg Ateny (Atena Partenos) posąg rzymskiej bogini Minerwy (fragment Bramy Brandenburskiej w Berlinie) rzeźba Artemida (Diana) z Wersalu P. Bruegel, Krajobraz z upadkiem Ikara hieroglify	czyta tekst w ciszy i ze zrozumieniem wyszukuje w tekście odpowiedzi na pytania dotyczące treści wie, czym jest mit wie, czym jest mitologia czyta tekst na głos – wyraźnie i wyraziście przedstawia główny temat tekstu prezentuje wątki poboczne tekstu streszcza tekst ustnie, zachowując chronologię wydarzeń przedstawionych w tekście pisze szczegółowy plan wydarzeń pisze tekst, w którym przedstawia własną teorię na temat powstania świata i człowieka wie, czym jest wiersz biały ustala, jakie są elementy świata przedstawionego w utworze opowiada o wydarzeniach przedstawionych w utworze przedstawia w formie plastycznej świat ukazany w utworze literackim, posługując się dowolną techniką dostrzega uniwersalny i ponadczasowy charakter problemu poruszonego w tekście wie, czym jest tekst główny w utworze dramatycznym wie, czym jest tekst poboczny (didaskalia) w utworze dramatycznym, zna jego rolę zna zasady ortograficzne dotyczące pisowni -i, -ji, -ii w zakończeniach rzeczowników tworzy pisemny opis postaci na podstawie informacji zawartych w tekście ocenia postępowanie bohatera utworu charakteryzuje ustnie bohatera literackiego, postępując według instrukcji formułuje tezę o przesłaniu utworu wie, czym jest legenda pisze własne opowiadanie na temat zmyślonej sytuacji pisze opowiadanie z dialogiem wie, czym jest związek frazeologiczny (frazeologizm) wyjaśnia znaczenie związków frazeologicznych pochodzących z mitologii (mitologizmów), pracuje ze słownikiem frazeologicznym wie, czym są podmiot i orzeczenie rozumie, na czym polega związek współrzędny podmiotu i orzeczenia wyodrębnia w zdaniach grupę podmiotu i grupę orzeczenia wie, czym jest związek frazeologiczny (frazeologizm) wyjaśnia przenośne znaczenia związków frazeologicznych rozróżnia określone dyscypliny w takich dziedzinach, jak: architektura, sztuki plastyczne oraz w innych dziedzinach sztuki wie, kim był Henryk Wieniawski zna i rozumie terminy oraz zagadnienia: kujawiak, kropka przy nucie, alt, tenor, utwór wokalny, sopran, bas (powtórzenie), sztuka prehistoryczna, sztuka starożytnego Egiptu i Rzymu, sztuka starożytnej Grecji, posąg, rzeźba, kanon, proporcje, kompozycja dynamiczna, malarstwo na wazach, świątynia rzymska, teatr, stadion, bazylika, amfiteatr, sklepienie krzyżowo-żebrowe, łuk ostry, rzeźba monumentalna, porządki architektoniczne: joński, dorycki, koryncki
NASZE LEGENDY „Słaba pamięć pokoleń utrwala legendy”. S.J. Lec „Zielona ziemia, powiadasz? Jest w niej wiele tematów dla legendy, chociaż ją depczesz w pełnym blasku dnia”. J.R.R. Tolkien	K. Przerwa-Tetmajer, Śpiący rycerze L. Wyczółkowski, Rycerz wśród kwiatów M. Konopnicka, Tam, w moim kraju Gall Anonim, Kronika Polska (fragmenty) E. Szelburg-Zarębina, Warszawa, stolica Polski H.J. Chmielewski, Tytus, Romek i A’Tomek. Złota księga przygód A. Mickiewicz, Pani Twardowska A. Frączek, Malarz szalony M. Krüger, Głowy wawelskie A. Oppman, Złota kaczka M. Twain, Przygody Tomka Sawyera Z. Nienacki, Templariusze (fragment książki Pan Samochodzik i templariusze) J. Długosz, Śmierć Zawiszy Czarnego (fragment książki Jana Długosza Roczniki, czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego)	S. Moniuszko. aria Miecznika i aria Skołuby z opery Straszny dwór S. Moniuszko, Mazur z opery Straszny dwór S. Moniuszko, pieśni: Krakowiaczek, Dziad i baba F. Chopin, Mazurek albo Rondo a la krakowiak z Koncertu fortepianowego e-moll (fragment) H. Wieniawski, Pieśń polska, Kujawiak a-moll (przypomnienie) R. Borkowski, wariacje na temat Pije Kuba do Jakuba J.E. Siemiginowski-Szymonowicz, Portret Jana III Sobieskiego	czyta tekst ze zrozumieniem, wyszukując w nim odpowiedzi na pytania wypowiada się na temat wartości języka regionalnego (gwary) sporządza słowniczek słów i wyrażeń typowych dla lokalnej społeczności lub regionu wskazuje w wierszu nawiązania do innych tekstów kultury rozwija historię opowiedzianą w tekście, korzystając z różnych źródeł informacji dostrzega różnicę między mitem a legendą rozumie metaforyczny sens wypowiedzi wie, czym jest komiks pisze plan wydarzeń przedstawionych w utworze zna zasady pisowni -on-, -om-, -en-, -em- wewnątrz wyrazów wplata dialogi do pisanego opowiadania wykonuje portret postaci legendarnej, posługuje się dowolną techniką plastyczną interpretuje głosem fragmenty tekstu, zwracając uwagę na znaki interpunkcyjne i uwydatniając słowa szczególnie ważne dla wymowy cytatu wie, czym jest przyimek zna funkcje składniowe wyrażenia przyimkowego pisze relację (sprawozdanie) z wymyślonej przygody, wykorzystując wyrażenia przyimkowe w celu uplastycznienia opowieści zna lokalne legendy pisze sprawozdanie z wycieczki doskonali umiejętność opowiadania odtwórczego ocenia postępowanie postaci oraz określa ich motywacje ich działań wskazuje elementy komiczne w utworze literackim przedstawia i opisuje postać literacką określa motywacje działań postaci literackich i dokonuje oceny tego postępowania doskonali umiejętność pisania zaproszenia wie, czym jest hejnał wskazuje w zdaniach określenia rzeczowników wskazuje w zdaniach określenia czasowników wskazuje w tekście przyimki i wyrażenia przyimkowe zna i rozumie terminy i pojęcia: legenda, baśń, podanie, komiks rozróżnia określone dyscypliny w takich dziedzinach, jak: architektura, sztuki plastyczne oraz w innych dziedzinach sztuki wie, kim był Stanisław Moniuszko zna i rozumie terminy oraz zagadnienia: mazur, opera narodowa, wariacje, temat wariacji, światłocień, perspektywa, kompozycja otwarta, kompozycja zamknięta, kompozycja statyczna, kompozycja dynamiczna, skansen, sztuka ludowa, faktura, zabytek, artefakty, ruiny, fasada
Wymagania na 6 trymestr
TREŚCI			WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE
Proponowane teksty kultury			Uczeń po 6 trymestrze:
Krąg tematyczno-problemowy	Język polski	Muzyka Plastyka
OGRÓD SZTUKI „Życie jest sztuką, im więcej tchniesz w nie wyobraźni, tym lepszym okaże się dziełem”. A. Lisak	K. Makuszyński, Szaleństwa panny Ewy J. Duda-Gracz, Chopinowi – Duda-Gracz (wywiad) R. Przymus, Fraszki teatralne E. Skarżyńska, Teatr J. Kreczmer, Notatnik aktora A Frączek, Dziwna wizyta J. Brzechwa, Akademia pana Kleksa Znów będę Shrekiem (fragmenty rozmowy ze Zbigniewem Zamachowskim) J. Stępniowa, Malarz dziejów Polski (fragment książki Krajobraz z tęczą. Sylwetki artystów od Wita Stwosza do Dunikowskiego) K. Drzewiecka, Sławni Polacy (fragment książki Piątka z Zakątka)	W.A. Mozart, wariacje na temat Ah, je vous dire maman N. Paganini, 24 Kaprys a-moll W. Lutosławski, Wariacje na temat Paganiniego J.S. Bach, Rondeau z Suity orkiestrowej h-moll J.S. Bach, Toccata d-moll, chorał z Pasji wg św. Mateusza J.S. Bach, Adagio z Koncertu na obój i skrzypce; D. Milhaud, Gry z Tria na skrzypce, klarnet i fortepian F. Poulenc, fragment Tria na oboj, fagot i fortepian W.A. Mozart, Divertimento D-dur, cz. III A. Dvořak, Kwintet fortepianowy (fragment) D. Milhaud, Nocny madrygał ze suity Kominek króla Rene J. Matejko, Autoportret J. Matejko, Hołd pruski pomnik Fryderyka Chopina w Łazienkach J.B.S. Chardnin, Guwernantka J. Mehoffer, Czerwona parasolka W. Pruszkowski, Kiedy ranne wstają zorze	czyta w skupieniu tekst odpowiada na pytania do tekstu, wskazując w nim właściwe odpowiedzi czyta tekst głośno, wyraźnie i wyraziście określa elementy świata przedstawionego w utworze na podstawie zgromadzonego materiału redaguje opis miejsca wie, czym jest pejzaż pracuje metodą przekładu intersemiotycznego – dowolną techniką malarską odzwierciedla nastroje związane z utworem muzycznym pisze zaproszenia na wernisaż wie, czym jest fraszka redaguje opis wnętrza teatru na podstawie fotografii zna zasady zachowania się w teatrze zna podstawowe cechy teatru antycznego wie, czym charakteryzuje się malarstwo kubistyczne składa ustne (lub pisemne) gratulacje zna podstawowe zasady pisowni wyrażeń przyimkowych wie, czym są didaskalia wie, czym jest spójnik wypowiada się na temat miejsca telewizji wśród innych mediów wypowiada się na temat zalet i wad telewizji – korzyści i zagrożeń związanych z częstym oglądaniem telewizji, uznawania telewizji za czwartą władzę klasyfikuje programy telewizyjne według kategorii wiekowych i tematycznych korzysta ze słownika wyrazów obcych tworzy tekst promujący (reklamujący) program telewizyjny uczestniczy w debacie na temat udziału mediów (nie tylko telewizji) w życiu człowieka, zachowując zasady poprawnej dyskusji zna podstawowe gatunki filmowe charakteryzuje film dokumentalny i fabularny wie, czym jest scenariusz filmowy wypowiada się krytycznie na temat wybranego filmu, ocenia go i argumentuje swoje stanowisko wypowiada się na temat roli muzyki w filmie wypowiada się na temat doboru muzyki filmowej w zależności od gatunku obrazu uczestniczy w dyskusji na temat wartości kina wie, czym jest zdanie pojedyncze, a czym – zdanie złożone zna zasady interpunkcyjne dotyczące wstawiania przecinków przed niektórymi spójnikami rozpoznaje równoważnik zdania, wie, czym się rożni od zdania definiuje pojęcia i terminy: fraszka, adaptacja, pejzaż, martwa natura rozróżnia określone dyscypliny w takich dziedzinach, jak: architektura, sztuki plastyczne oraz w innych dziedzinach sztuki wie, kim był Johann Sebastian Bach zna i rozumie terminy oraz zagadnienia: forma wariacji, dźwięk as1, rondo (powtórzenie), obój, trio, rodzina instrumentów dętych drewnianych, kwartet, kwintet, kwartet smyczkowy, architektura, budowla, rama kompozycyjna, kompozycja rzeźbiarska (statyczna, dynamiczna, otwarta, zamknięta), plan budowli, bryła, instalacja, environment, sztuka publiczna
BLISKO NATURY “Szum wiatru i plusk deszczu stworzyła przyroda, aby zgłuszyć ludzkie westchnienia i szlochy” L.R. Nowak “Zacznij wszystko od nowa. Przyroda postępuje tak każdego roku” V. Butulescu	P. Beręsewicz, Burek R.M. Groński, Nos O okrutnym wilku z Gubbio A. Frączek, Zwierzyniec F.H. Burnett, Tajemniczy ogród A. Rymkiewicz, Dom zwierząt J.R.R. Tolkien, Powrót króla K.I. Gałczyński, Kronika olsztyńska (fragment XIX) H. Sienkiewicz, W pustyni i w puszczy J. Tuwim, Czereśnie W. Kopaliński, Rower (fragment książki Opowieści o rzeczach powszednich) J. Kulmowa, Zieleń w mieście A. Mickiewicz, Grzybobranie (fragment książki Pan Tadeusz) W. Badalska, Wakacyjne rady L. Lament, Jak pięknie jest na ziemi	C. Orff , O, Fortuna z Carmina Burana F. Rybicki, Taniec cygański I. Albeniz, Asturias na gitarę F Tarrega, Wspomnienia z Alhambry muzyka filmowa M. Olddfielda P. Bruegel, Zimowy krajobraz V. van Gogh, Pola Elizejskie W. Weekes, Ogromna kula śniegowa A. Grimmer, Zima E.S. Field, Ogród Edenu A. Kotsis, Nucenie wiosenne	czyta głośno, wyraźnie i wyraziście opowiada o głównym bohaterze utworu, wie, czym jest cytat na podstawie instrukcji i wzoru redaguje opis zwierzęcia wie, czym jest opinia odróżnia opinię od faktu układa plan wydarzeń przedstawionych w tekście zna różne znaki interpunkcyjne, określa ich funkcje wypowiada się na temat zachowania bohatera utworu, ocenia to postępowanie dostrzega komizm (użycie nazwy znaczącej) określa elementy świata przedstawionego w tekście redaguje opis miejsca prezentuje własne stanowisko i je argumentuje dostrzega przesłanie utworu, wskazuje ponadczasowe problemy poruszone w tekście, wypowiada się na ten temat wie, czym jest wypowiedzenie klasyfikuje wypowiedzenia ze względu na ich cel klasyfikuje wypowiedzenia ze względu na sposób ich wypowiedzenia (intencje) klasyfikuje wypowiedzenia ze względu na obecność orzeczenia lub jego brak (zdanie, równoważnik zdania, zawiadomienie) klasyfikuje wypowiedzenia ze względu na liczbę zdań składowych (zdanie pojedyncze i zdanie złożone) określa funkcję rzeczownika w zdaniu (podmiot i określenia) określa funkcję czasownika w zdaniu (orzeczenie i określenia) redaguje tekst, w którym przedstawia własne pomysły na polepszenie stanu środowiska naturalnego odbiera tekst na poziomie przenośnym rozumie pojęcie „powieść podróżniczo-przygodowa” doskonali umiejętność opisywania uczuć, wrażeń i emocji związanych z tekstem kultury określa czas i miejsce zdarzeń określa cechy powieści podróżniczo-przygodowej wskazuje bohaterów głównych i drugoplanowych opisuje przeżycia bohaterów literackich określa motywacje postępowania postaci ocenia postępowanie postaci doskonali umiejętność charakteryzowania postaci literackiej doskonali umiejętność opisu doskonali umiejętność opowiadania odtwórczego rozróżnia określone dyscypliny w takich dziedzinach, jak: architektura, sztuki plastyczne oraz w innych dziedzinach sztuki wie, kim był Carl Orff zna i rozumie terminy oraz zagadnienia: szesnastka, pauza szesnastkowa, kanon, staccato, legato, artykulacja, gitara – instrument strunowy szarpany, gitara elektryczna, realizm, wyobraźnia, pejzaż (pejzaż duszy), kreska, plama, plama barwna, barwy podstawowe, barwy pochodne, barwy dopełniające, barwy czyste, barwy złamane, szeroka gama barw, zjawisko powidoku, akcent kolorystyczny

Egzamin klasyfikacyjny z bloku PIĘKNI w klasie V szkoły podstawowej obejmuje wyżej wymienione wymagania programowe i umożliwia uzyskanie oceny z języka polskiego.