PIĘKNI / Gimnazjum / Klasa I

Cele bloku: PIĘKNI. Przygotowanie do uczestnictwa w kulturze
Pięknie mówimy, piszemy, tworzymy…
Spełniamy wymagania ogólne podstawy programowej języka polskiego, muzyki i plastyki dla szkoły podstawowej i gimnazjum oraz języka polskiego i wiedzy o kulturze dla liceum.

Wymagania ogólne w gimnazjum

I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji.

Uczeń:

·         jest świadomym odbiorcą różnych tekstów kultury (literackich, plastycznych, muzycznych); JP I 1. 1) – 11)

·         posługując się podstawowym zasobem pojęć właściwych dla danej dyscypliny podejmuje rozmowę na temat odbioru sztuk i udziału w kulturze;  samodzielnie dociera do informacji na temat różnych tekstów kultury, sztuk plastycznych i muzyki; JP I 2. 1) – 3)

·         rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacji – werbalne i niewerbalne, dotyczące szeroko rozumianej twórczości człowieka; krytycznie ocenia zawartość komunikatów; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; JP I 3. 1) – 4)

II. Analiza i interpretacja tekstów kultury.

Uczeń:

·         czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne (także muzyczne i plastyczne) ważne dla kultury polskiej i światowej, słucha muzyki, odbiera dzieła sztuk plastycznych;

·         doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury literackiej; jest świadomym odbiorcą (i/lub wykonawcą) muzyki oraz dzieł różnych sztuk plastycznych;

·         zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura i odbiór sztuk plastycznych oraz muzyki jest coraz dojrzalszy, bardziej świadomy i samodzielny;

·         poznaje nowe gatunki i konwencje literackie muzyczne i plastyczne;

·         wykorzystuje poznane pojęcia w refleksji o literaturze, muzyce sztuce i wartościach.

III. Tworzenie wypowiedzi.

Uczeń:

·         formułuje różne wypowiedzi i tworzy różne teksty z coraz większą świadomością funkcji środków językowych i poza językowych; wypowiada się posługując się różnymi mediami, (nowe media i zgodnie ze swoimi możliwościami także w formach artystycznych – muzycznych i plastycznych)

·         zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność́ poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka. JP III 1. 6)

Wymagania szczegółowe

Klasa I

TREŚCI dla klasy I			WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE Po 1 trymestrze:
PROPONOWANE TEKSTY KULTURY
KRĄG TEMATYCZNO – PROBLEMOWY	JĘZYK POLSKI	MUZYKA PLASTYKA
			w każdym trymestrze: Uczeń: - zna teksty literackie i inne teksty kultury  omawiane na zajęciach, dzieli się refleksjami i odczuciami na ich temat JP II 1.1); - przypisuje dany utwór do właściwego rodzaju literackiego JP II 2.6) – liryka, epika; - uczestniczy w dyskusji, uzasadnia własne zdanie JP III 1.5), JP III 2.2); - wskazuje podmiot liryczny, narratora, bohaterów w danym tekście literackim JP II 2.2); - wskazuje funkcje środków stylistycznych w analizowanym utworze JP II 2.4); - redaguje teksty w różnych edytorach tekstu JP III 1.4); - korzysta z elektronicznych środków przekazywania informacji JP III 1.8); - korzysta z przekazów medialnych oraz stosuje ich wytwory w swojej działalności M 1.2).
I Dla wszystkich starczy miejsca pod wielkim dachem nieba - dom rodzinny symbolem zakorzenienia w świecie - polski dwór szlachecki - ojczyzna jako symbol domu, dzieciństwa - natura a życie człowieka - różnorodność życia jako jego wartość	POEZJA - Catherina Elizabeth Goethe, Przepis na cały rok - Jan Kochanowski, *fraszki (np. Na lipę, Na zdrowie, Na dom w Czarnolesie) - Jan Sztaudynger, fraszki (np. Rozmowa z halnym wiatrem,  [wsi spokojna, wsi wesoła…], Na smutek wielkich miast) - Edward Stachura, Pieśń na wyjście - Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz (fragment) - Czesław Miłosz, Dwór -Wisława Szymborska, Prospekt PROZA - Mikołaj Rej, Żywot człowieka poczciwego (fragment) - Przypowieść o synu marnotrawnym (*Biblia, *Księga Rodzaju, fragment)	MALARSTWO - Nicholas Poussin, Pasterze arkadyjscy - Rembrandt van Rijn, Powrót syna marnotrawnego MUZYKA - Antonio Vivaldi, Cztery pory roku - Grupa MoCarta, Wiosna (parodia muzyczna) ARCHITEKTURA - dworek szlachecki wycieczka do Będomina – współorganizowana z nauczycielem historii	Uczeń: - omawia na podstawie poznanych tekstów kultury zagadnienia egzystencjalne JP II 4.2); - poczucie wspólnoty; kształtuje swoją tożsamość JP II 4.3); - operuje słownictwem z określonych kręgów tematycznych – społeczeństwo i kultura, region i Polska JP III 2.11); - rozróżnia style architektoniczne (dworek szlachecki) P 3.1; - interpretuje głosowo wybrane utwory JP II 3.3); - wypowiada się na temat wysłuchanych utworów muzycznych M 2.4); - rozpoznaje kompozytorów będących przedstawicielami danej epoki M 1.4); - rozpoznaje czytany utwór jako przypowieść; JP II 2.7); - odczytuje sensy symboliczne i metaforyczne analizowanych utworów; - porządkuje chronologicznie wydarzenia w tekście prozatorskim JP II 2.1); - dokonuje opisu dzieła sztuki P 3.2) JP III 1.1) – opis dzieła sztuki; - wskazuje funkcje  środków stylistycznych w analizowanym utworze JP II 2.4); - uwzględnia w analizie specyfikę danego tekstu kultury i jego przynależność do określonego rodzaju sztuki JP II 2.11); - poznaje schematy składniowe czasowników w związku z tematyką zajęć, tworzy zdania poprzez rozwijanie czasowników koniecznych w jego schemacie uzupełnieniami, adekwatnymi znaczeniowo i poprawnymi składniowo; - rozumie i opisuje zależności składników w zdaniu, stosunku podrzędności i współrzędności  między składnikami; - używa przyimków i spójników zgodnie z ich funkcją i wymogami składniowymi JP I 3.5), 8).
II Wokół polskości - stereotyp polskości a patriotyzm - tradycja a współczesność - polskie korzenie w kulturze szlacheckiej i ludowej - tradycje niepodległościowe - Zemsta	POEZJA - Jan Lechoń, Przypowieść - Miron Białoszewski, Klapa - Karol Wojtyła, Myśląc ojczyzna - Józef Wybicki, Pieśń Legionów Polskich we Włoszech - Ignacy Krasicki, Hymn o miłości  ojczyzny - Maria Konopnicka, Rota PROZA - Eliza Orzeszkowa, Nad Niemnem (fragment) - Władysław Reymont, Chłopi (fragment opisujący wesele Boryny) - Henryk Sienkiewicz, Potop (fragment) - Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Na skalnym Podhalu (O zaśpionych rycerzach) DRAMAT - *Adam Mickiewicz, Dziady cz. II -*Aleksander Fredro, Zemsta	MALARSTWO - Artur Grottger, Pożegnanie powstańca - Juliusz Kossak, Mówi ojciec do swej Basi - Jacek Malczewski, Polonia MUZYKA - pieśni patriotyczne (Czarny krzyżyk, Rozkwitają pąki białych róż) - pieśni żołnierskie (Pierwsza brygada, Kołysanka leśna) - Fryderyk Chopin, mazurki - Michał Kleofas Ogiński, polonez Pożegnanie ojczyzny	Uczeń: - realizuje wymagania szczegółowe wdrażane już w poprzednim bloku  na podstawie innych tekstów:   JP II 1.; JP II 3.3; JP II 2.7) – hymn, powieść historyczną, komedię, dramat; JP II 2.4); oraz - omawia na podstawie poznanych tekstów kultury zagadnienia egzystencjalne JP II 4.2); dostrzega zróżnicowanie postaw społecznych, narodowych JP II 4.3); - wskazuje elementy dramatu takie jak: akt, scena, tekst główny, tekst poboczny, monolog, dialog JP II 2.7); - rozpoznaje dzieła malarskie Grottgera i Malczewskiego P 3.2); - zna style malarskie: symbolizm i polskie malarstwo romantyczne, umieszcza te style (i autorów obrazów) w porządku chronologicznym (na osi czasu) P 3.1); - ze zrozumieniem posługuje się pojęciami dotyczącymi wartości pozytywnych i negatywnych JP II 4.1); JP III 2.3) – dobiera synonimy i antonimy; - tworzy charakterystykę postaci literackiej JP III 1.1)2)3); - buduje i opisuje  zdania pojedyncze i złożone (rozumienie i opisywanie zależności składników w zdaniu, stosunku podrzędności i współrzędności  między składnikami) JP III 2.5); - określa podstawowe gatunki klasycznej muzyki wokalnej (piosenka patriotyczna) i instrumentalnej mazurek, polonez M 1.2); - wykonuje podstawowe kroki poloneza M 2.2); - śpiewa wybraną pieśń patriotyczna M 2.1).

Klasa I

TREŚCI dla klasy I			WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE Po 2 trymestrze:
PROPONOWANE TEKSTY KULTURY
KRĄG TEMATYCZNO – PROBLEMOWY	JĘZYK POLSKI	MUZYKA PLASTYKA
III Jest głęboka i niewyczerpana jak morze W poszukiwania źródeł kultury europejskiej - poszukiwanie śladów cywilizacji starożytnych we współczesności (np. mit Sfinksa, chrześcijańskie korzenie kultury śródziemnomorskiej, wybrane motywy biblijne) - sztuka rządzenia państwem	POEZJA - *Biblia – Psalmy (wybór) - św. Franciszek, Pieśń słoneczna - Josif Brodski, Piosenka o Bośni - Jan Twardowski, [Święty Franciszku…] - Roman Brandstaetter, Biblio, ojczyzno moja - Anna Kamieńska, Książka nad książkami lub Anna Świderkówna, Rozmowy o Biblii (fragmenty) PROZA - Umberto Eco, Praca w weekend… (fragment felietonu  ze zbioru Drugie zapiski na pudełku od zapałek) - Dorota Terakowska, Piąty talerz (felieton) - *Biblia, fragmenty Księgi Rodzaju (m.in. stworzenie świata i człowieka)	MALARSTWO - Michał Anioł, Stworzenie Adama - Caravaggio, Ofiara Abrahama MUZYKA - Józef Haydn, oratorium Stworzenie świata (fragmenty) wycieczka – ślady kultury antycznej w Gdańskich zabytkach (np. motywy mitologiczne w architekturze Starego Miasta) dokumentacja – wystawa fotograficzna	Uczeń: - realizuje wymagania szczegółowe wdrażane już w poprzednim bloku (na podstawie innych tekstów), por. JP II 1.; JP II 2.4); JP II 2.11); JP III 1.1);2);3) opis dzieł sztuki, sprawozdanie z wycieczki; M 1.2.;4. (muzyka klasyczna); P 3.1,2. (renesans, barok); oraz - znajduje w różnych tekstach kultury nawiązania do tradycyjnych wątków literackich i kulturowych JP II 2.10); - uczestniczy w kulturze poprzez kontakt z zabytkami, które nawiązują do źródeł kultury śródziemnomorskiej (antyk) P 1.1.; - przygotowuje wystawę fotograficzną (po wycieczce) P 2.1  (fotografia); - rozpoznaje różne gatunki literatury popularnej, gatunki publicystyczne (felieton) i popularnonaukowe JP II 2.8); JP I 1.9) (artykuł popularnonaukowy); - omawia na podstawie poznawanych tekstów literackich i innych dzieł kultury ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne – wiara, inność; dostrzega i poddaje refleksji uniwersalne wartości humanistyczne JP II 4.2); - operuje słownictwem z kręgu tematycznego: społeczeństwo i kultura, stany psychiczne człowieka JP III 2.11).
IV Skąd się wzięli współcześni herosi? Dziedzictwo starożytnej Grecji i Rzymu - starożytne rozumienie heroizmu i cnoty - współczesne pojęcie bohaterstwa - współczesne reinterpretacje mitu w literaturze, malarstwie i muzyce - antyczny wzór herosa a współcześni herosi	POEZJA - Ernest Bryll, Wciąż o Ikarach głoszą - Zbigniew Herbert, O cnocie - Homer, Iliada (fragment o pojedynku Achillesa z Hektorem) PROZA - Wanda Markowska, fragment Wybór Heraklesa (Mity Greków i Rzymian) - Jan Parandowski, Mitologia (stworzenie świata, Dedal i Ikar)	MALARSTWO - Pieter Brueghel, Upadek Ikara FILM - Batman, reż. Tim Burton MUZYKA - IRA, Ikar KOMIKS Spider-man (fragment) heros współczesny wycieczka do kina na film – zorganizowanie szkolnego klubu dyskusyjnego po filmie	Uczeń: -  wymagania szczegółowe wdrażane już w poprzednim bloku  na podstawie innych tekstów, por. JP II 1.; JP II 2.6) – liryka, epika; JP II 2.4); JP II 2.11); JP III 1.1);2);3): opis dzieł sztuki; opowiadanie w porządku chronologicznym treść wskazanych utworów; M 1.2.;4. (wybrane utwory muzyki rozrywkowej); P 3.1,2. (renesans); oraz - samodzielnie dociera do informacji na temat filmu, przygotowując głos w dyskusji lub organizując jej przebieg JP I 2.1); - bierze udział w dyskusji stosując zasady etykiety językowej JP III 1.5),7); - znajduje w tekstach współczesnej kultury popularnej (komiks, film, muzyka) nawiązania do tradycyjnych wątków literackich i kulturowych JP II 2.10); - posługuje się zdaniami złożonymi różnymi pod względem sposobu zespolenia i znaczenia; - opisuje różne zdania złożone JP I 3.6); - przekształca zdania z osobowymi formami czasownika na zdania z imiesłowami przymiotnikowymi i przysłówkowymi oraz odwrotnie JP I 3.7); - wykorzystuje wiedzę o składni w stosowaniu reguł interpunkcyjnych JP III 2.6).

Klasa I

TREŚCI dla klasy I			WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE Po 3 trymestrze:
PROPONOWANE TEKSTY KULTURY
KRĄG TEMATYCZNO – PROBLEMOWY	JĘZYK POLSKI	MUZYKA PLASTYKA
V Żeby człowiek był człowiekiem… - motyw odpowiedzialności (różne ujęcia w literaturze) - zagrożenia i korzyści płynące z nauki - motywy poświęcenia w literaturze	POEZJA - Adam Mickiewicz, Świtezianka (ballada) - Edward Stachura, Prefacja - Adam Mickiewicz, Pies i wilk - Kazimierz Wierzyński, Strofa o Prometeuszu - Zbigniew Herbert, Stary Prometeusz PROZA - Dorota Terakowska, Tam gdzie spadają anioły - J. R.R. Tolkien, Władca pierścieni (fragment Poświęcenie się Froda) - *Biblia, Przypowieść o miłosiernym Samarytaninie - Anna Dymna, Wojciech Szczawiński, Warto mimo wszystko (fragmenty, np. z rozdziałów: Dziki człowiek, Ja się wstydzę) - Mary Shelley, Frankenstein (fragment o stworzeniu potwora) - mit o Prometeuszu	FILM - Podaj dalej, reż. M. Leder TEATR Balladyna, reż. O. Lipińska (1982) MUZYKA - Edward Stachura, Prefacja - Antonina Krzysztoń, Chusta Weroniki wycieczka na spotkanie z autorem, reżyserem lub innym twórcą kultury organizowane w lokalnej instytucji kultury lub zorganizowanie spotkania z autorem – zadanie dla uczniów przygotować pytania	Uczeń: - realizuje wymagania szczegółowe wdrażane już w poprzednim bloku (na podstawie innych tekstów) JP II 1.; JP II 2.4); JP II 2.11); JP III 1.1),2);3): opis dzieł sztuki; opowiadanie w porządku chronologicznym treść wskazanych utworów; M 1.2.;4. (poezja śpiewana); P 2.2) realizuje projekt w zakresie sztuk wizualnych – plakat; oraz - rozpoznaje czytany utwór jako balladę; mit JP II 2.7); powieść obyczajową, fantastyczną i fantasy JP II 2.8); JP I 1.10) wywiad; - wyjaśnia znaczenia i pochodzenie związków frazeologicznych związanych z dawną kulturą (np. stawać w szranki), a także wywodzących się z antyku (np. samarytanka ) JP I 2.3); JP III 2.4); - operuje słownictwem z kręgu tematycznego: życie wewnętrzne człowieka, jego rozwój moralny JP III 2.11).
VI Życie to nie teatr…? - motyw życia jako teatru - rola teatru w życiu człowieka - gra aktorska a życie - rola marzeń w życiu człowieka	POEZJA - Edward Stachura, Życie to nie teatr - Wisława Szymborska, Wrażenia z teatru - Konstanty Ildefons Gałczyński, „Żarłoczna Ewa” PROZA - Ursula K. Le Guin, Czarnoksiężnik z Archipelagu - Richard David Bach, Mewa (wybrane fragmenty) - Agnieszka Besler, Magia teatru (teatrdlawas.pl)	FILM - Marzyciel, reż. M. Forster INNE - analiza wybranego plakatu teatralnego MUZYKA - „Muzykoterapia”, Komedia udział w spektaklu teatralnym	Uczeń: - realizuje wymagania szczegółowe wdrażane już w poprzednim bloku  na podstawie innych tekstów, por. JP II 1.; JP II 2.4); JP II 2.11); JP III 1.1); 2); 3): charakterystyka postaci literackiej lub filmowej; M 1.2.; 4.; P 2.1 – tworzy ilustrację do wybranego tekstu omawianego na zajęciach; oraz - wyjaśnia w czytanych tekstach znaczenia słów (metodą analizy słowotwórczej), które wyszły z użycia lub zmieniły znaczenie JP I 3.9).

Kształcenie sprawności językowych – cykl nieciągły

Pojęcia z zakresu wiedzy o języku	Materiał i treści nauczania nauczania	Wymagania określone w podstawie programowej
Trymestr 1 (klasa I)
Schemat komunikacji językowej	- schemat komunikacji językowej (wg R. Jacobsona) - omówienie elementów schematu komunikacji językowej, - znaczenie komunikacji niewerbalnej, - omówienie elementów, które ułatwiają i utrudniają komunikację, - cechy poprawnej komunikacji,	Uczeń: I. 1. 1 - odbiera komunikaty pisane, mówione, w tym za pomocą środków audiowizualnych -rozróżnia informacje przekazywane werbalnie oraz zawarte w dźwięku i obrazie.
Cel wypowiedzi	-aktualne wypowiedzi osób publicznych o tematyce dostosowanej do możliwości percepcyjnych i zainteresowań uczniów oraz audycje radiowe, reklamy telewizyjne, prasowe itp. - wypowiedzenia oznajmujące, pytające, rozkazujące, - rozpoznawanie intencji nadawcy, -tworzenie wypowiedzi ze świadomością jej celu, - perswazja i manipulacja, np. w mediach (reklama i jej funkcje), - wyrażanie przeprosin, odmowy, obietnicy, - odróżnienie aprobaty od dezaprobaty, - tworzenie wypowiedzi zgodnie z intencją nadawcy	I. 1. 6 - rozpoznaje wypowiedzi o charakterze emocjonalnym i perswazyjnym; I. 1. 7  rozpoznaje intencje wypowiedzi; I 1.8 - dostrzega w wypowiedzi ewentualne przejawy agresji manipulacji.
Tekst	- przykłady różnych tekstów, np. wypowiedzi polityków, kazania, teksty publicystyczne, popularnonaukowe; - tworzenie własnej wypowiedzi – w różnych formach i funkcjach - cechy dobrej wypowiedzi (np., unikanie wyrazów z języka potocznego, powtórzeń, wulgaryzmów, stosowanie synonimów, ciągłość wypowiedzi, ciekawa puenta, unikanie błędów językowych, składniowych, stylistycznych, -dobór środków językowych adekwatny do celu wypowiedzi;	I. 3. 3 - dostrzega zróżnicowanie słownictwa; III. 2. 4 - wskazuje funkcje użytych w utworze środków stylistycznych z zakres słownictwa, składni i fonetyki; III 1.1 - tworzy spójne wypowiedzi ustne oraz pisemne; III 1.2 - stosuje zasady organizacji tekstu zgodne z wymogami gatunku, tworząc spójną pod względem logicznym i składniowym wypowiedź; III 1.3 - tworzy plan twórczy własnej wypowiedzi; III 2.1 - rozróżnia normę językową wzorcową oraz użytkową - stosuje się do niej; III 3.2 - sprawne posługuje się oficjalną i nieoficjalną odmianą polszczyzny; III 2.3 - dąży do precyzyjnego wysławiania się, świadomie dobiera synonimy i antonimy; III 2.5 - stosuje różne rodzaje zdań we własnych tekstach.
Trymestr 2 (klasa I)
Rzeczownik	- rzeczownik jako część mowy, jego rola i znaczenie, - kategorie gramatyczne rzeczownika (przypadek, liczba), - rzeczowniki własne i pospolite, konkretne i abstrakcyjne, osobowe i nieosobowe, żywotne i nieżywotne, - stosowanie rzeczowników w odpowiedniej formie, - rzeczowniki odmienne i nieodmienne, - rzeczowniki odmieniające się tylko w liczbie pojedynczej lub mnogiej, - rzeczowniki z trudnościami ortograficznymi, synonimy i homonimy, - słowotwórstwo rzeczownika: tworzenie rodziny wyrazów, temat fleksyjny i formant,	I. 2. 3 - korzysta ze słownika; III. 2. 10 - stosuje poprawne formy odmiany czasowników.
Przymiotnik	- przymiotnik jako część mowy, jego rola i znaczenie, - kategorie gramatyczne przymiotnika (przypadek, liczba, rodzaj), - stopniowanie przymiotników, - rodzaje przymiotnika (jakościowe, relacyjne i dzierżawcze), -słowotwórstwo przymiotnika; - pisownia przymiotnika z partykułą “nie”	III. 2. 10 - stosuje poprawne formy odmiany przymiotnika.
Czasownik	-rola czasownika w zdaniu, - formy osobowe i nieosobowe czasownika, - koniugacja, - aspekt: dokonany i niedokonany, - tryby, czasy, - uzupełnianie tekstu odpowiednimi formami czasownika, - stosowanie zdobytej wiedzy w tworzonych tekstach, - przekształcanie zdań i tekstów z różnymi formami czasownika, - pisownia czasowników z cząstką –bym, -byś, -by, - tworzenie tryby przypuszczającego, - korzystanie ze słowników: ortograficznego i poprawnej polszczyzny, - strony czasownika, przekształcanie zdań ze strony czynnej w bierną i odwrotnie, - czasowniki przechodnie i nieprzechodnie,	I. 3. 8 - odróżnia czasowniki dokonane  i niedokonane, rozpoznaje tryby i strony czasownika oraz imiesłowy; III. 2. 10 - stosuje poprawne formy odmiany czasowników w tym imiesłowów
Imiesłów	- rola imiesłowów w zdaniu, - imiesłowy przymiotnikowe i przysłówkowe, poprawne używanie ich w zdaniu, - stosowanie zasad interpunkcji w zdaniach z imiesłowami, - imiesłowy z partykułą „nie”,	I. 3. 8 - odróżnia czasowniki dokonane  i niedokonane, rozpoznaje tryby i strony czasownika oraz imiesłowy; III. 2. 10 - stosuje poprawne formy odmiany czasowników w tym imiesłowów.
Liczebnik	- liczebnik jako część mowy, - liczebniki główne, porządkowe, zbiorowe, nieokreślone, mnożne, wielorakie i ułamkowe, -wskazywanie w tekście liczebników, prawidłowy ich zapis, - tworzenie różnych rodzajów wypowiedzi z zastosowaniem liczebników,	III. 2. 10 - stosuje poprawne formy odmiany liczebników
Zaimek	- zaimek jako część mowy, - zaimki rzeczowne, przymiotne, liczebne, przysłowne (podział ze względu na zastępowaną część mowy), - rodzaje zaimków: dzierżawcze, wskazujące, nieokreślone, pytające, względne, zwrotne, - stosowanie zaimków w zdaniach, - tworzenie różnych rodzajów wypowiedzi z zastosowaniem zaimków,	III. 2. 10- stosuje poprawne formy odmiany zaimków
Nieodmienne części mowy: przyimek, spójnik, partykuła	- funkcje poszczególnych części mowy, -wskazywanie ich w zdaniu, - zapisywanie części mowy z partykułą „nie”, - przyimki proste i złożone. - spójniki łączne, rozłączne, przeciwstawne, wynikowe, włączne, - rodzaje partykuł (pytające, przypuszczające, przeczące, rozkazujące, wzmacniające).	III. 2.  8 - wprowadza do wypowiedzi partykuły, rozumiejąc ich rolę w modyfikowaniu znaczenia składników wypowiedzi; III. 2.  9 - wykorzystuje wykrzyknik jako część mowy w celu wyrażania emocji
Trymestr 3 (klasa I)
Związki frazeologiczne	- funkcje związków frazeologicznych, definicja, - znaczenie związków dla języka, - źródła frazeologizmów, np. Biblia, mitologia, literatura, życie codzienne, zwyczaje, historia, sztuka,	III. 2. 4 - stosuje związki frazeologiczne rozumiejąc ich znaczenie
Rodzaje wypowiedzeń: zdanie i równoważnik zdania, sentencja, aforyzm, wyrażenie, zwrot, fraza, przysłowia	-rozpoznawanie zdanie i równoważników zdań w tekście, - układanie planu wydarzeń z zastosowaniem równoważników zdań, - zdania oznajmujące, rozkazujące, pytające, - wyjaśnienie pojęć: wyrażenie, fraza, zwrot, sentencja, aforyzm, przysłowie,
Jaki powinien być nasz język?	- zwroty grzecznościowe, wulgaryzmy, wyrazy potoczne, gwara młodzieżowa (gwara ludowa, miejska, zawodowa, środowiskowa) i ich znaczenie dla współczesnej polszczyzny, - kultura osobista a język, - wyrazy konkretne, abstrakcyjne, ogólne i szczegółowe, neutralne i nacechowane, - eufemizmy, wyrazy środowiskowe, skrótowce, antonimy, synonimy, homonimy, neologizmy, archaizmy, wyrazy zapożyczone, - dialekt i regionalizmy, -pojęcie stylu (artystyczny, potoczny, naukowy, urzędowy)	I. 3. 1 - rozumie pojęcie stylu, rozpoznaje styl potoczny, urzędowy, naukowy, artystyczny; I. 3. 4 - rozpoznaje cechy kultury i języka swojego regionu; I 3. 3 - dostrzega zróżnicowanie słownictwa; III. 1 .6 - przestrzega zasad etyki mowy w różnych sytuacjach komunikacyjnych; III. 1. 7 - stosuje zasady etyki językowej; III. 2. 1 - rozróżnia normę językową wzorcową oraz użytkową i stosuje się do niej; III. 2. 2 - sprawnie posługuje się oficjalną i nieoficjalną odmianą polszczyzny I. 3. 4 - rozpoznaje cechy kultury i języka swojego regionu;
Cechy języka mówionego i pisanego	- cechy charakterystyczne dla języka mówionego i pisanego, - norma potoczna i naukowa,	III. 2. 1 - rozróżnia normę językową wzorcową oraz użytkową i stosuje się do niej; III. 2. 2 - sprawnie posługuje się oficjalną i nieoficjalną odmianą polszczyzny; III. 1. 6 - przestrzega zasad etyki mowy w różnych sytuacjach komunikacyjnych; I. 3. 1 - rozumie pojęcie stylu, rozpoznaje styl potoczny, urzędowy, naukowy, artystyczny; I. 3. 3 - dostrzega zróżnicowanie słownictwa

   

Realizowane w klasie pierwszej gimnazjum wypowiedzi pisemne:

trymestr I - sprawozdanie, opis przeżyć

trymestr II – opowiadanie– twórcze i odtwórcze

trymestr III - opis obrazu

Odwołania do podstawy programowej:

III 1.1 - tworzy spójne wypowiedzi ustne oraz pisemne;

III 1.2 - stosuje zasady organizacji tekstu zgodne z wymogami gatunku, tworząc spójną pod względem logicznym i składniowym wypowiedź;

III 1.3 - tworzy plan twórczy własnej wypowiedzi;

III 1.4 - dokonuje starannej redakcji tekstu napisanego ręcznie i na komputerze, poprawia ewentualne błędy językowe, ortograficzne i interpunkcyjne;

III 2.1 - rozróżnia normę językową wzorcową oraz użytkową - stosuje się do niej;

III 3.2 - sprawne posługuje się oficjalną i nieoficjalną odmianą polszczyzny;

III 2.3 - dąży do precyzyjnego wysławiania się, świadomie dobiera synonimy i antonimy.

Egzamin klasyfikacyjny z bloku PIĘKNI w klasie I gimnazjum obejmuje wyżej wymienione wymagania programowe i przewiduje sklasyfikowanie z języka polskiego.