BOGACI / Liceum / Wymagania programowe rozszerzone z historii dla klasy II

Cele bloku: BOGACI. Rozumienie rzeczywistości społecznej

Jesteśmy bogaci naszym dziedzictwem, umiemy być przedsiębiorczy.

Spełniamy wymagania ogólne podstawy programowej historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej, historii, geografii i wiedzy o społeczeństwie dla gimnazjum i liceum oraz podstaw przedsiębiorczości dla liceum.

Wymagania programowe rozszerzone dla klasy II liceum

Wymagania na 4 trymestr

Historia – wymagania programowe rozszerzone

TREŚCI NAUCZANIA

Treści nauczania podzielone zostały na 4 moduły uwzględniające cały zakres chronologiczny i problemowy zawarty w podstawie programowej. Cezury między poszczególnymi modułami wprowadzono, kierując się kryteriami merytorycznymi i dydaktycznymi.

TREŚCI dla klasy II	WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE Uczeń po 4 trymestrze:
1. Najstarsze formy życia zbiorowego człowieka. Pierwsze ślady działalności ludzkiej. Rozprzestrzenianie się człowieka pierwotnego Gospodarka zbieracko-łowiecka. Rewolucja neolityczna. Uprawa roślin i początki hodowli. Nowe techniki produkcji narzędzi. Neolityczne górnictwo i metalurgia. Początki rzemiosła i handlu.	potrafi scharakteryzować podstawy gospodarki zbieracko-łowieckiej wie na czym polegała rewolucja neolityczne
2. Cywilizacje świata antycznego. Obszar rozwoju, warunki naturalne, czas powstania, apogeum rozwoju, ciągłość i kontynuacje, oddziaływanie i dorobek kulturalny cywilizacji Bliskiego (Egipt, Mezopotamia, Syro-Palestyna, Anatolia) i Dalekiego Wschodu (Indie, Chiny) oraz cywilizacji śródziemnomorskiej (grecko-rzymskiej).	potrafi scharakteryzować uwarunkowania geograficzne rozwoju cywilizacji na Bliskim i Dalekim Wschodzie charakteryzuje geograficzne uwarunkowania cywilizacji greckiej
3. Państwa despotyczne starożytnego Wschodu. Powstanie organizacji państwowej. Rola władcy. Aparat administracyjny. Struktura społeczna. Przykłady: Egipt, państwa Mezopotamii, Persja.	porównuje formy ustrojowe i struktury społeczne w cywilizacjach bliskowschodnich
4. Życie gospodarcze i społeczne ludów starożytnego Wschodu. Warunki naturalne a możliwości rozwoju gospodarczego. Rolnictwo. Rzemiosło. Handel, miary i wagi. Początki pieniądza. Rola państwa w organizacji życia gospodarczego. Wynalazki techniczne.	rozpoznaje cechy charakterystyczne najważniejszych osiągnięć kulturowych cywilizacji blisko - oraz dalekowschodnich
5. Polis greckie. Kształtowanie się miast-państw w Grecji. Struktura społeczna. Ewolucja ustroju greckich polis – monarchia, oligarchia, tyrania, demokracja. Przykłady – Sparta, Ateny. Polis greckie wobec zagrożeń zewnętrznych – wojny z Persją.	wyjaśnia przemiany ustrojowe w Atenach i porównuje formy ustrojowe greckich polis rozpoznaje dokonania kulturowe Greków i ich twórców rozpoznaje dziedzictwo kultury greckiej w dorobku kulturowym Europy omawia wojny grecko-perskie i ekspansję Aleksandra Wielkiego
6. Podstawy gospodarcze świata greckiego. Rolnictwo, handel i rzemiosło w epoce brązu (Kreta i Mykeny). Znaczenie ekonomiczne wielkiej kolonizacji. Gospodarcze funkcje polis. Rozwój rzemiosła i handlu. Rola pieniądza. Praca niewolników i jej znaczenie. Znaczenie gospodarcze państwa ateńskiego. Osiągnięcia techniczne okresu hellenistycznego.	porównuje kolonizację grecką z fenicką w basenie Morza Śródziemnego wyjaśnia znaczenie i konsekwencje pojawienia się pieniądza
7. Od republiki do imperium. Początki organizacji państwowej w Rzymie – monarchia. Ustrój republiki rzymskiej (zgromadzenie, senat, urzędnicy). Źródła kryzysu republiki. Pryncypat Oktawiana Augusta. Podstawy władzy cesarskiej. Uzurpacje i osłabienie władzy cesarskiej. Późne cesarstwo – dominat.	charakteryzuje ekspansję rzymską i wyjaśnia ideę imperium rzymskiego charakteryzuje przemiany ustrojowe i społeczne w Rzymie republikańskimi i w cesarstwie rzymskim porównuje niewolnictwo w Rzymie z wcześniejszymi formami niewolnictwa w świecie bliskowschodnim i greckim
8. Pax Romana. Rzymska jedność imperialna. Granice cesarstwa. Polityczne, ekonomiczne, kulturowe i militarne podstawy jedności cesarstwa. Procesy romanizacyjne w prowincjach. Upadek cesarstwa na Zachodzie.	prezentuje najważniejsze stanowiska historiografii dotyczące przyczyn upadku państwa rzymskiego wie, na czym polegał proces romanizacji prowincji
9. Gospodarka starożytnego Rzymu. Rolnictwo rzymskie – problem ziemi uprawnej. Znaczenie ekonomiczne wielkich podbojów. Rola niewolnictwa w gospodarce Italii. Podstawy prosperity gospodarczej w Imperium Rzymskim w I–II wieku n.e. Obieg pieniądza. Kolonat. Etatyzm gospodarki późnego cesarstwa.	potrafi opisać konsekwencje ekonomiczne wielkich podbojów rzymskich wie, jakie zmiany zaszły w gospodarce późnego cesarstwa
10. Dziedzictwo grecko-rzymskie. Filozofia grecka i jej główne nurty. Idea piękna i dobra. Igrzyska. Teatr antyczny. Prawo rzymskie. Początki historiografii. Literatura piękna.	charakteryzuje dziedzictwo kultury greckiej i rzymskiej w dorobku kulturowym Europy omawia dokonania kulturowe Greków i Rzymian w dziedzinie prawa, literatury, nauki, architektury i techniki
11. Chrześcijaństwo antyczne. Pierwsze gminy chrześcijańskie. Państwo rzymskie a chrześcijaństwo. Prześladowania i kult męczenników. Edykt mediolański. Monastycyzm. Ojcowie Kościoła – św. Augustyn. Pierwsze sobory powszechne.	opisuje zmiany w położeniu prawnym i społecznym religii chrześcijańskiej w państwie rzymskim
12. Cywilizacja średniowiecza. Obszar rozwoju, warunki naturalne, czas powstania, apogeum rozwoju, ciągłość i kontynuacje, oddziaływanie i dorobek kulturalny cywilizacji bizantyjskiej, muzułmańskiej oraz zachodnioeuropejskiej (łacińskiej).	charakteryzuje kręgi kulturowe: łaciński, bizantyjski i arabski opisuje charakterystyczne cechy bizantyjskiego systemu politycznego wyjaśnia wpływ cywilizacji islamskiej na cywilizację łacińską i bizantyjską opisuje najważniejsze osiągnięcia cywilizacji islamskiej w zakresie architektury, sztuki i nauki
13. Wczesnośredniowieczne państwa patrymonialne. Powstanie państw barbarzyńskich w zachodniej Europie. Organizacja państwa. Struktura społeczna. Przykłady – monarchia Merowingów i Karolingów. Patrymonialne państwa Europy Środkowowschodniej.	opisuje zasięg terytorialny, organizację władzy, gospodarkę i kulturę państwa Franków omawia proces tworzenia się państw w Europie Zachodniej, z uwzględnieniem najazdów Arabów, Normanów i Węgrów opisuje proces powstawania państw w Europie Środkowowschodniej, z uwzględnieniem wpływu cywilizacji łacińskiej i bizantyjskiej
14. Początki ustroju feudalnego. Stare i nowe zjawiska w życiu gospodarczym państw barbarzyńskich. Gospodarka naturalna. Początek stosunków feudalnych w rolnictwie. Własność feudalna i poddaństwo. Włość karolińska. Załamanie się handlu i wymiany. Upadek ekonomiczny miast. Stosunki lenne. Partykularyzm feudalny.	charakteryzuje funkcjonowanie władzy, struktur społecznych i gospodarki w systemie feudalnym opisuje charakterystyczne przejawy ożywienia społeczno-gospodarczego w Europie XI–XIII w.
15. Europa karolińska i ottońska. Rozwój państwa Franków w VIII wieku. Karolingowie i papiestwo. Karol Wielki i jego podboje. Renesans karoliński. Koronacja cesarska w 800 r. Traktat w Verdun. Rozpad państwa Karolingów. Dynastia saska w Niemczech. Otton I i restauracja cesarstwa. Kościół ottoński i cezaropapizm. Idea uniwersalistyczna Ottona III.	charakteryzuje i porównuje ideę cesarstwa karolińskiego z ideą cesarstwa Ottonów
16. Średniowieczne cesarstwo i papiestwo. Rywalizacja dwóch uniwersalizmów. Tendencje emancypacyjne w Kościele. Grzegorz VII i Henryk IV – walka o inwestyturę. Fryderyk Barbarossa i próba narzucenia hegemonii cesarstwa. Innocenty III i papocezaryzm. Załamanie się idei uniwersalizmu w późnym średniowieczu. Kryzys Kościoła na przełomie XIV i XV wieku.	wyjaśnia ideowe i polityczne przyczyny rywalizacji papiestwa z cesarstwem o zwierzchnictwo nad średniowieczną Europą wyjaśnia przyczyny kryzysu idei władzy uniwersalnej w Europie późnego średniowiecza
17. Rozkwit gospodarki pełnego średniowiecza. Przemiany technologiczne w rolnictwie w XI–XII wieku. Kolonizacja. Nowe formy prawnej organizacji wsi. Rozwój rzemiosła i wymiany. Szlaki handlowe. Urbanizacja. Gospodarcza rola miast włoskich, flandryjskich i hanzeatyckich. Cechy i gildie. Rozwój rynku finansowego. Kryzys ekonomiczny XIV wieku.	omawia zmiany w gospodarce europejskiej w XI–XII wieku wyjaśnia przyczyny kryzysu ekonomicznego w XIV wieku
18. Krzyż i półksiężyc. Początki konfliktu chrześcijaństwa ze światem islamu. Przyczyny wypraw krzyżowych. Synod w Clermont. I i II krucjata. IV wyprawa krzyżowa i jej konsekwencje. Znaczenie wypraw krzyżowych. Rekonkwista na Półwyspie Iberyjskim i jej skutki. Ekspansja turecka w XV wieku.	opisuje kierunki i charakter oraz konsekwencje najazdów mongolskich dla Europy Środkowowschodniej charakteryzuje polityczne, społeczno-gospodarcze i religijne uwarunkowania oraz ocenia skutki wypraw krzyżowych do Ziemi Świętej i rekonkwisty przedstawia, jakie następstwa dla Europy miały następstwa upadek cesarstwa bizantyńskiego i ekspansja turecka
19. Monarchie stanowe zachodniej Europy. Ekonomiczno-społeczne uwarunkowania powstania monarchii stanowych. Kształtowanie się monarchii stanowej w Anglii (początki parlamentu angielskiego) i Francji (powstanie Stanów Generalnych).	charakteryzuje przemiany społeczne i gospodarcze w Europie w późnym średniowieczu opisuje zmiany na mapie politycznej Europy w XIV–XV w.
20. Christianitas wieków średnich. Kulturotwórcza rola Kościoła. Prawosławie. Zakony kontemplacyjne i żebracze. Filozofia średniowieczna. Scholastyka. Św. Tomasz. Średniowieczny system edukacyjny. Pobożność ludowa. Herezje.	wyjaśnia uniwersalny charakter kultury średniowiecznej wskazuje dokonania kultury okresu średniowiecza w zakresie piśmiennictwa, prawa, filozofii, architektury i sztuki, z uwzględnieniem kultury polskiego średniowiecza
21. Ziemie polskie w okresie przedpaństwowym. Zasiedlenie ziem polskich w okresach kultur archeologicznych. Osadnictwo plemion polskich. Przedpaństwowe formy organizacji życia społecznego. Opola i grody. Państwo Wiślan i Polan.	prezentuje główne stanowiska historiografii dotyczące etnogenezy Słowian
22. Patrymonialne państwo Piastów. Powstanie państwa polskiego w X wieku. Organizacja państwa. Uprawnienia i pozycja władcy. Patrymonialny charakter państwa. Chrześcijaństwo religią państwową. Zasięg terytorialny.	rozpoznaje tendencje centralistyczne i decentralistyczne w życiu politycznym państwa polskiego w X–XII w. ocenia znaczenie włączenia ziem polskich do cywilizacyjnego kręgu świata zachodniego (łacińskiego) opisuje rozwój terytorialny państwa polskiego w X–XII w. wyjaśnia uwarunkowania narodzin państwa polskiego i jego chrystianizacji
23. Państwowość polska w okresie rozbicia dzielnicowego. Testament Bolesława Krzywoustego. Postępująca decentralizacja państwa. Obalenie statutu Krzywoustego. Monarchia Henryków śląskich. Straty terytorialne państwa.	wyjaśnia przyczyny polityczne i społeczno-gospodarcze rozbicia dzielnicowego oraz jego następstwa synchronizuje najważniejsze wydarzenia z okresu rozbicia dzielnicowego i dziejów Europy
24. Odrodzone królestwo. Monarchia stanowa w Polsce w XIV–XV wieku. Zjednoczenie państwa i umocnienie jego suwerenności. Pojęcie Korony Królestwa Polskiego. Władza króla i początki reprezentacji stanowej. Organizacja i skarbowość państwa. Nowy kształt terytorialny państwa.	charakteryzuje proces przezwyciężenia rozbicia politycznego ziem polskich, ze wskazaniem na rolę władców i Kościoła porównuje proces formowania się społeczeństwa stanowego w Polsce i w zachodniej Europie
25. Społeczeństwo polskie w średniowieczu. Rycerstwo i jego przywileje. Ludność chłopska i formy jej zależności. Powstanie społeczności miejskich. Lokacje i organizacja życia w miastach.	opisuje przemiany społeczno-gospodarcze na ziemiach polskich oraz ocenia społeczno-kulturowe skutki kolonizacji na prawie niemieckim
26. Polska w średniowiecznej Europie. Chrzest Polski i zjazd gnieźnieński – rola polskich władców i państwa polskiego w europejskim średniowieczu. Między Rzymem a cesarstwem – Polska wobec wielkich konfliktów średniowiecza. Zjazd krakowski w 1364 r. Związki Polski z Węgrami i Litwą w XIV–XV wieku.	synchronizuje najważniejsze wydarzenia z dziejów Polski i Europy w X–XII w. wyjaśnia międzynarodowe i wewnętrzne uwarunkowania związków Polski z Węgrami i Litwą w XIV–XV w.
27. Polska nad Bałtykiem w X–XV wieku. Polska i Pomorze w okresie panowania Piastów. Powstanie państwa zakonu krzyżackiego. Konflikt polsko-krzyżacki w XIV–XV wieku.	przedstawia rozwój monarchii stanowej w Polsce, uwzględniając strukturę społeczeństwa polskiego w późnym średniowieczu i rozwój przywilejów szlacheckich ocenia panowanie Piastów w dziejach Polski charakteryzuje i ocenia stosunki polsko-krzyżackie na płaszczyźnie politycznej, gospodarczej i kulturowej synchronizuje wydarzenia z dziejów Polski i Europy w XIV–XV w. opisuje rozwój terytorialny państwa polskiego w XIV–XV w.

Wymagania programowe rozszerzone dla klasy II liceum

Wymagania na 5 trymestr

Historia – wymagania programowe rozszerzone

TREŚCI dla klasy II	WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE Uczeń po 5 trymestrze:
1. Cywilizacja nowożytna. Cywilizacja europejska odrodzenia – humanizm. Nowe idee religijne. Nowe horyzonty geograficzne. Europa XVII wieku – kultura baroku. Konflikty światopoglądowe. Cywilizacje Nowego Świata.	rozpoznaje charakterystyczne cechy renesansu europejskiego oraz wskazuje czołowych twórców i ich dzieła opisuje mapę polityczną i wyznaniową Europy w XVI wieku opisuje przemiany w kulturze europejskiej w XVII wieku i rozpoznaje główne dokonania epoki baroku
2. W poszukiwaniu Nowego Świata – wielkie odkrycia geograficzne. Przyczyny społeczno-gospodarcze i polityczne wypraw geograficznych w XV–XVI wieku. Początki portugalskiej ekspansji kolonialnej. Wielcy odkrywcy. Konkwistadorzy i narodziny hiszpańskiego imperium kolonialnego. Początki ekspansji kolonialnej Anglii, Francji i Niderlandów.	charakteryzuje cywilizacje prekolumbijskie w Ameryce opisuje udział poszczególnych państw europejskich w podziale Nowego Świata w XVI–XVIII w. ocenia wpływ odkryć geograficznych i ekspansji kolonialnej na życie gospodarcze i kulturowe Europy ocenia długofalowe konsekwencje wielkich odkryć geograficznych dla Ameryki, Azji, Afryki
3. Czas wielkich reform. Geneza ruchów reformacyjnych w XVI wieku. Działalność M. Lutra i J. Kalwina. Reformacja w Anglii. Podstawy ideologiczne protestantyzmu. Kościół katolicki a reformacja. Sobór trydencki i jego znaczenie. Jezuici.	wyjaśnia polityczne, gospodarcze, społeczne, kulturowe uwarunkowania i następstwa reformacji, opisując główne nurty i postaci charakteryzuje reformę Kościoła katolickiego
4. Początki nowożytnej gospodarki towarowo-pieniężnej. Ekonomiczne konsekwencje odkryć gospodarczych. Nowe szlaki handlowe. Przewrót cen. Nierównomierny rozwój gospodarczy Europy. Postęp technologiczny w rolnictwie, rzemiośle i transporcie. Rozprzestrzenienie się nowych form organizacyjnych gospodarki towarowo-pieniężnej (nakład, manufaktury, kompanie handlowe, system finansowo-kredytowy).	analizuje przemiany kapitalistyczne w życiu gospodarczym Europy Zachodniej XVI–XVII w.
5. Walka o hegemonię w Europie w czasach nowożytnych. Rywalizacja habsbursko-francuska w XVI wieku. Karol V i jego cesarstwo. Wojna trzydziestoletnia – konflikt dynastii, narodów i idei. Ekspansja Burbonów i Hohenzollernów w Europie w XVII i XVIII wieku.	charakteryzuje główne europejskie konflikty polityczne w XVI–XVII w., z uwzględnieniem roli Turcji w Europie Środkowowschodniej opisuje ekspansję państwa brandenbursko-pruskiego Hohenzollernów
6. „Państwo to ja”. Ideał państwa absolutystycznego. Budowa podstaw absolutyzmu za czasów Ludwika XIII. Richelieu. Rozwój absolutyzmu za panowania Ludwika XIV. Fronda. Organizacja państwa. Polityka religijna monarchii.	wyjaśnia zmiany w sposobie funkcjonowania państw europejskich w epoce nowożytnej, z uwzględnieniem charakterystyki i oceny absolutyzmu francuskiego
7. Narodziny monarchii parlamentarnej w Anglii. Uwarunkowania społeczne i ekonomiczne przeobrażeń w Anglii w XVII i XVIII wieku. Polityka wewnętrzna Stuartów. Wojna domowa i ustanowienia republiki. Dyktatura Cromwella. Restauracja Stuartów. Chwalebna rewolucja 1688 r. Ukształtowanie się monarchii parlamentarnej na początku XVIII wieku.	wyjaśnia genezę i opisuje następstwa rewolucji angielskich
8. Szlachecka Rzeczpospolita Obojga Narodów. Kształtowanie się demokracji szlacheckiej w XV–XVI wieku. Nihil novi i artykuły henrykowskie. Unia lubelska 1569 r. Organizacja i funkcjonowanie struktur państwa – król, sejm walny, wolna elekcja, sejmiki, urzędy, skarbowość, wojsko.	opisuje i wyjaśnia funkcjonowanie najważniejszych instytucji życia politycznego w XVI-wiecznej Polsce ocenia demokrację szlachecką opisuje zmiany terytorialne państwa polsko-litewskiego i charakteryzuje stosunki z sąsiadami w XVI w. ocenia zmiany w relacjach polsko-litewskich w XVI w. synchronizuje najważniejsze wydarzenia z dziejów Polski w XVI w. z wydarzeniami w Europie charakteryzuje sarmatyzm jako ideologię i styl życia polskiej szlachty
9. Polska złotego wieku. Tolerancja religijna. Europejskość kultury polskiego odrodzenia. Gospodarka polska w XVI i początkach XVII wieku. Folwark pańszczyźniany i jego rola ekonomiczna. Eksport zboża – Polska spichlerzem Europy? Znaczenie ekonomiczne szlaku wiślanego i Gdańska.	ocenia polską specyfikę w zakresie rozwiązań ustrojowych, struktury społecznej i modelu życia gospodarczego na tle europejskim identyfikuje dzieła polskiego renesansu oraz ocenia dorobek polskiej myśli politycznej okresu odrodzenia i reformacji ocenia polską specyfikę w zakresie rozwiązań ustrojowych, struktury społecznej i modelu życia gospodarczego na tle europejskim
10. Polska nad Bałtykiem XVI–XVII w. Polityka bałtycka Jagiellonów. Rywalizacja polsko- szwedzka w basenie Morza Bałtyckiego w pocz. XVII wieku. Potop szwedzki. Pokój oliwski.	przedstawia kulturową rolę Polski w przeniesieniu wzorców cywilizacji zachodniej na obszary ruskie i litewskie opisuje zmiany terytorium Rzeczpospolitej w XVII wieku opisuje główne etapy konfliktów politycznych i militarnych Rzeczpospolitej ze Szwecją, państwem moskiewskim/Rosją i Turcją w XVII w. i wyjaśnia ich następstwa charakteryzuje proces oligarchizacji życia politycznego Rzeczypospolitej
11. Między Wschodem a Zachodem. Ekspansja polska na wschód w okresie panowania Wazów. Polityka religijna – unia brzeska. Wojny z Turcją w I połowie XVII wieku. Konflikty polsko-tureckie za czasów panowania Jana III Sobieskiego. Idea przedmurza chrześcijaństwa. Wiedeń 1683 r. Polska i Liga Święta. Traktat karłowicki.	ocenia sytuację wyznaniową na ziemiach Rzeczpospolitej w XVI w., w tym tolerancję wyznaniową oraz unię brzeską wyjaśnia przyczyny kryzysów wewnętrznych oraz załamania gospodarczego Rzeczypospolitej w XVII wieku synchronizuje najważniejsze wydarzenia z dziejów Polski w XVII w. z wydarzeniami w Europie rozpoznaje dzieła sztuki polskiego baroku
12. Cywilizacja oświecenia. Cywilizacja zachodnioeuropejska XVIII wieku – ideały oświeceniowe. Postęp cywilizacyjny – badania naukowe, postęp techniczny, upowszechnienie oświaty, zmiany w życiu codziennym.	wskazuje najważniejsze zmiany na mapie politycznej Europy i Ameryki Północnej w XVIII wieku oraz wyjaśnia ich przyczyny
13. Rozum i wolność. Powstanie racjonalizmu oświeceniowego w Anglii – I. Newton, J. Locke. Ojcowie francuskiego oświecenia – Wolter, Monteskiusz, encyklopedyści, J. J. Rousseau. Oświecenie niemieckie – G. Leibniz, I. Kant. Nowe prądy umysłowe – fizjokratyzm, utylitaryzm, liberalizm.	wyjaśnia polityczne, gospodarcze, społeczne, kulturowe uwarunkowania oświecenia europejskiego charakteryzuje główne idee europejskiego oświecenia i wskazuje jego główne dokonania w myśli politycznej, nauce, literaturze, sztuce i architekturze
14. Wielki przewrót przemysłowy w Anglii. Rozwój gospodarczy Anglii. Polityczne uwarunkowania przemian ekonomicznych. Wynalazki techniczne. Konsekwencje społeczne rewolucji przemysłowej. Nowe prądy ekonomiczne.	charakteryzuje parlamentaryzm angielski i rewolucję przemysłową w Anglii
15. Państwa oświeconych monarchów. Podłoże społeczne i ideologiczne absolutyzmu oświeconego. Rola władcy. Zakres reform (jurysdykcyjnych, politycznych, ekonomicznych, religijnych). Przykłady – monarchia habsburska Marii Teresy i Józefa II, państwo pruskie Fryderyka II. Swoisty charakter absolutyzmu rosyjskiego Piotra I i Katarzyny II.	charakteryzuje absolutyzm oświecony na przykładach państw sąsiadujących z Rzeczpospolitą przedstawia program modernizacji Rosji i rosyjską ideę imperium
16. Powstanie demokracji Nowego Świata. Podstawy społeczne i ideologiczne powstania państwa północnoamerykańskiego. Deklaracja niepodległości (1776). Konstytucja Stanów Zjednoczonych (1787). Organizacja aparatu władzy. Najważniejsze problemy funkcjonowania demokracji amerykańskiej w XIX wieku. Walka o utrzymanie Unii 1861–1865.	porównuje przyczyny oraz charakter rewolucji amerykańskiej i francuskiej ocenia znaczenie rewolucji amerykańskiej i francuskiej z perspektywy politycznej, gospodarczej i społecznej
17. Ostatnie stulecie Rzeczypospolitej. W stronę monarchii konstytucyjnej. Kryzys państwowości polskiej w I połowie XVIIII wieku. Pierwsze reformy ustrojowo-społeczne po 1764 r. Konstytucja 3 maja – ustrój społeczny, polityczny, znaczenie. Konstytucje grodzieńskie 1793 r. Ostatnie władze niepodległej Rzeczypospolitej – rządy insurekcji kościuszkowskiej.	opisuje politykę Rosji, Prus i Austrii wobec Rzeczypospolitej i przejawy osłabienia suwerenności państwa polskiego charakteryzuje działania zmierzające do naprawy Rzeczypospolitej i walkę zbrojną o utrzymanie niepodległości w drugiej połowie XVIII w. charakteryzuje i ocenia dzieło Sejmu Wielkiego, odwołując się do tekstu Konstytucji 3 maja opisuje i wyjaśnia uwarunkowania wewnętrzne i międzynarodowe kolejnych rozbiorów Polski, a także analizuje zmiany granic prezentuje oceny polskiej historiografii dotyczące rozbiorów, panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego i przyczyn upadku Rzeczypospolitej wyjaśnia specyfikę polskiego oświecenia ocenia dorobek kulturowy okresu stanisławowskiego, z uwzględnieniem reformy szkolnictwa synchronizuje najważniejsze wydarzenia z dziejów Polski w XVIII wieku z wydarzeniami w Europie i w Stanach Zjednoczonych
18. Wolność, równość, braterstwo – Francja 1789–1799. Przyczyny Wielkiej Rewolucji Francuskiej. Pierwsze zmiany ustrojowe. Monarchia konstytucyjna. Trudne początki republiki. Dyktatura jakobinów. Rządy dyrektoriatu.	charakteryzuje specyfikę okresu jakobińskiego rewolucji francuskiej

Wymagania programowe rozszerzone dla klasy II liceum

Wymagania na 6 trymestr

Historia – wymagania programowe rozszerzone

TREŚCI dla klasy II	WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE Uczeń po 6 trymestrze:
1. Cywilizacja techniczna XIX wieku. Rozprzestrzenienie się osiągnięć rewolucji przemysłowej w Europie i poza nią. Powstanie społeczeństwa industrialnego. Urbanizacja. Zmiany w poziomie życia. Problemy demograficzne i migracje.	zna i rozumie proces powstawania społeczeństwa industrialnego w XIX wieku opisuje zmiany w poziomie życia ludzi w XIX wieku charakteryzuje czynniki sprzyjające rozwojowi badań naukowych rozpoznaje największe osiągnięcia nauki i techniki XIX wieku rozpoznaje dorobek kulturowy XIX wieku
2. Europa napoleońska. Europa i Francja po objęciu władzy przez Napoleona. Dyktatura Napoleona. Kodeks Napoleona. Wojny z koalicjami. Wielkie Cesarstwo i państwa zależne. Znaczenie okresu napoleońskiego dla Europy.	opisuje kierunki i etapy podbojów Napoleona charakteryzuje napoleońską ideę imperium wyjaśnia źródła sukcesów i porażek Napoleona w polityce wewnętrznej i zagranicznej wyjaśnia wpływ idei rewolucji francuskiej i wojen okresu napoleońskiego na zmiany polityczne, społeczne i gospodarcze w Europie
3. Stare mocarstwa po kongresie wiedeńskim. Kongres wiedeński. Monarchia habsburska i Prusy. Rosja i jej rola w Europie po kongresie wiedeńskim. Monarchie konstytucyjne i republiki. Restauracja Burbonów we Francji i rewolucja lipcowa. Upadek Hiszpanii i jej imperium.	przedstawia decyzje kongresu wiedeńskiego, z uwzględnieniem sprawy polskiej omawia system polityczny i społeczny imperium rosyjskiego na tle przemian w XIX-wiecznej Europie wyjaśnia zmiany polityczne we Francji w latach 1815–30
4. Wolność i demokracja – państwa w II połowie XIX wieku. Przemiany ustrojowe państw w dobie Wiosny Ludów. Systemy przedstawicielskie i partyjne. Upowszechnienie się praw obywatelskich. Monarchia brytyjska. II Cesarstwo i III Republika Francuska. Prusy i II Rzesza Niemiecka.	opisuje genezę i skutki Wiosny Ludów w Europie charakteryzuje systemy polityczne wybranych państw europejskich w II poł. XIX wieku
5. Kapitalizm wolnokonkurencyjny i monopolistyczny. Upowszechnienie się rewolucji przemysłowej w świecie. Cechy kapitalizmu wolnokonkurencyjnego. Przeobrażenia w gospodarce kapitalistycznej II połowy XIX wieku – nowe gałęzie produkcji. Wielkie potęgi gospodarcze przełomu XIX i XX wieku. Cechy kapitalizmu monopolistycznego. Gospodarcza rola kolonializmu.   .	charakteryzuje proces uprzemysłowienia państw europejskich i Stanów Zjednoczonych ocenia gospodarcze, społeczne, kulturowe i ekologiczne skutki rewolucji przemysłowej.
6. Pracy i chleba. Społeczno-ekonomiczne podłoże narodzin myśli socjalistycznej. Socjalizm utopijny. Filozofia K. Marksa i F. Engelsa. Manifest komunistyczny. Międzynarodowy ruch socjalistyczny. Rozwój myśli socjalistycznej: anarchizm, proudhonizm, trade-unionizm i inne kierunki lewicowej myśli społecznej. Ideologia socjaldemokratyczna i komunistyczna w na przełomie XIX i XX wieku.	charakteryzuje i porównuje ideologie: konserwatyzm, liberalizm, nacjonalizm, socjalizm utopijny, marksizm i anarchizm wyjaśnia związki między ideologiami liberalnymi i nacjonalistycznymi a europejskimi ruchami niepodległościowymi i zjednoczeniowymi, charakteryzuje różne formy zorganizowanej działalności robotników: związki zawodowe, partie polityczne, oraz wyjaśnia proces demokratyzacji, z uwzględnieniem przemian ustrojowych w Europie Zachodniej
7. Wiek narodów. Narodziny nowoczesnych narodów europejskich. Przemiany społeczne w społeczeństwach europejskich w XIX wieku. Kształtowanie się poczucia tożsamości narodowej. Rola warstw opiniotwórczych. Nacjonalizm. Ruchy narodowe (włoski, niemiecki). Szowinizm. Narody w walce o własne państwo w XIX i pocz. XX wieku. Przykłady – Irlandczycy, Grecy.	wie, na czym polegał rozwój tożsamości narodowej i proces tworzenia się nowoczesnych narodów w Europie XIX wieku charakteryzuje przykłady walk o niepodległość w XIX wieku – Grecja i Irlandia porównuje cele i charakter zjednoczenia Włoch i Niemiec oraz ocenia polityczne i społeczno-gospodarcze skutki tych wydarzeń
8. Europejskie imperia kolonialne w XIX i XX wieku. Imperium kolonialne Wielkiej Brytanii i jego zasięg. Polityka kolonialna Francji. Zdobycze kolonialne innych państw europejskich (Niemcy, Belgia, Holandia, Włochy). Następstwa podbojów kolonialnych.	opisuje zasięg i ekspansję kolonialną Wielkiej Brytanii, Francji, Niemiec, Rosji i Stanów Zjednoczonych analizuje polityczne, gospodarcze i społeczne przyczyny oraz następstwa podbojów kolonialnych państw europejskich w Azji i Afryce
9. Przemiany w państwach Dalekiego Wschodu. Ciągłość feudalnej monarchii chińskiej. Tradycja i konserwatyzm życia społecznego. Organizacja państwa chińskiego w XIX wieku. Rewolucja i powstanie Republiki Chińskiej (1911). Państwo japońskie w okresie izolacji. Szogunat. Era meidżi. Powstanie nowoczesnego państwa japońskiego.	charakteryzuje kierunki przemian społecznych i politycznych w państwach azjatyckich w XIX wieku na przykładzie Chin i Japonii
10. Księstwo Warszawskie. Miejsce Księstwa Warszawskiego w napoleońskiej Europie. Konstytucja 1807 r. Ustrój społeczno-polityczny. Armia Księstwa Warszawskiego.	charakteryzuje ustrój polityczny i społeczny Księstwa Warszawskiego
11. Królestwo Polskie. Postanowienia kongresu wiedeńskiego w sprawie polskiej. Konstytucja Królestwa Polskiego z 1815 r. Organizacja i funkcjonowanie państwa w okresie konstytucyjnym (1815–1830). Władze powstańcze lat 1830–1831. Zmiany w ustroju Królestwa Polskiego po roku 1831. Powstanie 1863–64. Likwidacja Królestwa Polskiego po roku 1864. Rewolucja 1905–07 na terenie KP.	charakteryzuje i porównuje cele oraz metody polityki zaborców stosowanej wobec społeczeństwa polskiego w okresie niewoli narodowej rozpoznaje działania społeczeństwa sprzyjające rozwojowi tożsamości narodowej wyjaśnia przyczyny, charakter i skutki powstań narodowych prezentuje oceny polskiej historiografii dotyczące powstań narodowych charakteryzuje wydarzenia rewolucyjne 1905–1907
12. Obszary autonomii i samorządu ziem polskich pod zaborami. Rzeczpospolita Krakowska i jej konstytucja. Wielkie Księstwo Poznańskie – zakres samorządu ludności polskiej. Autonomia Galicji. Podłoże społeczno-polityczne powstania autonomii w zaborze austriackim po roku 1864. Organizacja władz autonomicznych. Znaczenie autonomii.	charakteryzuje system polityczny autonomicznej Galicji wyjaśnia znaczenie Galicji dla zachowania tożsamości narodowej Polaków w okresie zaborów
13. Powstanie nowoczesnego narodu polskiego. Przeobrażenia społeczno-ekonomiczne i etniczne na ziemiach polskich w XIX wieku. Walka o utrzymanie tożsamości narodowej – rola kultury polskiej. Nowoczesne ruchy polityczne na ziemiach polskich. Emigracja zarobkowa i polityczna (Wielka Emigracja).	wyjaśnia przyczyny, charakter i skutki emigracji w XIX w. oraz ocenia aktywność polityczną, militarną i kulturalną Polaków w Europie porównuje programy ruchu narodowego, ruchu ludowego oraz partii socjalistycznych porównuje dynamikę zmian gospodarczych i społecznych na ziemiach polskich z przemianami w Europie charakteryzuje koncepcje polityczno-społeczne Wielkiej Emigracji XIX wieku i ich wpływ na życie polityczno-społeczne w trzech zaborach ocenia dorobek kultury polskiej XIX wieku i jej wpływ na kształtowanie się tożsamości narodowej Polaków wyjaśnia wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny odmiennego rozwoju gospodarczego ziem polskich w trzech zaborach analizuje strukturę społeczeństwa w trzech zaborach, z uwzględnieniem mniejszości narodowych i wyznaniowych, w tym ludności żydowskiej
14. Za waszą i naszą wolność. Legiony polskie gen. H. Dąbrowskiego i ich udział w wojnach napoleońskich. Udział Polaków w Wiośnie Ludów. Polacy w szeregach Komuny Paryskiej. Sprawa polska w polityce mocarstw XIX i pocz. XX wieku.	wskazuje przykłady i wyjaśnia przyczyny zaangażowania się Polaków po stronie Napoleona podaje przykłady aktywności politycznej i militarnej Polaków w XIX-wiecznej Europie