UWAGA: TO STRONA ARCHIWALNA! Zawiera dokumenty programowe obowiązujące do roku szkolnego 2016/17 w Akademiach Dobrej Edukacji prowadzonych przez Stowarzyszenie "Dobra Edukacja". Wymagania przedmiotowe dotyczą jeszcze niektórych klas w latach 2017-2022 - zgodnie z opisem na stronie Instytutu Dobrej Edukacji. Wszelkich aktualnych informacji dotyczących Instytutu prosimy szukać na jego aktualnej stronie.

BOGACI / Liceum / Klasa I

Cele bloku: BOGACI. Rozumienie rzeczywistości społecznej
Jesteśmy bogaci naszym dziedzictwem, umiemy być przedsiębiorczy.
Spełniamy wymagania ogólne podstawy programowej historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej, historii, geografii i wiedzy o społeczeństwie dla gimnazjum i liceum oraz podstaw przedsiębiorczości dla liceum.

Klasa I liceum
Wymagania na 1 trymestr

Historia
TREŚCI
dla klasy I      
WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE
Uczeń po 1 trymestrze:
1. Powtórzenie i systematyzacja wiadomości z klasy III gimnazjum.
potrafi umiejscowić najważniejsze wydarzenia z dziejów przełomu XIX i XX wieku w czasie i przestrzeni

potrafi zsynchronizować wydarzenia z dziejów Polski i powszechnych w latach 1914–1918
2. System wersalski w Europie. Traktat wersalski i jego postanowienia. Powstanie Ligi Narodów. Nowe państwa w Europie. Republika Weimarska. Funkcjonowanie systemu wersalskiego.     

zna i rozumie pojęcia: system wersalski, zasada samostanowienia, demilitaryzacja, plebiscyt, Liga Narodów, Republika Weimarska

rozumie, jakie były następstwa I wojny światowej

umie wymienić główne postanowienia traktatu wersalskiego

potrafi scharakteryzować działalność Ligi Narodów

rozumie, na czym polegał system wersalski
charakteryzuje politykę mocarstw wobec Niemiec po I wojnie światowej
3. Od odbudowy do kryzysu. Skutki społeczno-gospodarcze I wojny światowej. Kryzys sytemu demokratyczno-parlamentarnego w Europie. Gospodarka światowa w latach 20. Wielki kryzys gospodarczy i jego skutki. Metody walki z kryzysem ekonomicznym (New Deal). 
zna i rozumie pojęcia:, wielki kryzys gospodarczy, mniejszość narodowa, interwencjonizm państwowy, inflacja, hiperinflacja, New Deal

potrafi wyróżnić konsekwencje społeczno-gospodarcze, polityczne I wojny światowej

wie, jakie były przyczyny i skutki wielkiego kryzysu ekonomicznego
4. Kryzys demokracji w Europie. Powstanie ruchu faszystowskiego we Włoszech. Przejęcie władzy przez B. Mussoliniego. System faszystowski we Włoszech (ideologia, organizacja państwa, polityka wewnętrzna i zagraniczna). Powstanie ruchu narodowosocjalistycznego w Niemczech. Ideologia partii nazistowskiej. Dojście A. Hitlera do władzy i budowa państwa totalitarnego w Niemczech. III Rzesza – państwo i społeczeństwo.  

zna i rozumie pojęcia: autorytaryzm, totalitaryzm, faszyzm, marsz na Rzym, narodowy socjalizm (nazizm), NSDAP, duce, Führer, antysemityzm, system monopartyjny, indoktrynacja, ustawy norymberskie

potrafi porównać ideologie faszyzmu włoskiego i niemieckiego

potrafi wykazać przyczyny powstania ruchu faszystowskiego we Włoszech

umie ustalić genezę nazizmu

dostrzega związki między ideologią faszystowską a organizacją życia społecznego w państwach faszystowskich
5. System totalitarny w ZSRR. Wojna domowa w Rosji. Zwycięstwo bolszewików i powstanie ZSRR. Komunizm wojenny i NEP. Początki władzy J. Stalina. Industrializacja i kolektywizacja. Terror komunistyczny. Główne kierunki polityka zagranicznej ZSRR.        

zna i rozumie pojęcia: stalinizm, Komintern, komunizm wojenny, Nowa Ekonomiczna Polityka (NEP), kułak, kolektywizacja, industrializacja, gułag, łagry, NKWD, kult jednostki, czystka, gospodarka planowa

rozumie istotę procesu przejmowania władzy przez J. Stalina

umie wykazać skutki kolektywizacji i industrializacji w ZSRR

wie, jaki był mechanizm wielkiego terroru stalinowskiego

potrafi porównać systemy totalitarne – sowiecki i nazistowski*
6. Świat w przededniu nowej wojny. Załamanie się systemu wersalskiego. Militaryzacja Niemiec. Ekspansja Japonii na Dalekim Wschodzie. Pakt antykominternowski. Anschluss Austrii. Konferencja monachijska. Polityka appeasement i jej skutki.     
zna i rozumie pojęcia: pakt antykominternowski, Anschluss, appeasement

rozumie, na czym polegała polityka appeasement wobec Niemiec hitlerowskich i jakie były jej skutki
7. Odrodzenie Rzeczpospolitej Polskiej. Powstanie lokalnych ośrodków władzy polskiej (Polska Komisja Likwidacyjna w Krakowie, Rada Narodowa dla Śląska Cieszyńskiego, Naczelna Rada Ludowa. TRLRP w Lublinie). Rada Regencyjna i przekazanie władzy J. Piłsudskiemu 11.11.1918. Pierwsze centralne rządy niepodległej Polski (J. Moraczewskiego, I. Paderewskiego). Mała Konstytucja. Początek unifikacji państwa.        
zna i rozumie pojęcie „naczelnik państwa”

potrafi scharakteryzować proces tworzenia się polskich ośrodków władzy w 1918 roku
8. Walka o granice. Postanowienia traktatu wersalskiego dotyczące Polski. Koncepcje granic państwa (R. Dmowskiego i J. Piłsudskiego). Konflikt polsko-ukraiński w Galicji Wschodniej. Wojna polsko-bolszewicka i traktat ryski. Konflikt o Wilno. Powstanie wielkopolskie. Powstania śląskie i ich konsekwencje. Plebiscyty na Warmii, Mazurach i Powiślu. Podział Śląska Cieszyńskiego.          
zna i rozumie pojęcia: Orlęta Lwowskie, koncepcja inkorporacyjna i federacyjna, „Cud nad Wisłą”, linia Curzona, bunt Żeligowskiego,

potrafi wyjaśnić rolę J. Piłsudskiego i R. Dmowskiego w procesie odradzania państwowości polskiej

wie jak doszło do ustalenia granic II RP
9. Od demokracji parlamentarnej do rządów autorytarnych. Konstytucja marcowa 1921 r. Zabójstwo prezydenta G. Narutowicza. Reforma W. Grabskiego. Kryzys rządów parlamentarnych. Zamach majowy. Rządy sanacji. Rola J. Piłsudskiego. Konstytucja kwietniowa 1935 r. Dekompozycja obozu władzy po śmierci J. Piłsudskiego.        

zna i rozumie pojęcia: sanacja, piłsudczycy, konstytucja marcowa, konstytucja kwietniowa, wybory brzeskie,

umie dokonać analizy podstaw ustrojowych II RP określonych w konstytucji marcowej

rozumie, na czym polegały trudności w unifikacji państwa

potrafi scharakteryzować reformę W. Grabskiego*

umie ustalić genezę przewrotu majowego i jego następstwa dla życia politycznego kraju

potrafi dokonać analizy kierunków polityki wewnętrznej sanacji

porównuje założenia konstytucji marcowej i kwietniowej

rozumie proces dekompozycji władzy po śmierci J. Piłsudskiego
10. Polityka zagraniczna II Rzeczpospolitej. Sojusz z Francją. Rapallo i Locarno a pozycja międzynarodowa Polski. Koncepcje polityki zagranicznej J. Piłsudskiego. Relacje z Niemcami i ZSRR. Polska wobec kryzysu czechosłowackiego. Sojusz z Wielką Brytanią. Żądania Niemiec wobec Polski. Pakt Ribbentrop–Mołotow.
zna i rozumie pojęcia: eksterytorialność, wojna celna

potrafi wskazać wpływ postanowień konferencji w Rapallo i Locarno na sytuację Polski na arenie międzynarodowej

umie zinterpretować główne założenia polityki zagranicznej Polski po 1926 roku

wie, jakie znaczenie dla losów Polski miał pakt Ribbentrop–Mołotow
11. Gospodarka, społeczeństwo i kultura II Rzeczpospolitej. Struktura narodowościowa odrodzonej Polski. Porażki i sukcesy w procesie unifikacji państwa. Konflikty społeczne. Wielki kryzys gospodarczy w Polsce. Polityka gospodarcza E. Kwiatkowskiego. Osiągnięcia gospodarcze (COP, Gdynia). Nauka i szkolnictwo. Kultura Polski międzywojennej.
zna i rozumie pojęcia: COP, magistrala węglowa

potrafi scharakteryzować strukturę narodowościową II RP

potrafi wskazać najważniejsze problemy społeczne Polski międzywojennej

wie, jakie były konsekwencje wielkiego kryzysu gospodarczego dla Polski

potrafi scharakteryzować najważniejsze osiągnięcia gospodarcze II RP

umie opisać główne osiągnięcia nauki i kultury Polski międzywojennej

Geografia
TREŚCI
dla klasy I      
WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE
Uczeń po 1 trymestrze:
1. Współczesne problemy demograficzne, społeczne i polityczne świata. Rozmieszczenie ludności na świecie.
wyjaśnia przyczyny i opisuje na określonych przykładach skutki nierównomiernego rozmieszczenia ludności świata i Polski
2. Zmiany liczby ludności na świecie i w Polsce w ciągu wieków.         
określa i identyfikuje zmiany liczby ludności na świecie i w Polsce w ciągu wieków
3. Procesy demograficzne w Polsce i na świecie. Eksplozja demograficzna.    
wyjaśnia przyczyny tych zmian liczby ludności na świecie

opisuje przyczyny i skutki eksplozji demograficznej

opisuje i porównuje procesy demograficzne w poszczególnych fazach rozwoju demograficznego oraz na podstawie faz przejścia epidemiologicznego na określonych przykładach
4. Przyczyny, skutki i kierunki migracji.       

definiuje i oblicza: przyrost naturalny przyrost rzeczywisty, saldo migracji

identyfikuje obszary o optymalnych i trudnych warunkach do zamieszkania w skali globalnej i regionalnej

klasyfikuje migracje

wyjaśnia ich przyczyny; ocenia skutki społeczno-ekonomiczne charakterystyczne dla obszarów napływu i odpływu ludności
5. Zróżnicowanie procesów urbanizacyjnych w krajach o różnym poziomie rozwoju gospodarczego.          

opisuje procesy urbanizacyjne w krajach wysoko i słabo rozwiniętych, wyjaśnia istotę procesów tworzenia się aglomeracji miejskich oraz ekspansji przestrzennej wielkich metropolii świata i ich wpływ na problemy współczesnych miast
6. Przemiany przestrzenno-funkcjonalne na obszarach wiejskich.       

charakteryzuje procesy przemian przestrzenno-funkcjonalnych zachodzących na terenach wiejskich i ocenia skutki tych przemian
7. Zróżnicowanie kulturowe świata. 
porównuje regiony pod względem rozwoju społecznego i gospodarczego oraz wyjaśnia znaczenie kultury i tradycji regionalnych w procesie różnicowania się tych regionów

charakteryzuje kręgi kulturowe świata
8. Zmiany na mapie politycznej świata.       
identyfikuje i wyjaśnia współczesne zmiany na mapie politycznej świata (z uwzględnieniem przemian w Europie Środkowej i Wschodniej); opisuje położenie geopolityczne Polski
9. Przyczyny i skutki procesów integracyjnych. Sytuacja społeczno-ekonomiczna państw członkowskich Unii Europejskiej.     

wyjaśnia na wybranych przykładach przyczyny procesów integracyjnych w różnych skalach przestrzennych i ich skutki gospodarcze, społeczne i polityczne

ocenia sytuację społeczno-ekonomiczną państw członkowskich i stowarzyszonych z Unią Europejską
10. Zmiany na rynku pracy w różnych skalach przestrzennych.         
charakteryzuje zmiany zachodzące na rynku pracy w skali globalnej i regionalnej

Wiedza o społeczeństwie
Treści
Wymagania (1 trymestr) poziom podstawowy
Tytuł działu :Młody obywatel w urzędzie
1. Obywatelstwo i informacja publiczna
2. Jak załatwić sprawę w urzędzie
3. Dochodzimy swoich praw
4. Proces wyborczy
5. Podsumowanie

Realizacja projektu edukacyjnego

 Uczeń:
zna urząd, w którym można uzyskać dowód osobisty, paszport, prawo jazdy, zarejestrować motocykl i samochód (1.2)

wyjaśnia, jak nabywa się obywatelstwo polskie i unijne (1.1)

wyjaśnia, co może zrobić obywatel, gdy nie zgadza się z decyzją urzędu (1.5)

podaje formalne warunki, jakie spełnić musi obywatel, by wziąć udział w wyborach (1.3)

definiuje pojęcie obywatelstwa

wyjaśnia pojęcia: informacja publiczna, tajemnica państwowa, powództwo, zażalenie, petycja;

zna sposoby pozyskiwania informacji publicznej

zna podstawowe prawa obywatela w urzędzie

definiuje pojęcia: referendum, ubezwłasnowolnienie, bierne i czynne prawo wyborcze, frekwencja wyborcza

zna formy udziału obywateli w życiu publicznym


Klasa I liceum
Wymagania na 2 trymestr

Historia
TREŚCI
dla klasy I      
WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE
Uczeń po 2 trymestrze:
1. Wojna obronna Polski 1939 r. Położenie geopolityczne i militarne Polski w przededniu wybuchu II wojny światowej. Agresja niemiecka 1.09.1939. Bitwa graniczna. Wypowiedzenie wojny Niemcom przez Wielką Brytanię i Francję. Najazd sowiecki 17.09.1939. Ostanie punkty oporu (Warszawa, Hel). Powstanie rządu RP na obczyźnie.
potrafi wskazać przyczyny wybuchu II wojny światowej

wie, jaka była pozycja międzynarodowa Polski w przededniu wybuchu wojny

umie określić konsekwencje polityczne i militarne kampanii wrześniowej*
rozumie, jakie znaczenie miało powstanie rządu polskiego na obczyźnie
2. Blitzkrieg 1939–41. Dziwna wojna. Agresywna polityka ZSRR w latach 1939–40. Atak niemiecki na Danię i Norwegię. Kampania francuska 1940 roku, Bitwa o Anglię. Walki w Afryce Północnej. Kampania bałkańska 1941. Agresja III Rzeszy na ZSRR. Przystąpienie USA do wojny.           
zna i rozumie pojęcia: Blitzkrieg, bitwa graniczna, dziwna wojna, internowanie, kolaboracja, Quisling, linia Maginota, państwo Vichy, bitwa o Anglię, plan „Barbarossa”

potrafi dokonać periodyzacji II wojny światowej, charakteryzując jej poszczególne fazy

rozumie przyczyny sukcesów niemieckich w pierwszej fazie wojny
3. Czas przełomu 1942–44. Przełom strategiczny na froncie wschodnim (Stalingrad, Kursk). Zwycięstwo w Afryce Północnej i kapitulacja Włoch. Lądowanie w Normandii. Walki na Pacyfiku.         

zna i rozumie pojęcia:, operacja „Overlord”, kamikaze,

potrafi scharakteryzować źródła sukcesów koalicji antyhitlerowskiej w końcowej fazie wojny
4. Zakończenie II wojny światowej. Ofensywa wojsk radzieckich na froncie wschodnim w 1945 roku. Zdobycie Berlina i kapitulacja Niemiec. Zbombardowanie Hiroszimy i Nagasaki. Kapitulacja Japonii.          
dostrzega znaczenie eksplozji nuklearnych dokonanych nad Hiroszimą i Nagasaki*

rozumie konsekwencje polityczne, społeczne, demograficzne i kulturowe II wojny światowej
5.Wielka koalicja. Karta atlantycka. Powstanie wielkiej koalicji. Konferencje w Teheranie, Jałcie i Poczdamie.           
zna i rozumie pojęcia: wielka trójka, Karta atlantycka, porządek jałtański
6. Życie w okupowanej Europie. Cele niemieckiej polityki okupacyjnej. System terroru – zbrodnie hitlerowskie na okupowanych terenach. Obozy koncentracyjne. Holokaust. Formy kolaboracji. Ruch oporu w okupowanej Europie.          

zna i rozumie pojęcia: okupacja, ruch oporu, polityka rasowa, getto, tzw. ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej, Holokaust, obozy zagłady, obozy koncentracyjne, eksterminacja

rozumie, na czym polegała okupacyjna polityka niemiecka w różnych częściach Europy

wie, jakie były przyczyny i skutki eksterminacyjnych działań Niemiec hitlerowskich wobec ludności żydowskiej

potrafi przedstawić odmienne postawy społeczne wobec okupanta w różnych krajach Europy
7. Dwie okupacje. Ziemie polskie w latach 1939–41. Podział ziem polskich przez okupantów. Polityka III Rzeszy wobec Polaków. Eksterminacja ludności żydowskiej. Polityka okupantów sowieckich na okupowanych ziemiach. Polscy jeńcy wojenni w ZSRR.
zna i rozumie pojęcia: Generalne Gubernatorstwo, volkslista, gadzinówka, sowietyzacja, referendum, deportacja, zsyłki, indoktrynacja

umie porównać cele i metody polityki niemieckiej i sowieckiej w okupowanej Polsce
8. Sprawa polska w czasie II wojny światowej. Działalność rządu emigracyjnego we Francji 1939–40. Układ Sikorski–Majski i powstanie armii Andersa. Ujawnienie zbrodni katyńskiej. Katastrofa gibraltarska. S. Mikołajczyk premierem rządu emigracyjnego. Sprawa polska na konferencjach wielkiej trójki.
           

zna i rozumie pojęcia: delegat rządu RP na kraj, rząd emigracyjny, sprawa katyńska, katastrofa gibraltarska, armia gen. Andersa, układ Sikorski–Majski,

potrafi scharakteryzować przyczyny i konsekwencje zbrodni katyńskiej

wie, jakie były postanowienia konferencji wielkiej trójki w sprawie polskiej

potrafi omówić zmiany terytorialne na ziemiach polskich po II wojnie światowej
9. Polskie Państwo Podziemne. Akcja „Burza”. Powstanie pierwszych organizacji konspiracyjnych. Struktura Polskiego Państwa Podziemnego. Konspiracyjne ugrupowania polityczne i organizacje militarne (Armia Krajowa). Formy walki zbrojnej i cywilnej z okupantem. Powstanie w getcie warszawskim. Struktury komunistyczne na okupowanych ziemiach polskich. Akcja „Burza”. Powstanie warszawskie i jego następstwa. Kształtowanie się komunistycznego ośrodka władzy (PKWN, Rząd Tymczasowy). Rozwiązanie struktur Polskiego Państwa Podziemnego.
zna i rozumie pojęcia: akcja AB, Gestapo, granatowa policja, Polskie Państwo Podziemne, sabotaż, dywersja, Kedyw, Szare Szeregi, akcja „Burza”, PKWN, RJN, ZPP, KRN, NKWD, zsyłki, Rząd Tymczasowy

wie, czym było Polskie Państwo Podziemne

umie omówić formy walki cywilnej i zbrojnej na okupowanych ziemiach polskich

potrafi scharakteryzować postawy społeczeństwa polskiego wobec zagłady ludności żydowskiej

umie wskazać przyczyny i skutki powstania warszawskiego

potrafi dokonać analizy działalności rządu emigracyjnego na arenie międzynarodowej

potrafi scharakteryzować proces przejmowania władzy w Polsce przez lewicę komunistyczną w latach 1944–45

identyfikuje się z postawami patriotycznymi społeczeństwa polskiego w czasie wojny

potrafi ocenić różnorodność postaw społecznych ujawniających się warunkach wojennych
10. Polacy na frontach II wojny światowej. Powstanie Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Udział Polaków w walkach pod Narwikiem, w bitwie o Anglię i w kampanii północnoafrykańskiej. Walki Drugiego Korpusu we Włoszech (Monte Cassino). Polacy w walkach o Belgię i Holandię w latach 1944–1945. Powstanie i szlak bojowy 1 i 2 Armii WP          
potrafi opisać wysiłek zbrojny Polaków na różnych frontach wojny


Geografia
TREŚCI
dla klasy I      
WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE
Uczeń po 2 trymestrze:
1. Zróżnicowanie gospodarcze świata. Dysproporcje w rozwoju społeczno-ekonomicznym świata. 
analizuje wskaźniki poziomu społeczno-gospodarczego

klasyfikuje państwa oraz regiony ze względu na dysproporcje w ich rozwoju społeczno-ekonomicznym
2. Wpływ zagrożeń społeczno-ekonomicznych oraz klęsk żywiołowych na wybrane obszary. Pomoc międzynarodowa.
wskazuje obszary dotknięte kryzysem (głodem, klęskami przyrodniczymi, wojnami)

proponuje i ocenia różne rodzaje pomocy międzynarodowej
3. Kierunki rozwoju rolnictwa w wybranych regionach rolniczych w  Polsce i na świecie.
wymienia główne rośliny uprawne oraz zwierzęta hodowlane w określonych regionach rolniczych świata i Polski
4. Obszary nadwyżek i niedoborów żywności na świecie.          
wskazuje i opisuje obszary nadwyżek i niedoborów żywności na świecie
5. Gospodarka morska i leśna oraz jej skutki.
charakteryzuje kierunki rozwoju gospodarki morskiej oraz leśnej

ocenia pozytywne i negatywne skutki eksploatacji zasobów morskich oraz leśnych
6. Odnawialne (alternatywne) i nieodnawialne źródła energii na świecie.
opisuje i ocenia zróżnicowanie i zmiany struktury wykorzystania odnawialnych (alternatywnych) i nieodnawialnych źródeł energii na świecie
7. Dziedziny przemysłu związane z zaawansowanymi technologiami.           

podaje cechy i czynniki lokalizacji zakładów przemysłowych związanych z zaawansowanymi technologiami

wskazuje przykłady lokalizacji technopolii na świecie i opisuje ich rolę w procesach restrukturyzacji i modernizacji
8. Uwarunkowania i następstwa rozwoju turystyki na obszarach o dużej atrakcyjności turystycznej.        
opisuje znaczenie i skutki turystyki na wybranych obszarach o dużej atrakcyjności turystycznej

wyjaśnia przyczyny zmiany kierunki wyjazdów turystycznych Polaków
9. Rola nowoczesnych usług komunikacyjnych.
ocenia rolę nowoczesnych usług komunikacyjnych w funkcjonowaniu gospodarki i w życiu codziennym
10. Kierunki rozwoju i znaczenie transportu na świecie dla ruchu osób i towarów.
charakteryzuje kierunki rozwoju i znaczenie transportu na świecie w ruchu osób i towarów

wskazuje przykłady lokalizacji nowoczesnych terminali

Wiedza o społeczeństwie
TREŚCI
dla klasy I
Trymestr 2
Tytuł działu : Prawo i sądy
1. Rozumiemy istotę prawa
2. Gałęzie prawa
3. Proces karny
4. Proces cywilny
5. Rozwiązujemy sprawy rodzinne

Realizacja projektu edukacyjnego

zna pojecie wyjaśnia podstawowe pojęcia związane z prawem: prawo, przestępstwo, przepis prawny, norma prawna, prawo karne, prawo cywilne, pozew

 zna rodzaje norm prawnych i budowę normy;
wyjaśnia, czym różnią się normy prawne od norm religijnych, moralnych i obyczajowych;(2.1)
wymienia podstawowe zasady prawa (prawo nie działa wstecz, domniemanie niewinności, nie ma winy bez prawa, nieznajomość prawa szkodzi) i wyjaśnia konsekwencje ich łamania (2.2)
wyjaśnia sens rzymskich zasad obowiązujących w Polsce*;
wymienia źródła prawa; znajduje wskazany akt prawny i interpretuje proste przepisy prawne (2.3)
wyjaśnia różnice między prawem cywilnym, karnym i administracyjnym; wskazuje, w jakim kodeksie można znaleźć przepisy dotyczące konkretnej sprawy (2.4)
uzasadnia potrzebę niezależności i niezawisłości sędziów (2.5)
przedstawia uczestników i przebieg procesu sądowego: cywilnego i karnego; uzasadnia znaczenie mediacji
wymienia główne prawa, jakie przysługują ofierze, sprawcy i świadkowi przestępstwa (2.7)
pisze pozew w wybranej sprawie cywilnej i zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa (według wzoru) (2.8)
przedstawia hierarchię aktów prawnych*;
wie, co to jest ratyfikacja;
wyjaśnia konstytucyjne zasady funkcjonowania sądów w Polsce*;
wymienia źródła prawa obowiązującego w Polsce*;
rozróżnia prawo naturalne, stanowione i precedensowe*;
podaje strukturę sądownictwa w Polsce*
wyjaśnia podstawowe pojęcia: przestępstwo, prawo karne, prawo cywilne, pozew, prawo zwyczajowe;
wyjaśnia pojęcia: niezawisłość, immunitet, ławnik, oskarżyciel, obrońca, pełnomocnik, świadek koronny, świadek incognito2.1
przedstawia konsekwencje łamania prawa;
rozróżnia kolory żabotu, lamówek i mankietów sędziów, prokuratorów, obrońców i radców prawnych*.
Tytuł działu: Bezpieczeństwo
1. Organy ścigania
2. Spotkanie z funkcjonariuszem
3. Unikamy zagrożeń
4. Nieletni wobec prawa

Realizacja projektu edukacyjnego
 wymienia instytucje, które realizują zadania w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego w Rzeczypospolitej;


przedstawia uprawnienia policjantów i innych służb porządkowych(3.1);
wyjaśnia pojęcia przestępczości i patologii społecznej;
podaje przykłady przestępstw, których ofiarą najczęściej padają młodzi ludzie;(3.2)
wie, jak można uniknąć stania się ofiarą przestępstwa;
wie, gdzie można zgłosić się po pomoc;
zna zasady bezpiecznego zachowania w sytuacji zagrożenia(3.3)


zna organizacje, w których każda pokrzywdzona osoba otrzyma pomoc(3.4)

zna przepisy dotyczące sprzedaży napojów alkoholowych, używania tytoniu i wyrobów tytoniowych(3.5);
wymienia kary, jakie grożą za wytwarzanie, sprowadzanie, udzielanie, ułatwianie i nakłanianie do zażywania substancji psychotropowych i odurzających;
wyjaśnia, na jakich zasadach nieletni odpowiadają za popełnienie przestępstwa(3.6)
Tytuł działu: Edukacja i praca
1. Prawa i obowiązki ucznia
2. Planujemy dalszą naukę
3. Moja pierwsza praca
4. Podróżujemy i pracujemy za granicą

Realizacja projektu edukacyjnego
wymienia prawa i obowiązki ucznia; 

 wyszukuje gwarantujące je przepisy prawa oświatowego (np. w ustawie, statucie szkoły) oraz przepisy zawarte w innych aktach prawnych (np. w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej) (4.1) 
rozpoznaje przypadki naruszania praw ucznia i w razie potrzeby podejmuje odpowiednie kroki w celu ich ochrony (4.2)


omawia na wybranych przykładach zasady przyjmowania do szkół wyższych (4.3) 
przedstawia warunki podejmowania przez młodych Polaków nauki w Unii Europejskiej oraz wyszukuje informacje na ten temat odnoszące się do wybranego państwa (4.4)
wyjaśnia, co wynika z wejścia Polski do strefy Schengen; zna zasady bezpiecznego podróżowania po Europie i świecie (unikanie ryzyka, postępowanie w razie kradzieży lub wypadku, możliwości uzyskania pomocy, w tym opieki zdrowotnej) (4.5)


wyjaśnia, jakie możliwości zarabiania mają młodzi ludzie, jakie umowy mogą zawierać i jakie są zasady opodatkowania ich dochodów (4.6) 
omawia ogólne zasady podejmowania pracy i zakładania własnych przedsiębiorstw w Unii Europejskiej (na podstawie informacji z Internetu); sporządza Europass


Klasa I liceum
Wymagania na 3 trymestr

Historia
TREŚCI
dla klasy I      
WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE
Uczeń po 3 trymestrze:
1. Nowa sytuacja na świecie po II wojnie światowej. Zmiana układu sił na świecie. Proces norymberski. Powstanie ONZ. Rozpad koalicji antyhitlerowskiej – początek zimnej wojny. Plan Marshalla. Doktryna Trumana.
zna i rozumie pojęcia: reparacje, żelazna kurtyna, doktryna Trumana, plan Marshalla, zimna wojna, Karta Narodów Zjednoczonych, proces norymberski, denazyfikacja, dekartelizacja

potrafi wskazać konsekwencje polityczne II wojny światowej

wie, jaka była geneza powstania ONZ

zna okoliczności rozpadu koalicji antyhitlerowskiej po II wojnie światowej

rozumie, jaką rolę odegrał plan Marshalla w odbudowie powojennej Europy Zachodniej
2. Zimnowojenna konfrontacja. Problem niemiecki – kryzys berliński, powstanie NRD i RFN. Wojna koreańska. Powstanie NATO. Podpisanie Układu Warszawskiego. Wyścig zbrojeń.     

zna i rozumie pojęcia: Sojusznicza Rada Kontroli Niemiec, blokada Berlina Zachodniego, mur berliński, NATO, Układ Warszawski

potrafi omówić etapy powstania dwóch państw niemieckich po wojnie

potrafi porównać cele i zadania układów wojskowych – NATO i Układu Warszwskiego

rozumie, na czym polegał powojenny wyścig zbrojeń
3. ZSRR i kraje bloku wschodniego. Wzrost znaczenia ZSRR po II wojnie światowej. Ekspansja komunizmu w Europie. Państwa tzw. demokracji ludowej w Europie Środkowowschodniej. Żelazna kurtyna. Śmierć Stalina 1953 r. XX Zjazd KPZR i jego konsekwencje. Powstanie węgierskie 1956 r. Praska wiosna 1968 r. Doktryna Breżniewa.
zna i rozumie pojęcia: destalinizacja, RWPG, doktryna Breżniewa, praska wiosna

potrafi scharakteryzować system komunistyczny panujący w Europie Wschodniej po II wojnie światowej

wie, na czym polegała hegemonia Związku Radzieckiego w Europie Wschodniej
4. Trzeci Świat i dekolonizacja. Początek dekolonizacji po II wojnie światowej (Indochiny). Droga do niepodległości Indii. Rok Afryki. Neokolonializm. Powstanie ChRL.      
zna i rozumie pojęcia: dekolonizacja, Trzeci Świat, państwa niezaangażowane, Rok Afryki, apartheid, maoizm

potrafi dokonać analizy procesu dekolonizacji po II wojnie światowej
5. Konflikty podzielonego świata. Powstanie Izraela i konflikt bliskowschodni. Kryzys kubański. Wojna wietnamska. Interwencja radziecka w Afganistanie.           
zna i rozumie pojęcia: syjonizm, kryzys kubański

charakteryzuje najważniejsze konflikty zbrojne II połowy XX wieku
6. Europa w drodze do jedności. Początek integracji Europy Zachodniej – Rada Europy. Europejska Wspólnota Węgla i Stali. Powstanie EWG. Kryzys sytemu komunistycznego w Europie Wschodniej. Jesień ludów 1989 r. Wojna domowa w Jugosławii. Zjednoczenie Niemiec. Rozpad ZSRR. Unia Europejska. Rozszerzenie NATO i UE.       
zna i rozumie pojęcia: EWWiS, EWG, Unia Europejska, Parlament Europejski, układ z Schengen

umie omówić proces integracji europejskiej

rozumie przyczyny załamania się systemu komunistycznego w Europie w 1989 r.
7. Przemiany cywilizacyjne i kulturowe w II połowie XX wieku. Rozwój nauki i techniki. Eksplozja demograficzna. Społeczeństwo industrialne i postindustrialne. Bariery rozwoju cywilizacyjnego – zagrożenia ekologiczne. Rewolucja informacyjna. Zmiany kulturowe – bunt młodzieży w latach 60. Konflikty religijne. Wzrost znaczenia islamu. Przemiany w Kościele katolickim – II Sobór Watykański. Pontyfikat Jana Pawła II.
zna i rozumie pojęcia: hipisi, terroryzm, nauka społeczna Kościoła katolickiego

uświadamia sobie, jakie są współczesne zagrożenia dla rozwoju cywilizacyjnego świata

potrafi scharakteryzować rolę Kościoła katolickiego w przemianach II połowy XX wieku
8. Początki Polski Ludowej. Następstwa wojny dla Polski. Zmiany granic. Nowy układ sił politycznych i dominacja wpływów sowieckich. Reforma rolna i nacjonalizacja przemysłu. Referendum 1946 i wybory w 1947 r. Powstanie PZPR. Likwidacja opozycji i początek dyktatury komunistycznej.
zna i rozumie pojęcia: reforma rolna, nacjonalizacja przemysłu, „bitwa o handel”, gospodarka planowa, industrializacja, kolektywizacja, PGR

wie, jak wyglądał proces kształtowania się dyktatury komunistycznej w Polsce w latach 1945–48

rozumie, na czym polegał proces stalinizacji życia politycznego i społecznego w latach 50
9. PRL – państwo ograniczonej suwerenności. Stalinizacja życia w Polsce. Konstytucja PRL z 1952 r. System represji. Przemiany gospodarcze i społeczne lat 50. Odwilż 1956 r. – od poznańskiego czerwca do października. Rządy W. Gomułki. Kryzys marcowy 1968 r. i grudniowy 1970 r. Dekada gierkowska. Kościół katolicki w konfrontacji z dyktaturą komunistyczną – rola prymasa S. Wyszyńskiego i kardynała K. Wojtyły (Jana Pawła II).
zna i rozumie pojęcia: sowietyzacja, stalinizacja, socrealizm, kult jednostki, odwilż

umie scharakteryzować genezę i przebieg najważniejszych kryzysów politycznych w PRL (1956, 1968, 1970, 1976)

dostrzega negatywy i pozytywy w rozwoju gospodarczym i życiu kulturalnym Polski Ludowej

potrafi ocenić działalność Kościoła katolickiego w powojennej Polsce i rolę jego przywódców
10. Droga do III Rzeczpospolitej. Załamanie się rządów E. Gierka i strajki sierpniowe 1980 r. Powstanie NSZZ Solidarność. Stan wojenny – represje i opór społeczny. Rządy ekipy W. Jaruzelskiego i nieudane próby reformy systemu komunistycznego. Opozycja demokratyczna i obrady Okrągłego Stołu. Wybory czerwcowe 1989 r. Rząd T. Mazowieckiego i reformy ustrojowe. Transformacja gospodarcza i jej konsekwencje. Konstytucja RP 1997. Polska w nowych strukturach międzynarodowych (NATO, UE).           

zna i rozumie pojęcia: opozycja demokratyczna, KOR, Wolne Związki Zawodowe, porozumienia sierpniowe, stan wojenny, Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego, obrady Okrągłego Stołu, Komitet Obywatelski, wybory czerwcowe, sejm kontraktowy, hiperinflacja, reformy Balcerowicza, gospodarka wolnorynkowa

rozumie znaczenie sierpnia 1980 i działalności NSZZ „Solidarność” dla procesu odzyskiwania wolności politycznej

potrafi scharakteryzować etapy budowania suwerenności państwowej przez Polskę na przełomie lat 80 i 90

identyfikuje się z celami i metodami działania opozycji demokratycznej w PRL

potrafi ocenić konsekwencje przemian społeczno-gospodarczych lat 90

Geografia
TREŚCI
dla klasy I      
WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE
Uczeń po 3 trymestrze:
1. Procesy globalizacyjne. Wpływ procesów globalizacyjnych na rozwój regionalny i lokalny.     
opisuje wpływ procesów globalizacyjnych na rozwój regionalny i lokalny
2. Relacja człowiek-środowisko przyrodnicze a zrównoważony rozwój. Zmiany relacji człowiek-środowisko na różnych etapach rozwoju społeczno-gospodarczego.         
opisuje zmiany i wskazuje przyczyny zmian relacji człowiek-środowisko na różnych etapach rozwoju społeczno-gospodarczego
3. Skutki eksploatowania zasobów odnawialnych i nieodnawialnych.      
formułuje problemy związane z eksploatowaniem zasobów odnawialnych i nieodnawialnych
4. Wpływ działalności gospodarczej na zakłócenia równowagi ekologicznej.       
proponuje rozwiązania w celu ograniczenia negatywnych skutków działalności gospodarczej człowieka

wyjaśnia przyrodnicze i pozaprzyrodnicze przyczyny i skutki zakłóceń równowagi ekologicznej wskutek działalności gospodarczej
5. Obszary niedoboru i nadmiaru wody na świecie.
klasyfikuje obszary niedoboru i nadmiaru wody na świecie i określa przyczyny tego zróżnicowania (w tym zanieczyszczenia wód)

proponuje rozwiązania stosowanych w sytuacjach braku lub niedoborów wody w różnych strefach klimatycznych
6. Degradacja gleb i jej wpływ na spadek produkcji żywności i problem głodu.     podaje przykłady działań wpływających na degradację gleb, wykazuje związek między degradacją gleb a spadkiem produkcji żywności i problemem głodu
podaje przykłady działań wpływających na degradację gleb, wykazuje związek między degradacją gleb a spadkiem produkcji żywności i problemem głodu
7. Żywność genetycznie modyfikowana. Rolnictwo ekologiczne.  

wyjaśnia zalety i wady żywności genetycznie modyfikowanej w rozwiązywaniu problemów nierównomiernej produkcji żywności

podaje zalety rolnictwa ekologicznego
8. Globalne zmian klimatu.   
wyjaśnia przyczyny i skutki zachodzących współcześnie globalnych zmian klimatu oraz
ocenia rozwiązania zapobiegające temu zjawisku podejmowane w skali globalnej i regionalnej
9. Formy ochrony przyrody w Polsce i na świecie. 
opisuje formy ochrony przyrody w Polsce i na świecie

Wiedza o społeczeństwie
TREŚCI
dla klasy I
Trymestr 3
Tytuł działu: Prawa człowieka
1. Geneza praw człowieka
2. Znamy prawa człowieka
3. Rozpoznajemy przejawy łamania praw człowieka

Realizacja projektu edukacyjnego

 charakteryzuje uniwersalny i europejski system ochrony praw człowieka;

przedstawia krótko historię praw człowieka i ich generacje; wymienia najważniejsze dokumenty z tym związane (5.1)

wymienia podstawowe prawa i wolności człowieka; wyjaśnia, co oznacza, że są one powszechne, przyrodzone i niezbywalne (5.2)

podaje najważniejsze postanowienia Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Konwencji o Prawach Dziecka (5.3)

podaje najważniejsze postanowienia Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Konwencji o Prawach Dziecka (5.3)

uzasadnia znaczenie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu (6.3)

przedstawia na przykładach działania podejmowane przez ludzi i organizacje pozarządowe broniące praw człowieka; w miarę swoich możliwości włącza się w wybrane działania (6.4)
Tytuł działu: Obrona praw i wolności:
1. Poszukujemy pomocy prawnej
2. Przejawy nietolerancji
3. W obronie innych

Realizacja projektu edukacyjnego
 rozpoznaje przejawy rasizmu, szowinizmu, antysemityzmu i ksenofobii; uzasadnia potrzebę przeciwstawiania się im oraz przedstawia możliwości zaangażowania się w wy brane działania na rzecz równości i tolerancji (6.5)

znajduje informacje o naruszaniu praw człowieka w wybranej dziedzinie (np. prawa kobiet, prawa dziecka, wolność wyznania, prawo do edukacji, prawa humanitarne) i projektuje działania, które mogą temu zaradzić (6.6)

bierze udział w debacie klasowej, szkolnej lub internetowej na temat wolności słowa lub innych praw (5.5)

omawia podstawowe zadania Rzecznika Praw Obywatelskich i Rzecznika Praw Dziecka;

ocenia pracę Rzecznika Praw Obywatelskich i Rzecznika Praw Dziecka, opierając się na przykładach z życia;

potrafi napisać skargę do Rzecznika Praw Obywatelskich lub Rzecznika Praw Dziecka;

klasyfikuje organizacje, które tworzą uniwersalny system rządowy i europejski system ochrony praw człowieka;

Podstawy przedsiębiorczości 
TREŚCI
dla klasy I
WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE
Uczeń po 3 trymestrze:
1. Uczeń jako uczestnik rynku. Co to są potrzeby i kto je zaspokaja.
wskazuje osoby, organizacje, firmy (czyli partnerów), z którymi ma główne relacje

potrafi nazwać główne potrzeby tych partnerów
charakteryzuje swoje role społeczne i typowe dla nich zachowania
2. Rynek – wartość a cena oraz prawa popytu i podaży.
samodzielnie ustala kryteria oceny wartości oferty

potrafi wskazać różnicę między wartością a ceną produktu/usługi

potrafi porównać wartość kilku ofert sklepowych i wybrać tę o największej wartości
3. Co zyskuje osoba przedsiębiorcza, co to są marzenia i czym jest ryzyko.
samodzielnie wymienia co najmniej trzy cechy osoby przedsiębiorczej i uzasadnia własnymi słowami

potrafi wymienić jedną osobę przedsiębiorczą z Polski i jedną z zagranicy oraz wyjaśnić, dlaczego uważa je za przedsiębiorcze

omawia cechy celu S.M.A.R.T.

wymienia etapy działania celowego (analiza, planowanie, wdrażanie, kontrola) i potrafi je omówić

wskazuje ryzyka wskazanych działań, które są jego własnymi działaniami rutynowymi
4. Szukanie szansy na rynku.
tłumaczy budowę analizy S.W.O.T na przykładzie swojej osoby

wyjaśnia pojęcia: analiza rynku, segmentacja rynku

wskazuje ryzyka i proponuje działania zmniejszające te ryzyka

ustala wartość, z jaką zwróci się do potencjalnych klientów (jakie potrzeby zaspokoi)
5. Organizowanie projektu. Identyfikacja „sponsora”.
 jasno ustala cel projektu, dokładnie umiejscawiając go w czasie

 ustala harmonogram ramowy projektu (działań celowych)

 wskazuje, jakie zasoby (ludzkie, techniczne, lokalowe, know-how, inne) będą potrzebne do osiągnięcia celu

 wskazuje „sponsora” działania, czyli głównego inwestora
określa główne potrzeby „sponsora” i wskazuje, w jaki sposób projekt będzie spełniał jego potrzeby
6. Macierz 4P.
opisuje macierz 4P (price, place, product, promotion) i jej zastosowanie

odróżnia promocję od reklamy

wskazuje możliwe działania promocyjne (pokazy, dni otwarte, obniżki cen, reklama – prasa, radio, RTV, social, program lojalnościowy, mailing, ulotki, etc.)

Egzamin klasyfikacyjny z bloku BOGACI w klasie I liceum obejmuje wyżej wymienione wymagania programowe i umożliwia uzyskanie ocen z historii, geografii, wiedzy o społeczeństwie i podstaw przedsiębiorczości.
Subskrybuj: Posty (Atom)