UWAGA: TO STRONA ARCHIWALNA! Zawiera dokumenty programowe obowiązujące do roku szkolnego 2016/17 w Akademiach Dobrej Edukacji prowadzonych przez Stowarzyszenie "Dobra Edukacja". Wymagania przedmiotowe dotyczą jeszcze niektórych klas w latach 2017-2022 - zgodnie z opisem na stronie Instytutu Dobrej Edukacji. Wszelkich aktualnych informacji dotyczących Instytutu prosimy szukać na jego aktualnej stronie.

BOGACI / Gimnazjum / Klasa III

Cele bloku: BOGACI. Rozumienie rzeczywistości społecznej
Jesteśmy bogaci naszym dziedzictwem, umiemy być przedsiębiorczy.
Spełniamy wymagania ogólne podstawy programowej historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej, historii, geografii i wiedzy o społeczeństwie dla gimnazjum i liceum oraz podstaw przedsiębiorczości dla liceum.

Klasa III gimnazjum

Wymagania na 7 trymestr
Historia
TREŚCI
dla klasy III    
WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE
Uczeń po 7 trymestrze:
1.Powtórzenie i systematyzacja wiadomości z klasy II gimnazjum     

potrafi umiejscowić najważniejsze wydarzenia z dziejów XVIII w. w czasie i przestrzeni

potrafi zsynchronizować wydarzenia z dziejów Polski i powszechnych w XVIII w.
2. Europa napoleońska. Europa i Francja po objęciu władzy przez Napoleona. Dyktatura Napoleona. Kodeks Napoleona. Wielkie Cesarstwo i państwa zależne. Wyprawa na Rosję i upadek Napoleona. Znaczenie okresu napoleońskiego dla Europy. Legiony polskie gen. H. Dąbrowskiego i ich udział w wojnach napoleońskich. Miejsce Księstwa Warszawskiego w napoleońskiej Europie. Ustrój społeczno-polityczny Księstwa. Armia Księstwa Warszawskiego.
           

zna i rozumie pojęcia: konsulat, cesarstwo, kodeks cywilny

rozumie znaczenie epoki napoleońskiej w dziejach Europy

wie, na czym polegał system napoleoński we Francji i w Europie*

rozumie źródła sukcesów politycznych i militarnych Napoleona

umie określić rolę Legionów polskich w podtrzymaniu dążeń niepodległościowych

potrafi scharakteryzować system polityczny Księstwa Warszawskiego i stosunek Napoleona do sprawy polskiej
3. Europa po kongresie wiedeńskim. Kongres wiedeński i jego postanowienia. Święte Przymierze. Powstanie ruchów narodowych w Europie. Przemiany społeczne w społeczeństwach europejskich w XIX wieku. Wiosna Ludów. Walko o konstytucje i parlamentaryzm – rozprzestrzenianie się idei liberalizmu. Narodziny myśli socjalistycznej.
           

zna i rozumie pojęcia: restauracja, zasada równowagi sił, legitymizm, konserwatyzm, liberalizm, romantyzm, Wiosna Ludów

dostrzega związki między podbojami Napoleona a powstaniem ruchów narodowych w Europie

wie, jakie były postanowienia kongresu wiedeńskiego

rozumie, jakimi zasadami kierował się w swoich obradach kongres wiedeński

umie wyjaśnić główne cele ruchów narodowych i liberalnych w XIX wieku w Europie

potrafi wskazać konsekwencje zjednoczenia Włoch i Niemiec
4. Europa i świat w II połowie XIX wieku. Zjednoczenie Włoch i zjednoczenie Niemiec – konsekwencje dla Europy i świata. Powstanie nowych państw w Europie. Wojna secesyjna w Stanach Zjednoczonych i zniesienie niewolnictwa. Ekspansja kolonialna mocarstw europejskich – kierunki i zasięg. Skutki polityki kolonialnej. Państwa pozaeuropejskie – Japonia i Chiny.          

zna i rozumie pojęcia: Północ, Południe, abolicja, secesja, kolonializm, urbanizacja

umie opisać kierunki ekspansji kolonialnej najważniejszych mocarstw europejskich

wie, jakie skutki niosła ze sobą ekspansja kolonialna dla ludów pozaeuropejskich

rozumie przyczyny i skutki wojny secesyjnej
5. Narodziny cywilizacji przemysłowej. Początek rewolucji przemysłowej w Anglii. Rozprzestrzenienie się osiągnięć rewolucji przemysłowej w Europie i poza nią. Powstanie społeczeństwa industrialnego. Urbanizacja. Najważniejsze wynalazki i odkrycia XIX wieku. Zmiany w poziomie życia różnych grup ludności.    

zna i rozumie pojęcia: industrializacja, gospodarka kapitalistyczna, wolna konkurencja, klasy społeczne, proletariat, socjalizm

potrafi opisać początki rewolucji przemysłowej w Anglii

potrafi wymienić najważniejsze wynalazki i odkrycia XIX wieku

dostrzega zmiany w sposobie życia ludzi w XIX wieku

rozumie zależności między rozwojem przemysłowym a funkcjonowaniem środowiska naturalnego

Geografia
TREŚCI
dla klasy III    
WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE
Uczeń po 4 trymestrze:
1. Europa – położenie geograficzne i rzeźba terenu.           

opisuje na podstawie map położenie geograficzne oraz główne cechy środowiska przyrodniczego Europy
2. Strefy klimatyczno-glebowo-roślinne oraz wody Europy. Zróżnicowanie ludności Europy.    

na podstawie map klimatycznych i klimatogramów charakteryzuje klimat Europy

omawia rozmieszczenie i zróżnicowanie ludności oraz analizuje zmiany liczby ludności w Europie

wskazuje na przyczyny starzenia oraz przewiduje zmiany społeczno-demograficzne europejskich społeczeństw
3. Gospodarka Europy.        
analizuje poziom urbanizacji w Europie

wykazuje się znajomością podziału politycznego Europy

omawia wybrane problemy gospodarcze Europy

porównuje cechy wybranych państw o różnym poziomie rozwoju gospodarczego
4. Kraje skandynawskie.       

omawia położenie krajów skandynawskich

wyjaśnia wpływ warunków naturalnych na rozmieszczenie ludności w  Europie Północnej

wykazuje związki między głównymi cechami środowiska przyrodniczego Europy Północnej a głównymi kierunkami rozwoju gospodarczego
5. Kraje alpejskie.      

omawia położenie krajów alpejskich

wyjaśnia specyfikę rozmieszczenia ludności w krajach alpejskich

przedstawia wpływ gór na cechy środowiska przyrodniczego oraz gospodarkę krajów alpejskich

omawia znaczenie turystyki dla gospodarki krajów alpejskich

charakteryzuje środowisko przyrodnicze oraz wybrane zagadnienia społeczno-gospodarcze Francji
6. Kraje Europy Południowej.           
wykazuje związki między rozwojem turystyki w Europie Południowej a warunkami przyrodniczymi oraz dziedzictwem kultury śródziemnomorskiej

charakteryzuje klimat i roślinność krajów śródziemnomorskich

omawia położenie krajów śródziemnomorskich
7. Wyspy Brytyjskie. 
charakteryzuje środowisko przyrodnicze oraz wybrane zagadnienia społeczno-gospodarcze Wielkiej Brytanii

przedstawia główne cechy położenia, wielkości, układu przestrzennego oraz znaczenie Londynu jako światowej metropolii
8. Nasi sąsiedzi – członkowie UE.    
charakteryzuje i porównuje, na podstawie różnych źródeł informacji geograficznej, środowisko przyrodnicze krajów sąsiadujących z Polską

omawia zróżnicowanie społeczne i gospodarcze tych krajów

wyjaśnia przyczyny dynamicznego rozwoju gospodarczego Niemiec

przedstawia główne kierunki i przyczyny zmian w strukturze przemysłu Zagłębia Ruhry
9. Nasi sąsiedzi spoza Unii Europejskiej.     

przedstawia formy współpracy z państwami sąsiednimi

przedstawia współczesne przemiany społeczne i gospodarcze Białorusi oraz Ukrainy
Wiedza o społeczeństwie
TREŚCI
dla klasy III
WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE
Po 7 trymestrze:
Ustrój polityczny państwa polskiego
1. Konstytucja
2. Sejm i senat
3. Rząd i prezydent
4. Władza sądownicza
5. Ordynacja wyborcza
6. Partie polityczne
7. Rola massmediów i opinii publicznej
8. Służba publiczna

Realizacja projektu edukacyjnego
Uczeń:
·         wyjaśnia znaczenie  pojęć: konstytucja, preambuła, trójpodział władzy;
·         zna zasady ustroju państwa polskiego;
·         wskazuje  instytucje , które realizują  zasadę trójpodziału władz;
·         potrafi omówić funkcje parlamentu;
·         wyjaśnia pojęcia: kadencja, Zgromadzenie Narodowe, immunitet parlamentarny  mandat poselski, interpelacja poselska;
·         wymienia zadania sejmu i senatu;
·         potrafi omówić proces legislacyjny;
·         zna zasady wyboru Prezydenta RP i potrafi wymienić nazwiska prezydentów po 1989 r.;
·         wymienia zadania i uprawnienia prezydenta;
·         wyjaśnia procedurę tworzenia gabinetu rządu, jego skład i funkcje;
·         zna strukturę wymiaru sprawiedliwości w Polsce;
·         wyjaśnia, na czym polega zasada niezawisłości sędziowskiej i dwuinstancyjności działania sądów;
·         zna podstawowe wolności i prawa obywatela RP;
·         wymienia zasady demokratycznych wyborów;
·         wyjaśnia pojęcia: partia polityczna, system partyjny;
·         wymienia i omawia cechy i funkcje partii politycznych;
·         przedstawia typy partii politycznych;
·         wymienia  największe partie polityczne w Polsce;
·         potrafi wskazać  różnice programowe miedzy partiami działającymi w Polsce;
·         wyjaśnia pojęcie massmedia, cenzura fakt, opinia;
·         potrafi wymienić funkcje środków masowego przekazu;
·         umie wymienić jaką rolę odgrywają środki masowego przekazu w życiu obywateli;
·         potrafi odróżnić fakt od opinii;
·         potrafi wyjaśnić pojęcie administracji publicznej i dokonać jej podziału;
·         omawia główne cele i zadania służby cywilnej.
Administracja Publiczna w Polsce
1. Władza centralna a samorząd terytorialny
2. Samorząd gminny
3. Samorząd powiatowy
4. Samorząd wojewódzki
5. Załatwiamy sprawy w urzędzie

Realizacja projektu edukacyjnego
Uczeń:
·         wyjaśnia pojęcie samorząd terytorialny; 
·         omawia strukturę samorządu terytorialnego;
·         umie wymienić organy samorządu wojewódzkiego, powiatowego i gminnego;
·         zna nazwy i rozmieszczenie na mapie wszystkich województw w Polsce;
·         wyjaśnia pojęcie gminy i zna jej rodzaje;
·         omawia zadania rady gminy/miasta wójta, burmistrza/prezydenta miasta;
·         potrafi omówić wpływ obywateli na życie gminy;
·         wie, jakie sprawy można w nim załatwić;
·         wie na co jest przeznaczony budżet gminy;
·         wie, w jaki sposób funkcjonuje starostwo powiatowe;
·         wie, jakie sprawy załatwić w urzędzie;
·         potrafi wymienić rodzaje powiatów i przedstawić ich zadania.

Klasa III gimnazjum
Wymagania na 8 trymestr

Historia
TREŚCI
dla klasy III    
WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE
Uczeń po 8 trymestrze:
1. Królestwo Polskie. Postanowienia kongresu wiedeńskiego w sprawie polskiej – nowy podział ziem polskich. Konstytucja Królestwa Polskiego z 1815 roku. Organizacja i funkcjonowanie państwa w okresie konstytucyjnym (1815–1830). Rozwój przemysłu i oświaty. Klasycyzm i romantyzm. Legalna i nielegalna opozycja.
           

potrafi umieścić w czasie i przestrzeni zmiany terytorialne na ziemiach polskich po kongresie wiedeńskim

umie scharakteryzować system autonomiczny Królestwa Polskiego

potrafi opisać działania opozycji legalnej i nielegalnej w Królestwie Polskim

wie, jakie były osiągnięcia Królestwa Polskiego na polu gospodarczym i edukacyjnym
2. Epoka powstań narodowych. Geneza powstania listopadowego. Wojna z Rosją. Upadek powstania i represje. Wielka Emigracja. Ruchy spiskowe na ziemiach polskich. Powstanie krakowskie i rabacja galicyjska. Wiosna Ludów na ziemiach polskich – wystąpienia w zaborze pruskim i austriackim. Ruch niepodległościowy w Królestwie Polskim. Polityka Wielopolskiego. Powstanie styczniowe i jego konsekwencje
           

zna i rozumie pojęcia: hakata, branka, biali, czerwoni, rząd narodowy, rugi, emigracja, zsyłka

rozumie przyczyny wybuchu powstania listopadowego

potrafi przedstawić przyczyny klęski powstania listopadowego

potrafi scharakteryzować główne nurty i postacie Wielkiej Emigracji

zna przyczyny klęski powstania krakowskiego

potrafi opisać genezę powstania styczniowego

umie porównać przebieg i charakter powstań narodowych
3. Ziemie polskie w II połowie XIX wieku. Autonomia Galicji i jej znaczenie dla zachowania tożsamości Polaków. Polityka lojalizmu. Rusyfikacja i germanizacja – cele i metody. Formy walki Polaków z wynaradawianiem –praca organiczna, tajne nauczanie. Powstanie nowoczesnych ruchów politycznych na ziemiach polskich – ruch narodowy, socjalistyczny, ludowy. Przeobrażenia społeczno-ekonomiczne na ziemiach polskich w XIX wieku – początki uprzemysłowienia i uwłaszczenie chłopów. Zmiany w strukturze społecznej. Kultura polska w okresie zaborów – rozwój nauki i sztuki na przełomie wieków.           
zna i rozumie pojęcia: rabacja, autonomia, rusyfikacja, germanizacja, lojalizm, trójlojalizm, inteligencja, pozytywizm, praca u podstaw, praca organiczna, ruch narodowy, ruch ludowy, ruch robotniczy, asymilacja, tajne nauczanie

wie, na czym polegała autonomia galicyjska

potrafi scharakteryzować metody polityki germanizacyjnej i rusyfikacyjnej*

wie, jak Polacy starali się utrzymać tożsamość narodową w zaborze pruskim i rosyjskim

umie opisać najważniejsze ruchy polityczne na ziemiach polskich w II połowie XIX wieku

rozumie, jakie znaczenie dla powstania nowoczesnego narodu polskiego miało uwłaszczenie chłopów

potrafi wskazać, jaką rolę odgrywała kultura polska w walce o zachowanie tożsamości narodowej

potrafi omówić życie kulturalne Polaków na emigracji
Geografia
TREŚCI
dla klasy III    
WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE
Uczeń po 5 trymestrze:
1. Położenie i środowisko przyrodnicze Polski. Położenie Polski na świecie i w Europie.     

wskazuje na mapie odcinki granicy Polski z poszczególnymi sąsiadami

porównuje granicę i terytorium współczesnej Polski z tymi sprzed II wojny światowej

określa współrzędne geograficzne Polski
wskazuje zalety położenia i kształtu terytorium Polski
2. Ustrój i podział administracyjny Polski.
           

posługuje się ze zrozumieniem pojęciami: stolica, województwo, powiat grodzki, powiat ziemski, gmina miejska, gmina wiejska, wojewoda, burmistrz, starosta, wójt

zna nazwy województw, ich położenie i stolice

omawia przykładowe zadania poszczególnych szczebli samorządowych
3. Klimat Polski i jego przejściowość.          

rozumie zależność między położeniem Polski a rocznym przebiegiem temperatury powietrza

na podstawie diagramów oraz map klimatycznych charakteryzuje zmiany temperatury powietrza i opadów w ciągu roku oraz przedstawia ich regionalne zróżnicowanie

omawia cechy i wpływ na kształtowanie się typów pogody w różnych porach roku głównych mas powietrza napływających nad Polskę

charakteryzuje klimatyczne pory roku

omawia cechy klimatu przejściowego

wyjaśnia powstawanie bryzy i wiatru halnego

omawia cechy klimatu górskiego
4. Rzeki i jeziora w Polsce.   

wskazuje na mapie ważniejsze polskie rzeki i jeziora

wyjaśnia przyczyny asymetrii dorzeczy Wisły i Odry

posługuje się ze zrozumieniem pojęciami: rzeka główna, dopływ, zlewisko, dorzecze, dział wodny

przedstawia przyczyny zmienności przepływów rzek w ciągu roku

wskazuje tereny występowania wód mineralnych i cieplic i omawia ich znaczenie

wskazuje przykłady negatywnego wpływu działalności człowieka na stan czystości wód w Polsce
5. Morze Bałtyckie – warunki przyrodnicze.

na podstawie map opisuje położenie Bałtyku

opisuje wybrane cechy fizyczne i chemiczne wód Bałtyku

wskazuje związki między cechami wód Bałtyku a położeniem geograficznym

omawia przyczyny i skutki zanieczyszczeń wód Bałtyku oraz przedstawia przykłady działań zmierzających do ich ochrony
6. Przeszłość geologiczna Polski a jej współczesna rzeźba. Występowanie skał i ich wykorzystanie w różnych dziedzinach życia człowieka.         

wskazuje na mapie główne jednostki strukturalne Europy występujące na obszarze Polski

rozumie związek między występowaniem określonych skał a przeszłością geologiczną

wskazuje na mapie Polski górotwory hercyńskie i alpejskie

rozumie zależność między przeszłością geologiczną Polski a współczesną rzeźbą
na podstawie mapy geologicznej Polski

wskazuje rejony występowania różnych rodzajów skał, a zwłaszcza eksploatacji wybranych surowców mineralnych

uzasadnia konieczność racjonalnego gospodarowania zasobami surowców mineralnych
7. Zasoby leśne Polski.         

wskazuje na mapie Polski występowanie wybranych kompleksów leśnych, na podstawie danych statystycznych analizuje lesistość Polski na tle innych państw

uzasadnia konieczność racjonalnej gospodarki zasobami leśnymi

wskazuje na mapie i nazywa wybrane polskie parki narodowe oraz rezerwaty przyrody położone najbliżej swojego miejsca zamieszkania
8. Krainy geograficzne Polski. Pasowy układ ukształtowania powierzchni Polski.  

nazywa i wskazuje na mapie poszczególne pasy ukształtowania powierzchni Polski

uzasadnia, dlaczego Polskę nazywamy krajem nizinnym

potrafi na podstawie mapy hipsometrycznej odczytać skrajne wysokości bezwzględne w poszczególnych pasach ukształtowania powierzchni Polski
9. Pobrzeża Południowobałtyckie.   

wskazuje na mapie pas pobrzeży, omawia jego położenie oraz podział fizyczno-geograficzny

charakteryzuje klimat, gleby oraz występowanie na pobrzeżach surowców mineralnych

wskazuje na mapie wybrane elementy linii brzegowej

ocenia możliwości rozwoju rolnictwa, przemysłu i turystyki w pasie pobrzeży

posługuje się ze zrozumieniem pojęciem „rzeźba młodoglacjalna”
10. Polodowcowy krajobraz pojezierzy.       

wskazuje na mapie pas pojezierzy, omawia jego położenie oraz podział fizyczno-geograficzny

charakteryzuje klimat pojezierzy

wskazuje na mapie zasięg zlodowacenia bałtyckiego

korzystając z map, wykazuje związek między budową geologiczną, glebami, klimatem i roślinnością pojezierzy

ocenia możliwości rozwoju rolnictwa, przemysłu i turystyki w pasie pojezierzy

posługuje się ze zrozumieniem pojęciem „rzeźba staroglacjalna”
11. Niziny Środkowopolskie.

wskazuje na mapie pas nizin, omawia jego położenie oraz podział fizyczno-geograficzny

wykazuje związek między glebami, roślinnością i klimatem Nizin Środkowopolskich

ocenia możliwości rozwoju rolnictwa, przemysłu i turystyki w pasie nizin posługuje się ze zrozumieniem pojęciami: less, gołoborza
12. Różnorodność krajobrazów wyżyn.       

wskazuje na mapie pas wyżyn, omawia jego położenie oraz podział fizyczno-geograficzny

odczytuje wysokości bezwzględne najwyższych wzniesień na Wyżynach Polskich i w Górach Świętokrzyskich

przedstawia przeszłość geologiczną wyżyn

wykazuje związek rzeźby terenu poszczególnych wyżyn z występującymi tam skałami

ocenia możliwości rozwoju rolnictwa, przemysłu i turystyki na wyżynach
13. Kotliny podkarpackie.     

wskazuje na mapie i omawia położenie kotlin  podkarpackich

opisuje warunki klimatyczne, zróżnicowanie gleb oraz szatę roślinną kotlin

ocenia możliwości rozwoju rolnictwa w pasie kotlin

posługuje się ze zrozumieniem pojęciami: flisz, płaszczowina, połonina
14. Karpaty – góry o budowie fałdowej.       

wskazuje na mapie polską część Karpat, omawia ich położenie oraz podział fizyczno-geograficzny

odczytuje wysokości bezwzględne wybranych szczytów Karpat

opisuje piętra roślinne w Karpatach, wykazuje związek między piętrami klimatycznymi i roślinnymi w Karpatach

opisuje cechy rzeźby Tatr, Pienin i Beskidów

wymienia elementy rzeźby wysokogórskiej Tatr i przedstawia ich genezę

uzasadnia konieczność ochrony przyrody Tatr

ocenia możliwości rozwoju turystyki w Karpatach
15. Sudety – góry o budowie zrębowej.       

wskazuje na mapie polską część Sudetów i Przedgórze Sudeckie

omawia ich położenie oraz podział fizyczno-geograficzny

odczytuje wysokości bezwzględne wybranych szczytów w Sudetach

wskazuje główne bogactwa mineralne Sudetów

wskazuje przykłady rzeźby zrębowej

ocenia stan środowiska przyrodniczego Sudetów i uzasadnia konieczność jego ochrony

ocenia możliwości rozwoju turystyki w Sudetach
Wiedza o społeczeństwie
TREŚCI
dla klasy III
WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE
Po 8 trymestrze:
Ustrój polityczny państwa polskiego
1.     Konstytucja
2.     Sejm i senat
3.     Rząd i prezydent
4.     Władza sądownicza
5.     Ordynacja wyborcza
6.     Partie polityczne
7.     Rola massmediów i opinii publicznej
8.     Służba publiczna

Realizacja projektu edukacyjnego
Uczeń:
·         wyjaśnia znaczenie  pojęć: konstytucja, preambuła, trójpodział władzy
·         zna zasady ustroju państwa polskiego
·         wskazuje  instytucje , które realizują  zasadę trójpodziału władz.
·         potrafi omówić funkcje parlamentu
·         wyjaśnia pojęcia: kadencja, Zgromadzenie Narodowe, immunitet parlamentarny  mandat poselski, interpelacja poselska,
·         wymienia zadania sejmu i senatu
·         potrafi omówić proces legislacyjny
·         zna zasady wyboru Prezydenta RP i potrafi wymienić nazwiska prezydentów po 1989 r.
·         wymienia  zadania i uprawnienia prezydenta
·         wyjaśnia  procedurę tworzenia gabinetu rządu , jego skład i funkcje
·         zna strukturę wymiaru sprawiedliwości w Polsce
·         wyjaśnia, na czym polega zasada niezawisłości sędziowskiej i dwuinstancyjności działania sądów
Administracja Publiczna w Polsce
1.     Władza centralna a samorząd terytorialny
2.     Samorząd gminny
3.     Samorząd powiatowy
4.     Samorząd wojewódzki
5.     Załatwiamy sprawy w urzędzie

Realizacja projektu edukacyjnego
Uczeń:
·         zna podstawowe wolności i prawa obywatela RP
·         wymienia zasady demokratycznych wyborów
·         wyjaśnia pojęcia: partia polityczna, system partyjny
·         wymienia i omawia  cechy i funkcje partii politycznych
·         przedstawia typy partii politycznych
·         wymienia  największe partie polityczne w Polsce
·         potrafi wskazać  różnice programowe miedzy partiami działającymi w Polsce
·         wyjaśnia pojęcie massmedia, cenzura fakt, opinia
·         potrafi wymienić funkcje środków masowego przekazu
·         umie wymienić jaką rolę odgrywają  środków masowego przekazu w życiu obywateli
·         potrafi odróżnić fakt od opinii
·         potrafi wyjaśnić pojęcie administracji publicznej i dokonać jej podziału
·         omawia główne cele i zadania służby   cywilnej 

Klasa III gimnazjum
Wymagania na 9 trymestr

Historia
TREŚCI
dla klasy III    
WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE
Uczeń po 9 trymestrze:
1. Świat belle époque. Osiągnięcia naukowe i wynalazki przełomu wieków. Przeobrażenia w gospodarce kapitalistycznej II połowy XIX wieku – nowe gałęzie produkcji. Wielkie potęgi gospodarcze przełomu XIX i XX wieku. Eksplozja demograficzna i migracje ludności. Zmiany w obyczajach na przełomie XIX i XX w. Narodziny kultury masowej. Demokratyzacja życia politycznego – upowszechnienie się praw obywatelskich. Powstanie masowych ruchów politycznych. Kościół katolicki a przemiany społeczno-ideowe przełomu XIX i XX wieku.
zna i rozumie pojęcia: belle époque

rozumie, jakie były konsekwencje postępu technicznego na przełomie XIX i XX wieku

potrafi opisać zmiany w gospodarce światowej na początku XX wieku

umie scharakteryzować przemiany obyczajowe w okresie belle époque

2. I wojna światowa. Geneza I wojny światowej. Państwa walczące. Charakter działań zbrojnych. Zmiany polityczne w Rosji – rewolucja lutowa i pucz bolszewicki. Konsekwencje rewolucji rosyjskiej. Załamanie się państw centralnych w 1918 roku i koniec działań zbrojnych. Orientacje polityczne Polaków w przededniu wybuchu I wojny światowej. Polacy na frontach – Legiony Piłsudskiego, Armia Hallera. Umiędzynarodowienie sprawy polskiej. Orędzie prezydenta Wilsona 

zna i rozumie pojęcia: wojna manewrowa, wojna pozycyjna, państwa centralne, ententa, alianci, front, wojna totalna, czołgi, gazy bojowe, rewolucja lutowa, rewolucja październikowa, dwuwładza, bolszewicy, komunizm, deklaracja, odezwa, orędzie, orientacje polityczne, legiony Piłsudskiego, Związek Strzelecki, harcerstwo, internowanie

rozumie, na czym polegał proces demokratyzacji życia w omawianym okresie

dostrzega konsekwencje powstania masowych ruchów politycznych na pocz. XX wieku

potrafi wyjaśnić przyczyny wybuchu I wojny światowej

umie opisać zasięg działań zbrojnych w czasie I wojny światowej

umie wskazać zmiany w charakterze prowadzonych działań wojennych

potrafi wyjaśnić przyczyny klęski państw centralnych

umie wskazać źródła sukcesów politycznych bolszewików w Rosji

wie, jakie konsekwencje dla Rosji i Europy miała rewolucja październikowa

potrafi opisać orientacje polityczne w społeczeństwie polskim w przededniu wybuchu I wojny światowej

rozumie znaczenie wysiłku zbrojnego Polaków w czasie wielkiej wojny*

umie określić rolę J. Piłsudskiego w walce o niepodległą Polskę
Geografia
TREŚCI
dla klasy III    
WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE
Uczeń po 6 trymestrze:
1. Procesy demograficzne. Liczba i rozmieszczenie ludności Polski. Zróżnicowanie ludności Polski.      

opisuje zmiany liczby ludności Polski po 1945 roku

omawia zmiany wskaźnika przyrostu naturalnego Polski na tle innych krajów;

ocenia skutki niskiego przyrostu naturalnego dla przyszłości kraju

wymienia główne rodzaje ruchów migracyjnych ludności Polski w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat

podaje nazwy państw, w których żyje najwięcej ludności pochodzenia polskiego

ocenia społeczne skutki emigracji
posługuje się ze zrozumieniem pojęciem „piramida płci i wieku”

posługuje się ze zrozumieniem pojęciami: ludność aktywna i bierna zawodowo, bezrobocie

omawia strukturę zatrudnienia w Polsce oraz przedstawia tendencje jej zmian

omawia stopę bezrobocia w Polsce w porównaniu z innymi krajami

posługuje się ze zrozumieniem pojęciami: naród, mniejszość narodowa, obywatel, gwara; wymienia najliczniejsze mniejszości narodowe w Polsce oraz wskazuje na mapie tereny, które zamieszkują
2. Cechy sieci osadniczej i procesy urbanizacyjne w Polsce.           

opisuje (na podstawie mapy) rozmieszczenie ludności Polski

wskazuje atrakcje i bariery osadnicze występujące na terytorium Polski

wyjaśnia przyczyny nierównomiernego rozmieszczenia ludności Polski

opisuje typy jednostek osadniczych w Polsce

wskazuje funkcje, pełnione przez polskie miasta

wyjaśnia, na czym polega proces urbanizacji
charakteryzuje zmiany urbanistyczne polskich wsi

opisuje pozytywne i negatywne skutki urbanizacji
3. Gospodarka. Czynniki rozwoju rolnictwa w Polsce. Współczesne przemiany w polskim rolnictwie.       

korzystając z map, opisuje zróżnicowanie przyrodniczych warunków produkcji rolnej w Polsce

omawia strukturę własności ziemi, strukturę wielkości gospodarstw rolnych, stopień mechanizacji i chemizacji rolnictwa, strukturę agrarną na polskiej wsi

przedstawia rozmieszczenie upraw wybranych roślin i chowu wybranych zwierząt gospodarskich

dokonuje oceny poziomu polskiego rolnictwa na tle innych państw; omawia kierunki przemian w polskim rolnictwie
4. Przemysł w Polsce. Czynniki lokalizacji przemysłu.           

wskazuje największe polskie zakłady przemysłowe oraz omawia czynniki, które zdecydowały o ich lokalizacji

podaje przykłady gałęzi przemysłu Polski, których znaczenie maleje oraz tych, które zyskują na znaczeniu

wymienia zakłady przemysłowe w okolicy swojego miejsca zamieszkania i przedstawia profil ich produkcji
5. Okręgi przemysłowe Polski.         
wskazuje na mapie wybrane okręgi przemysłowe Polski oraz omawia wpływ różnych czynników lokalizacji na ich powstanie i rozwój
6. Współczesne przemiany polskiego przemysłu.   

posługuje się ze zrozumieniem pojęciami: restrukturyzacja przemysłu, prywatyzacja, inwestycje zagraniczne, gospodarka wolnorynkowa

porównuje wybrane cechy polskiego przemysłu z przemysłem innych krajów UE

wskazuje przykłady największych inwestorów zagranicznych w Polsce
7. Wpływ działalności gospodarczej na stan środowiska geograficznego w Polsce.
omawia przykłady zagrożeń dla środowiska geograficznego wynikających z nadmiernej koncentracji przemysłu

omawia przyczyny zanieczyszczeń atmosfery, wód i gleb w Polsce

uzasadnia konieczność nakładów finansowych na ochronę środowiska

ocenia stan środowiska przyrodniczego w najbliższej okolicy
8. Transport i łączność w Polsce na tle światowych przemian w komunikacji.      

na podstawie mapy opisuje przebieg głównych szlaków transportowych Polski

wymienia nazwy i wskazuje na mapie największe polskie porty morskie i lotnicze

omawia udział poszczególnych rodzajów transportu w przewozie ładunków i pasażerów

omawia rolę mediów w życiu i gospodarce społeczeństwa
9. Rola usług w gospodarce Polski. Turystyka.       

przedstawia rolę usług w gospodarce kraju i życiu człowieka

wskazuje polskie miejscowości oraz obszary o dużym potencjale turystycznym

wskazuje na obszarze Polski obiekty uznane przez UNESCO za światowe dziedzictwo kultury

omawia walory turystyczne oraz ocenia możliwości rozwoju turystyki we własnym regionie
10. Współpraca Polski z sąsiadami. Przemiany w handlu zagranicznym Polski.            

wymienia przykłady towarów i usług, które są przedmiotem handlu zagranicznego Polski

omawia strukturę polskiego eksportu i importu

wymienia głównych partnerów handlowych Polski

dokonuje analizy bilansu handlu zagranicznego Polski
11. Współpraca Polski z sąsiadami. 

posługuje się ze zrozumieniem pojęciem „euroregion”

przedstawia pozycję Polski w świecie i w Europie w wybranych dziedzinach

omawia przykłady współpracy gospodarczej i kulturalnej Polski z sąsiadami

omawia przykłady współpracy Polski z sąsiadami w strefach przygranicznych

wskazuje korzyści wynikające ze współpracy transgranicznej
Wiedza o społeczeństwie
Treści
dla klasy III
Wymagania na trymestr 9
Tytuł działu: Rzeczpospolita  w świecie
Treści:
1. Polska polityka zagraniczna
2. Droga Polski do Unii Europejskiej
3. Polska w organizacjach międzynarodowych
4. Organizacja Narodów Zjednoczonych
5. Konflikty na świecie
6. Współczesny świat i jego problemy

Realizacja projektu edukacyjnego

  Uczeń:
ü  polityki zagranicznej
ü  omawia zadania służby dyplomatycznej i konsularnej
ü  omawia proces powstawania UE
i omawia jej strukturę
ü  przedstawia etapy przystąpienia Polski do UE
ü  wymienia i wskazuje na mapie nowych członków Unii Europejskiej
ü  omawia korzyści dla Polski z bycia członkiem UE
ü  zna okoliczności powstania ONZ
ü  omawia kompetencje głównych organów ONZ,
ü  charakteryzuje działalność organizacji wyspecjalizowanych ONZ
ü  wymienia najważniejsze konflikty na świecie
ü  omawia problem imigrantów i uchodźców
ü  przedstawia problematykę terroryzmu na świecie
ü  wie, co znaczą określenia: ”biedne Południe”, „bogata Północ”, „kraje rozwijające się”
ü  wskazuje  przyczyny i skutki biedy w krajach rozwijających się
ü  potrafi uzasadnić ideę  niesienia pomocy humanitarnej dla krajów rozwijających się
ü  rozumie pojecie wioski globalnej
ü  charakteryzuje pozytywne i negatywne skutki globalizacji
Tytuł działu : Moja przyszłość zawodowa
Treści:
1. Jaką szkołę wybrać?
2.  Moje szanse na rynku pracy
3. Systemy szkolnictwa w Polsce i na świecie
3.  Pierwsza praca
4.  Prawa pracownika
5.  Jak założyć własną firmę?
6.  Etyka, a rynek gospodarczy

Realizacja projektu edukacyjnego
ü  wie , jakie czynniki decydują o wyborze szkoły a później zawodu
ü  zna rodzaje szkół, które może wybrać po ukończeniu gimnazjum
ü  orientuje się, w jaki sposób szukać pracy
ü  potrafi wyjaśnić pojęcie rynku pracy
ü  potrafi samodzielnie napisać życiorys i list motywacyjny
ü  wie, jak zachować się w czasie rozmowy kwalifikacyjnej
ü  charakteryzuje strukturę szkolnictwa w Polsce
ü  zna prawa i obowiązki pracownika
ü  zna rolę związków zawodowych w miejscu pracy
ü  wie, czym jest bezrobocie i jaki są jego rodzaje.
ü  zna   przyczyny bezrobocia w Polsce i regionie swojego zamieszkania
ü  zna sposoby przeciwdziałaniu bezrobociu
ü  zna procedury zakładania własnej działalności gospodarczej
ü  potrafi wymienić formy prowadzenia działalności gospodarczej
ü  wie na  czym polega marketing i zarządzanie   przedsiębiorstwem
ü  uzasadnia, dlaczego musimy płacić podatki,
ü  potrafi rozpoznać nieuczciwe praktyki rynkowe i potrafi odpowiednio zareagować na nie
ü  potrafi obliczyć podatek od dochodów

Egzamin klasyfikacyjny z bloku BOGACI w klasie III gimnazjum obejmuje wyżej wymienione wymagania programowe i umożliwia uzyskanie ocen z historii, geografii, wiedzy o społeczeństwie.