BOGACI / Gimnazjum / Klasa II

Cele bloku: BOGACI. Rozumienie rzeczywistości społecznej

Jesteśmy bogaci naszym dziedzictwem, umiemy być przedsiębiorczy.

Spełniamy wymagania ogólne podstawy programowej historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej, historii, geografii i wiedzy o społeczeństwie dla gimnazjum i liceum oraz podstaw przedsiębiorczości dla liceum.

Klasa II gimnazjum

Wymagania na 4 trymestr

Historia

TREŚCI dla klasy II	WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE Uczeń po 4 trymestrze:
1. Narodziny nowożytnego świata. Geneza wielkich odkryć geograficznych. Wyprawy Portugalczyków i Hiszpanów w XV i XVI wieku (Krzysztof Kolumb, Vasco da Gama, Ferdynand Magellan). Początki ekspansji kolonialnej Europejczyków. Skutki społeczno-gospodarcze i kulturowe odkryć geograficznych dla Europy i ludów Nowego Świata. Źródła kultury odrodzenia. Wynalazek druku. Nowa koncepcja świata i człowieka – renesansowy humanizm. Wielcy twórcy renesansu. Sztuka i nauka w epoce renesansu. Kultura odrodzenia w Polsce – sztuka i piśmiennictwo.	zna i rozumie pojęcia: odrodzenie, renesans, humanizm, manufaktura, giełda, kapitał, oświecenie, konstytucja państwa, trójpodział władzy, zasada umowy społecznej rozumie znaczenie postępu technicznego w rozwoju cywilizacji europejskiej w okresie nowożytnym umie wskazać przyczyny wielkich odkryć geograficznych wie, jaki był zasięg terytorialny ekspansji zamorskiej Portugalii i Hiszpanii potrafi ocenić wpływ odkryć geograficznych na przeobrażenia społeczno-gospodarcze w Europie umie wskazać źródła kultury renesansowej potrafi opisać twórczość wielkich mistrzów epoki odrodzenia rozumie, jaką rolę cywilizacyjną odegrał wynalazek druku
2. Reformacja i kontrreformacja. Kryzys w Kościele Zachodnim w XIV i XV w. Wystąpienie Marcina Lutra. Nowe wyznania reformowane – luteranizm, kalwinizm, anglikanizm. Reformy w Kościele katolickim. Jezuici. Sobór trydencki.	zna i rozumie pojęcia: reformacja, luteranizm, kalwinizm, anglikanizm, reforma katolicka, kontrreformacja, sobór, Indeks ksiąg zakazanych, zbór, inkwizycja, jezuici, protestanci, odpusty, wojna religijna, tolerancja religijna wie, jakie czynniki doprowadziły do wybuchu reformacji w XVI wieku potrafi scharakteryzować główne postulaty luteranizmu i kalwinizmu umie wyjaśnić przyczyny powstania Kościoła anglikańskiego potrafi wskazać wpływ soboru trydenckiego na wzmocnienie Kościoła katolickiego
3. Monarchie nowożytne w zachodniej Europie. Europa Zachodnia w XVII w. – zmiany gospodarcze i społeczne. Monarchia absolutna Ludwika XIV. Rewolucja w Anglii – powstanie monarchii parlamentarnej.	zna i rozumie pojęcia: monarchia absolutna, monarchia parlamentarna wie, czym się charakteryzowały rządy absolutystyczne Ludwika XIV umie opisać model ustrojowy Anglii ukształtowany w końcówce XVII wieku potrafi porównać monarchię absolutną z parlamentarną
4. Europa w dobie oświecenia. Cywilizacja zachodnioeuropejska XVIII wieku – ideały oświeceniowe. Postęp cywilizacyjny – badania naukowe i postęp techniczny. Nowe idee organizacji życia społecznego i politycznego (Monteskiusz, Rousseau). Państwa oświeconych monarchów – Prusy, Austria i Rosja.	zna i rozumie pojęcia: racjonalizm, empiryzm, deizm, ateizm, umie zidentyfikować główne idee oświecenia rozumie, na czym polegały reformy oświeceniowe w Prusach, Austrii i Rosji potrafi scharakteryzować podstawowe koncepcje polityczne Monteskiusza i Rousseau

Geografia

TREŚCI dla klasy II	WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE Uczeń po 1 trymestrze:
1. Mapa – umiejętności czytania mapy, jej interpretacji i posługiwania się nią.	posługuje się ze zrozumieniem terminami: skala mapy, legenda mapy, poziomica, wysokość względna, wysokość bezwzględna, warstwice, mapa hipsometryczna, generalizacja mapy
2. Geografia jako nauka. Źródła wiedzy geograficznej.	wymienia i charakteryzuje źródła informacji o Ziemi wie, czym zajmuje się geografia jako nauka
3. Mapa jako źródło informacji geograficznej. Cechy mapy.	lokalizuje na mapach kontynenty oraz najważniejsze obiekty geograficzne na świecie i w Polsce (niziny, wyżyny, góry, rzeki, jeziora, wyspy, morza, państwa itp.) charakteryzuje rzeźbę terenu oraz rozmieszczenie lądów i oceanów na Ziemi podaje cechy mapy klasyfikuje mapy posługuje się fotografiami, zdjęciami lotniczymi i satelitarnymi oraz mapami topograficznymi w celu identyfikowania położenia i charakteryzowania obiektów geograficznych wyszukuje na mapie topograficznej i planie obiekty przedstawione na zdjęciach lotniczych oraz satelitarnych
5. Siatka geograficzna i kartograficzna.	odczytuje współrzędne geograficzne na mapie w celu określenia położenia geograficznego punktów i obszarów na mapie
6. Czytanie rysunku poziomicowego. Mapa hipsometryczna.	rozpoznaje formy terenu na mapie hipsometrycznej
7. Analiza i interpretacja treści map ogólnogeograficznych, tematycznych i turystycznych.	rozpoznaje na podstawie treści mapy, do jakiego rodzaju mapa należy dobiera właściwe mapy w celu uzyskania określonych informacji geograficznych
8. Orientacja mapy w terenie. Odczytywanie na mapach informacji przedstawionych różnymi metodami kartograficznymi.	potrafi właściwie zorientować mapę w terenie rozpoznaje metody kartograficzne (ilościowe i jakościowe) odczytuje z map informacje przedstawione za ich pomocą posługuje się w terenie planem, mapą topograficzną, turystyczną, samochodową (m.in. orientuje mapę, identyfikuje obiekty geograficzne na mapie i w terenie, określa kierunki, planuje podróż);
9. Kształt i wymiary Ziemi.	podaje główne cechy kształtu i wymiarów Ziemi odczytuje współrzędne geograficzne na globusie
10. Ruchy Ziemi i ich następstwa.	podaje najważniejsze geograficzne następstwa ruchów Ziemi
11. Budowa Wszechświata i Układu Słonecznego. Ziemia w Układzie Słonecznym. Ruch obrotowy Ziemi i jego następstwa.	posługuje się ze zrozumieniem pojęciami: geoida, gwiazda, planeta, księżyc, galaktyka, Droga Mleczna, Wszechświat, ruch obrotowy Ziemi, czas słoneczny, czas strefowy wymienia cechy ruchu obrotowego
12. Rachuba czasu na kuli ziemskiej.	oblicza miejscowy czas słoneczny dla wybranych punktów Ziemi ustala długość geograficzną punktów na podstawie różnicy miejscowych czasów słonecznych określa datę po przekroczeniu linii zmiany daty określa różnicę czasu strefowego i słonecznego na Ziemi na podstawie mapy stref czasowych uzasadnia konieczność posługiwania się czasem urzędowym
13. Ruch obiegowy Ziemi.	wymienia cechy ruchu obiegowego Ziemi
14. Oświetlenie Ziemi w różnych porach roku.	opisuje zmiany w oświetleniu Ziemi oraz w długości trwania dnia i nocy na różnych szerokościach geograficznych i porach roku zna zasady ustalania roku przestępnego
15. Wysokość górowania Słońca.	górowanie Słońca, zenit
16. Elementy klimatu i pogody.	wymienia i charakteryzuje główne czynniki klimatotwórcze wymienia najważniejsze składniki pogody i klimatu
17. Czynniki klimatotwórcze. Temperatura powietrza. Rysowanie klimatogramu.	charakteryzuje na podstawie wykresów lub danych liczbowych przebieg temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w ciągu roku w wybranych stacjach meteorologicznych położonych w różnych strefach klimatycznych
18. Ciśnienie atmosferyczne i wiatry.	sporządza diagram klimatyczny oblicza amplitudę i średnią temperaturę powietrza oraz sumę opadów
19. Wilgotność powietrza i opady atmosferyczne.	czyta i analizuje mapy temperatury, powietrza i opadów atmosferycznych oraz map stref klimatycznych na Ziemi
20. Strefy klimatyczne kuli ziemskiej.	wymienia najważniejsze cechy wybranych typów klimatu Ziemi i opisuje zależności między strefami oświetlenia Ziemi a strefami klimatycznymi przedstawia wpływ klimatu na zróżnicowanie roślinności i gleb na Ziemi

Wiedza o społeczeństwie

TREŚCI dla klasy II	WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE Uczeń po 4 trymestrze:
1.     Prawo wyborcze.	wymienia zasady demokratycznych wyborów definiuje pojęcia: referendum, ubezwłasnowolnienie, bierne i czynne prawo wyborcze, frekwencja wyborcza
2.     Pierwsza praca.	potrafi samodzielnie napisać życiorys i list motywacyjny wyjaśnia, jakie możliwości zarabiania mają młodzi ludzie, jakie umowy mogą zawierać i jakie są zasady opodatkowania ich dochodów zna zasady zachowania podczas rozmowy kwalifikacyjnej
3.     Prawa pracownika.	zna prawa i obowiązki pracownika zna rolę związków zawodowych w miejscu pracy
4.       Administracja publiczna w Polsce. Władza centralna a samorząd terytorialny.	wyjaśnia pojęcie „samorząd terytorialny” omawia strukturę samorządu terytorialnego
5.        Załatwiamy sprawy w urzędzie.	zna sposoby pozyskiwania informacji publicznej w urzędzie zna podstawowe prawa obywatela wie, jakie sprawy załatwić w urzędzie

Klasa II gimnazjum

Wymagania na 5 trymestr

Historia

TREŚCI dla klasy II	WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE Uczeń po 5 trymestrze:
1. Polska i Litwa pod rządami ostatnich Jagiellonów. Polityka zagraniczna ostatnich Jagiellonów. Likwidacja zakonu krzyżackiego i hołd pruski. Polityka bałtycka Jagiellonów. Geneza powstania Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Unia Lubelska. Wielonarodowościowy i wielowyznaniowy charakter państwa. Reformacja i kontrreformacja w Polsce i Wielkim Księstwie Litewskim.	zna i rozumie pojęcia: hołd pruski, złoty wiek, unia realna potrafi wyjaśnić, dlaczego rządy ostatnich Jagiellonów określa się terminem „złoty wiek”, rozumie, na czym polegała polityka bałtycka Jagiellonów w XVI wieku umie opisać wielowyznaniowy charakter Rzeczpospolitej Obojga Narodów wie, jakie były przesłanki zawarcia unii lubelskiej potrafi przedstawić konsekwencje zawarcia unii realnej między Polską a Litwą umie opisać kompetencje instytucji państwowych Rzeczpospolitej Obojga Narodów
2. Szlachecka Rzeczpospolita Obojga Narodów. Dominacja polityczna i gospodarcza stanu szlacheckiego – system folwarczny. Kształtowanie się demokracji szlacheckiej w XV–XVI wieku. Nihil novi i artykuły henrykowskie. Organizacja i funkcjonowanie struktur państwa – król, sejm walny, wolna elekcja w XVI–XVII wieku. Kultura baroku na ziemiach Rzeczpospolitej. Sarmatyzm.	zna i rozumie pojęcia: złoty wiek, nihil novi, folwark, pańszczyzna, sejm walny, konstytucja sejmowa, instrukcja sejmikowa, magnaci, bezkrólewie, konfederacja, wolna elekcja, artykuły henrykowskie, pacta conventa, rokosz, liberum veto, kozacy, Tatarzy, janczarzy, barok, sarmatyzm rozumie znaczenie przywilejów szlacheckich dla funkcjonowania ustroju i gospodarki Polski potrafi scharakteryzować system demokracji szlacheckiej rozumie znaczenie idei sarmatyzmu dla samoidentyfikacji szlachty potrafi rozpoznać charakterystyczne cechy sztuki barokowej
3. Rzeczpospolita między Wschodem a Zachodem. Ekspansja polska na Wschód w okresie panowania Wazów. Powstanie Chmielnickiego i jego następstwa. Rywalizacja polsko-szwedzka w basenie Morza Bałtyckiego. Potop szwedzki .Wojny z Turcją w XVII wieku. Jan III Sobieski i wyprawa wiedeńska. Konsekwencje polityczne i społeczno-gospodarcze wojen XVII wieku.	zna i rozumie pojęcie „przedmurze chrześcijaństwa” wie, jakie były główne przyczyny wojen Rzeczpospolitej ze Szwecją, Rosją i Turcją rozumie, na czym polegała idea przedmurza dostrzega związki między wojnami prowadzonymi przez Rzeczpospolitą a osłabieniem politycznym i gospodarczym państwa
4. Epoka saska. Rządy dynastii Wettinów. Kryzys państwowości polskiej w I połowie XVIIII wieku. Ingerencja sąsiadów w sprawy wewnętrzne Polski. Pierwsze projekty reform – działalność Stanisława Konarskiego i Stanisława Leszczyńskiego.	potrafi wskazać charakterystyczne cechy tzw. epoki saskiej rozumie istotę procesu ingerencji państw sąsiednich w życie wewnętrzne Rzeczypospolitej w XVIII wieku umie sformułować ocenę działań reformatorskich S. Konarskiego i S. Leszczyńskiego dostrzega zalety i wady ustroju Rzeczypospolitej szlacheckiej

Geografia

TREŚCI dla klasy II	WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE Uczeń po 2 trymestrze:
1. Wybrane zagadnienia geografii fizycznej.	posługuje się ze zrozumieniem terminami: rzeka główna, stała, okresowa, system rzeczny, dorzecze, zlewisko, obszar bezodpływowy; wyznacza dział wodny; lokalizuje na mapie główne rzeki i jeziora świata
2. Wpływ klimatu na zróżnicowanie roślinności i gleb na Ziemi. Piętrowość roślinna w górach. Zróżnicowanie wód powierzchniowych Ziemi.	wykazuje wpływ klimatu na zróżnicowanie roślinności i gleb na Ziemi
3. Płytowa budowa litosfery.	wskazuje na mapie obszary występowania wulkanizmu, trzęsień ziemi i wyjaśnia ich związek z budową płytową litosfery
4. Bogactwo skał i minerałów.	rozpoznaje i klasyfikuje główne skały
5. Dzieje Ziemi.	zna podział dziejów Ziemi na ery i okresy opisuje wybrane wydarzenia w dziejach geologicznych Ziemi
6. Ruchy górotwórcze. Zjawiska wulkaniczne i trzęsienia ziemi.	opisuje budowę gór i mechanizm ich powstania rozpoznaje na schematach elementy wulkanu, produkty erupcji wulkanicznych, rodzaje fałdów, uskoki, płyty
7. Wietrzenie.	zna różnice między wietrzeniem fizycznym, chemicznym i biologicznym, nazywa i rozróżnia formy krasowe
8. Rzeźbotwórcza rola wód płynących, fal morskich, wiatru, lądolodów i lodowców górskich.	rozpoznaje i opisuje w terenie oraz na fotografiach formy rzeźby powstałe w wyniku działania procesów rzeźbotwórczych wymienia i charakteryzuje efekty rzeźbotwórczej roli wód płynących, fal morskich, wiatru, lądolodów i lodowców górskich
9. Wielkie formy ukształtowania powierzchni Ziemi.	charakteryzuje cechy środowiska przyrodniczego na poszczególnych kontynentach lokalizuje na mapach wskazane obiekty geograficzne położone na poszczególnych kontynentach

Wiedza o społeczeństwie

TREŚCI dla klasy II	WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE Uczeń po 5 trymestrze:
1.    Władza sądownicza.	charakteryzuje specyfikę władzy sądowniczej w koncepcji trójpodziału władzy zna strukturę wymiaru sprawiedliwości w Polsce wymienia rodzaje sądów i trybunałów w Polsce wyjaśnia, na czym polega zasada niezawisłości sędziowskiej i dwuinstancyjności działania sądów wymienia podstawowe zasady prawa (prawo nie działa wstecz, domniemanie niewinności, nie ma winy bez prawa, nieznajomość prawa szkodzi) i wyjaśnia konsekwencje ich łamania wyjaśnia różnice między prawem cywilnym, karnym i administracyjnym wskazuje, w jakim kodeksie można znaleźć przepisy dotyczące konkretnej sprawy uzasadnia potrzebę niezależności i niezawisłości sędziów przedstawia uczestników i przebieg procesu sądowego cywilnego i karnego uzasadnia znaczenie mediacji wymienia główne prawa, jakie przysługują ofierze, sprawcy i świadkowi przestępstwa wyjaśnia podstawowe pojęcia: przestępstwo, prawo karne, prawo cywilne, pozew, prawo zwyczajowe wyjaśnia pojęcia: niezawisłość, immunitet, ławnik, oskarżyciel, adwokat, pełnomocnik, świadek koronny, świadek incognito, radca prawny
2.    Obywatel wobec prawa.	rozróżnia specyfikę pracy prokuratury i policji na podstawie tekstu źródłowego określa wpływ władzy sądowniczej na życie obywateli ocenia działalność sądów, prokuratury i policji w Polsce podaje nazwy instytucji, do których można się zwrócić w przypadku bycia świadkiem naruszenia prawa
3.    Samorząd gminny.	wyjaśnia pojęcie gmina zna rodzaje gmin omawia zadania rady gminy/miasta wójta/ burmistrza/prezydenta miasta potrafi omówić wpływ obywateli na życie gminy wie, jakie sprawy można w nim załatwić wie, na co jest przeznaczony budżet gminy
4.    Samorząd powiatowy.	potrafi wymienić rodzaje powiatów i przedstawić ich zadania
5.    Samorząd wojewódzki.	zna nazwy i rozmieszczenie na mapie wszystkich województw w Polsce

Klasa II gimnazjum

Wymagania na 6 trymestr

Historia

TREŚCI dla klasy II	WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE Uczeń po 6 trymestrze:
1. Powstanie demokracji Nowego Świata. Kolonie angielskie w Ameryce Północnej. Geneza wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Deklaracja niepodległości. Konstytucja Stanów Zjednoczonych – 1787. Udział Polaków w wojnie amerykańskiej. Konstytucyjne zasady ustrojowe państwa północnoamerykańskiego.	zna i rozumie pojęcia: kongres, stan (USA), prezydent potrafi wyjaśnić genezę wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych umie opisać najważniejsze idee zawarte w Deklaracji niepodległości Stanów Zjednoczonych wie, jak funkcjonują najważniejsze instytucje ustrojowe Stanów Zjednoczonych potrafi opisać wkład Polaków w walkę o niepodległość Stanów Zjednoczonych
2. Rewolucja we Francji. Społeczeństwo i państwo francuskie w przededniu wybuchu rewolucji. Zwołanie Stanów Generalnych i zburzenie Bastylii. Deklaracja praw człowieka i obywatela. Ustanowienie republiki. Dyktatura jakobinów. Rządy dyrektoriatu i schyłek rewolucji.	zna i rozumie pojęcia: burżuazja, detronizacja, jakobini, terror, dyrektoriat, abdykacja, gilotyna rozumie przyczyny wybuchu rewolucji francuskiej umie wymienić najważniejsze zasady Deklaracji praw człowieka i obywatela rozumie, na czym polegała dyktatura jakobińska potrafi scharakteryzować następstwa rewolucji francuskiej dla Francji i Europy
3. Ostatnie lata I  Rzeczpospolitej. Elekcja Stanisława Augusta Poniatowskiego. Pierwsze reformy ustrojowo-społeczne po 1764 roku. Powstanie Komisji Edukacji Narodowej. Konfederacja barska i I rozbiór Polski. Obrady Sejmu Wielkiego. Konstytucja 3 maja – ustrój społeczny, polityczny, znaczenie. Konfederacja targowicka. Wojna z Rosją i II rozbiór. Ostatnie władze niepodległej Rzeczypospolitej – rządy insurekcji kościuszkowskiej. III rozbiór i upadek Rzeczpospolitej. Kultura polska w dobie stanisławowskiej. Sztuka klasycystyczna na ziemiach polskich.	zna i rozumie pojęcia: rozbiór państwa, insurekcja, kosynierzy, klasycyzm, naczelnik, konfederacja barska, Targowica, stan trzeci potrafi ocenić rolę Stanisława Augusta Poniatowskiego w ostatnich latach istnienia I Rzeczypospolitej wie, jaki były osiągnięcia Komisji Edukacji Narodowej rozumie rolę konfederacji barskiej w walce o suwerenność państwa rozumie znaczenie funkcjonowania Sejmu Wielkiego potrafi opisać reformy Sejmu Wielkiego umie scharakteryzować ustrój państwa nakreślony w Konstytucji 3 maja wie, jakie okoliczności doprowadziły do upadku Konstytucji 3 maja i II rozbioru potrafi przedstawić cele insurekcji kościuszkowskiej potrafi umiejscowić w czasie i przestrzeni zmiany terytorialne po każdym zaborze potrafi dokonać klasyfikacji przyczyn upadku Rzeczpospolitej wie, jakie znaczenie miała Konstytucja 3 maja dla późniejszej walki o niepodległość akceptuje przekonanie o tym, że suwerenność państwa jest wartością

Geografia

TREŚCI dla klasy II	WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE Uczeń po 3 trymestrze:
1. Afryka – położenie geograficzne i rzeźba terenu.	omawia na podstawie map położenie geograficzne, budowę geologiczną oraz ukształtowanie powierzchni Afryki
2. Strefy klimatyczno-glebowo-roślinne oraz wody Afryki.	wyjaśnia występowanie stref klimatyczno-roślinno-glebowych w Afryce oraz charakteryzuje je na podstawie map tematycznych charakteryzuje na podstawie map tematycznych cechy rolnictwa i przemysłu Afryki
3. Problemy ludnościowe Afryki.	wykazuje zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego państw afrykańskich wykazuje zróżnicowanie rasowe i językowe ludności Afryki oraz omawia (na podstawie map tematycznych) rozmieszczenie ludności na tym kontynencie rozumie znaczenie terminu „eksplozja demograficzna” określa związki między problemami wyżywienia, występowaniem chorób a poziomem życia w krajach Afryki na południe od Sahary
4. Gospodarka Afryki. Egipt – kolebka cywilizacji i mekka turystów.	opisuje warunki naturalne oraz wybrane zagadnienia społeczno-gospodarcze Egiptu
5. Najbogatszy kraj Afryki – RPA.	opisuje warunki naturalne oraz wybrane zagadnienia społeczno-gospodarcze Republiki Południowej Afryki
6. Ameryka Północna i Południowa – położenie geograficzne i rzeźba terenu.	omawia na podstawie map położenie geograficzne, budowę geologiczną oraz ukształtowanie powierzchni Ameryki Północnej i Południowej
7. Strefy klimatyczno-glebowo-roślinne oraz wody Ameryk.	na podstawie map klimatycznych i klimatogramów charakteryzuje klimat Ameryki Północnej i Południowej opisuje środowisko przyrodnicze Ameryki Północnej i Południowej
8. Mozaika ludnościowa Ameryki.	analizuje na podstawie mapy rozmieszczenie ludności w Ameryce Północnej i Południowej wyróżnia główne cechy i przyczyny zróżnicowania kulturowego i etnicznego Ameryki Północnej i Południowej
9. Gospodarka Ameryki Północnej i Południowej.	opisuje wybrane problemy gospodarki Ameryki Północnej i Południowej wyjaśnia związki między warunkami naturalnymi a poziomem rozwoju gospodarczego Ameryki Północnej i Południowej
10. USA – największa gospodarka świata.	omawia warunki naturalne oraz zagadnienia społeczne dotyczące Stanów Zjednoczonych wykazuje związki między gospodarką a warunkami środowiska przyrodniczego w najważniejszych regionach gospodarczych Stanów Zjednoczonych określa rolę Stanów Zjednoczonych w gospodarce światowej
11. Brazylia – kraj latynoamerykański.	omawia warunki naturalne oraz zagadnienia społeczne i gospodarcze dotyczące Brazylii identyfikuje konflikt interesów między ekologicznymi skutkami wylesiania Amazonii a jej gospodarczym wykorzystaniem określa cechy rozwoju i problemy wielkich miast w Brazylii posługuje się ze zrozumieniem pojęciami: Ameryka Łacińska, Ameryka Środkowa
12. Obszary okołobiegunowe. Australia. Azja.	podaje główne cechy i przyczyny zmian w środowisku przyrodniczym obszarów okołobiegunowych oraz uzasadnia konieczność ochrony przyrody obszarów okołobiegunowych opisuje na podstawie map: położenie geograficzne, środowisko przyrodnicze, klimat Australii
13. Antarktyda i Arktyka.	posługuje się ze zrozumieniem pojęciami: Arktyka, Antarktyka, Antarktyda przedstawia cechy położenia i środowiska geograficznego Antarktyki i Arktyki omawia sytuację prawną Antarktydy opisuje działalność człowieka w Arktyce i Antarktyce
14. Australia – kontynent na antypodach.	ocenia warunki środowiska przyrodniczego Australii analizuje na podstawie różnych źródeł informacji: rozmieszczenie i zróżnicowanie ludności, gęstość zaludnienia, główne cechy gospodarki Australii dowodzi specyfiki środowiska przyrodniczego i społeczno-gospodarczego Australii posługuje się ze zrozumieniem pojęciami: basen artezyjski, studnia artezyjska omawia na podstawie mapy podział Oceanii
15. Azja – położenie geograficzne i rzeźba terenu.	omawia na podstawie map: położenie geograficzne Azji, przebieg umownej granicy między Azją a Europą, cechy środowiska przyrodniczego wykazuje, na podstawie map tematycznych, że kontynent Azji jest obszarem wielkich geograficznych kontrastów
16. Strefy klimatyczno-glebowo-roślinne oraz wody Azji.	na podstawie map klimatycznych i klimatogramów charakteryzuje klimat Azji oraz przedstawia warunki przyrodnicze obszarów, na których kształtowały się najstarsze azjatyckie cywilizacje
17. Azja – najludniejszy kontynent.	wskazuje na mapie i podaje nazwy obszarów o dużej i małej gęstości zaludnienia w Azji charakteryzuje zróżnicowanie rasowe, religijne i kulturowe ludności Azji omawia wybrane problemy demograficzne Azji i wyjaśnia ich skutki
18. Gospodarka Azji.	opisuje wybrane problemy gospodarcze Azji ocenia warunki rozwoju rolnictwa w Azji wykazuje związek między rytmem upraw i kulturą ryżu a cechami klimatu monsunowego w Azji Południowo-Wschodniej wskazuje na mapie i podaje nazwy regionów rolniczych w Azji wskazuje na mapie i podaje nazwy obszarów o dużej koncentracji przemysłu posługuje się ze zrozumieniem pojęciami: azjatyckie tygrysy, OPEC
19. Chiny – najludniejsze państwo świata.	charakteryzuje środowisko przyrodnicze Chin analizuje na podstawie różnych źródeł: rozmieszczenie i zmiany liczby ludności, procesy urbanizacyjne, kierunki rozwoju gospodarczego Chin wskazuje zmiany znaczenia Chin w gospodarce światowej
20. Indie – największa demokracja świata.	charakteryzuje środowisko przyrodnicze, wybrane zagadnienia społeczno-gospodarcze Indii opisuje kontrasty społeczne i gospodarcze w Indiach wyjaśnia przyczyny gwałtownego rozwoju nowoczesnych technologii w Indiach
21. Japonia – kraj kwitnącej gospodarki.	charakteryzuje środowisko przyrodnicze oraz wybrane zagadnienia społeczno-gospodarcze Japonii wykazuje znaczenie czynników społeczno-kulturowych w tworzeniu nowoczesnej gospodarki Japonii na tle niekorzystnych cech środowiska przyrodniczego
22. Czarne złoto Bliskiego Wschodu.	omawia na podstawie map położenie geograficzne regionu Bliskiego Wschodu charakteryzuje ten region pod kątem cech kulturowych analizuje na podstawie różnych źródeł, rozmieszczenie, wielkość zasobów oraz poziom wydobycia ropy naftowej na Bliskim Wschodzie wskazuje miejsca oraz wyjaśnia przyczyny i skutki wybranych konfliktów zbrojnych w tym regionie wykazuje się krytyczną postawą wobec wojny wykazuje postawę poszanowania dla innych narodów, religii i kultur

Wiedza o społeczeństwie

TREŚCI dla klasy II	WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE Uczeń po 6 trymestrze:
1.      Moja przyszłość zawodowa: jaką szkołę wybrać?	zna rodzaje szkół, które może wybrać po ukończeniu gimnazjum potrafi przeanalizować czynniki decydujące o wyborze szkoły a później zawodu
2.      Moje szanse na rynku pracy.	orientuje się, w jaki sposób szukać pracy potrafi wyjaśnić pojęcie rynku pracy omawia ogólne zasady podejmowania pracy i zakładania własnych przedsiębiorstw w Unii Europejskiej
3.      Systemy szkolnictwa w Polsce i na świecie.	omawia na wybranych przykładach zasady przyjmowania do szkół wyższych przedstawia warunki podejmowania przez młodych Polaków nauki w Unii Europejskiej oraz wyszukuje informacje na ten temat dotyczące wybranego państwa charakteryzuje strukturę szkolnictwa w Polsce
4.     Jak założyć własną firmę?	zna procedury zakładania własnej działalności gospodarczej potrafi wymienić formy prowadzenia działalności gospodarczej wie, na czym polega marketing i zarządzanie przedsiębiorstwem zna zasady opodatkowania dochodów przedsiębiorców
5.     Etyka a rynek gospodarczy.	uzasadnia, dlaczego musimy płacić podatki, zna sposoby przeciwdziałania bezrobociu wie, czym jest bezrobocie i jakie są jego rodzaje zna przyczyny bezrobocia w Polsce i regionie swojego zamieszkania potrafi rozpoznać nieuczciwe praktyki rynkowe i  odpowiednio na nie zareagować

Egzamin klasyfikacyjny z bloku BOGACI w klasie II gimnazjum obejmuje wyżej wymienione wymagania programowe i umożliwia uzyskanie oceny z historii, geografii i wiedzy o społeczeństwie.