Jesteśmy
bogaci naszym dziedzictwem, umiemy być przedsiębiorczy.
Spełniamy
wymagania ogólne podstawy programowej historii i społeczeństwa dla szkoły
podstawowej, historii, geografii i wiedzy o społeczeństwie dla gimnazjum i
liceum oraz podstaw przedsiębiorczości dla liceum.
Klasa
I gimnazjum
Wymagania
na 1 trymestr
Historia
TREŚCI
dla
klasy I
|
WYMAGANIA
SZCZEGÓŁOWE
Uczeń po
1 trymestrze:
|
1.
Odkrywamy przeszłość. Historia jako nauka. Źródła historyczne. Czas i
przestrzeń w dziejach. Periodyzacja dziejów.
|
zna i
rozumie pojęcia: źródło historyczne, era, epoka, wiek, historia, prehistoria
potrafi
wymienić najważniejsze epoki i określić ich cezury czasowe
potrafi
wymienić podstawowe rodzaje źródeł historycznych
rozumie
znaczenie źródeł historycznych w odtwarzaniu dziejów ludzkich
|
2.
Prehistoria człowieka. Powstanie społeczeństw ludzkich. Życie człowieka w
paleolicie. Rewolucja neolityczna i jej konsekwencje dla powstania i rozwoju
cywilizacji. Epoka brązu i początek epoki żelaza.
|
zna i
rozumie pojęcia: homo sapiens, neolit, paleolit, rewolucja neolityczna, epoka
brązu, epoka żelaza
rozumie,
na czym polegał proces przemian w życiu ludzi epoki paleolitu
rozumie
zależności między warunkami naturalnymi a warunkami życia człowieka
prehistorycznego
potrafi
wyjaśnić, na czym polegała rewolucja neolityczna
|
3.
Cywilizacje Bliskiego Wschodu. Obszar rozwoju, warunki naturalne, czas
powstania i dorobek kulturalny cywilizacji Bliskiego Wschodu.
|
cywilizacja
potrafi
scharakteryzować organizację społeczeństwa w państwach starożytnego Bliskiego
Wschodu
potrafi
wyjaśnić zasady, na których opierało się funkcjonowanie państwa starożytnego
Bliskiego Wschodu
umie
wymienić osiągnięcia naukowe i kulturalne ludów starożytnego Bliskiego
Wschodu
|
4.
Mezopotamia – kraina nad Eufratem i Tygrysem. Hammurabi i jego państwo.
Osiągnięcia cywilizacyjne ludów zamieszkujących Mezopotamię.
|
zna i
rozumie pojęcia: pismo klinowe, państwo, prawo, kodeks Hammurabiego
umie opisać
wierzenia religijne starożytnych mieszkańców Mezopotamii
rozumie
związki między warunkami naturalnymi a życiem starożytnych mieszkańców
Mezopotamii
|
5. Egipt
– kraj nad Nilem. Państwo faraonów – struktura i sposób sprawowania władzy.
Społeczeństwo egipskie – grupy społeczne i ich funkcje. Osiągnięcia
cywilizacyjne starożytnego Egiptu.
|
zna i
rozumie pojęcia: sieć nawadniająca, politeizm, faraon, piramida, hieroglify,
mumifikacja
umie
opisać wierzenia religijne mieszkańców starożytnego Egiptu
rozumie
związki między warunkami naturalnymi a życiem starożytnych mieszkańców Egiptu
|
6.
Starożytny Izrael. Palestyna – ziemia obiecana. Wędrówki Żydów. Powstanie i
upadek starożytnego państwa izraelskiego. Monoteistyczna religia Żydów.
Biblia.
|
zna i
rozumie pojęcia: monoteizm, judaizm, Biblia, dekalog
umie
opisać wierzenia Izraelitów
rozumie
związki między warunkami naturalnymi a życiem starożytnych mieszkańców Egiptu
|
7.
Starożytna Grecja. Środowisko geograficzne Hellady i jego wpływ na życie
starożytnych Greków. Powstanie państw-miast (polis) i różne zasady ich
funkcjonowania. Wielka kolonizacja i jej konsekwencja. Organizacja państwa i
społeczeństwa starożytnej Sparty. Demokracja ateńska w okresie klasycznym.
Wojny grecko-perskie. Religia starożytnych Greków (politeizm, formy kultu,
mity). Igrzyska olimpijskie i ich znaczenie w życiu Hellady. Kultura
starożytnej Grecji (teatr, filozofia, literatura, architektura). Podboje
Aleksandra Macedońskiego. Ośrodki i cechy kultury epoki hellenistycznej.
|
zna i rozumie
pojęcia: polis, Hellada, Hellenowie, igrzyska olimpijskie, filozofia,
hellenizm, mity, demokracja, hoplita
rozumie
wpływ warunków naturalnych na życie mieszkańców starożytnej Grecji
umie
opisać osiągnięcia kultury starożytnych Greków
potrafi
scharakteryzować instytucje polityczne polis
umie
wyjaśnić znaczenie igrzysk olimpijskich w życiu Greków
potrafi
porównać modele organizacji polis Sparty i Aten w okresie klasycznym
rozumie
przyczyny wojen grecko-perskich
umie
opisać najważniejsze elementy religii starożytnych Greków
potrafi
wskazać wpływ kultury greckiej na cywilizację współczesną
|
8.
Starożytny Rzym. Starożytna Italia i jej mieszkańcy. Republika rzymska –
organizacja i funkcjonowanie. Kryzys i upadek republiki. Powstanie cesarstwa
rzymskiego. Zasady sprawowania władzy przez cesarzy. Podboje rzymskie w
czasach republiki i wczesnego cesarstwa. Armia rzymska. Organizacja imperium
rzymskiego. Osiągnięcia cywilizacyjne Rzymian (prawo, architektura,
technika). Wierzenia religijne Rzymian. Wędrówki ludów i ich następstwa.
Podział cesarstwa i upadek państwowości rzymskiej na Zachodzie.
|
zna i
rozumie pojęcia: republika, senat, senator, konsul, cesarz, cesarstwo,
imperium, cesarstwo wschodnie, cesarstwo zachodnie, barbarzyńcy, niewolnik,
gladiator, wędrówki ludów, akwedukt, forum, termy, amfiteatr
rozumie
przyczyny i skutki upadku republiki rzymskiej
potrafi
wyjaśnić przyczyny ekspansji Rzymu
umie
scharakteryzować system władzy cesarskiej w Rzymie
umie
wymienić osiągnięcia cywilizacyjne Rzymian
umie
wyjaśnić przyczyny upadku cesarstwa zachodniorzymskiego
|
Wiedza o społeczeństwie
|
TREŚCI
dla klasy I
|
WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE
Uczeń po 1 trymestrze:
|
|
1.
Ustrój polityczny państwa polskiego.
|
wyjaśnia znaczenie
pojęć: konstytucja, preambuła, trójpodział władzy
zna zasady ustroju
państwa polskiego
wskazuje instytucje, które realizują
zasadę trójpodziału władz
|
|
2.
Konstytucja.
|
zna podstawowe wolności i prawa
obywatela RP
|
|
3.
Sejm i Senat.
|
potrafi omówić
funkcje parlamentu
wyjaśnia pojęcia:
kadencja, zgromadzenie narodowe, immunitet parlamentarny, mandat poselski,
interpelacja poselska
wymienia zadania Sejmu i Senatu
potrafi omówić proces legislacyjny
|
|
4.
Rząd i prezydent.
|
zna zasady wyboru
Prezydenta RP i potrafi wymienić nazwiska prezydentów po 1989 r.
wymienia zadania
i uprawnienia prezydenta
wyjaśnia procedurę tworzenia rządu,
jego skład i funkcje
|
Klasa I gimnazjum
Wymagania
na 2 trymestr
Historia
TREŚCI
dla
klasy I
|
WYMAGANIA
SZCZEGÓŁOWE
Uczeń po
2 trymestrze:
|
1.
Narodziny i rozwój chrześcijaństwa. Jezus Chrystus – życie i nauka. Świadectwa
historyczne o Jezusie. Nowy Testament Rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa
w państwie rzymskim. Prześladowania – przyczyny i zasięg. Przełom
konstantyński.
|
zna i
rozumie pojęcia: mesjasz, apostoł
potrafi
umiejscowić w czasie i przestrzeni działalność Jezusa Chrystusa
rozumie,
na czym polegały prześladowania chrześcijan w państwie rzymskim
wie, jak
przebiegał proces rozprzestrzeniania się chrześcijaństwa w późnym antyku i we
wczesnym średniowieczu
rozumie,
na czym polegał tzw. przełom konstantyński
|
2.
Powstanie islamu. Mahomet i jego nauka. Koran. Zjednoczenie plemion
arabskich. Epoka wielkich podbojów arabskich. Podstawowe symbole i zasady
islamu. Rozkwit kultury arabskiej. Rola Arabów w życiu kulturowym średniowiecznej Europy.
|
zna i rozumie
pojęcia: islam, Koran, hidżra
potrafi
opisać powstanie imperium arabskiego
potrafi
scharakteryzować najważniejsze symbole i zasady islamu
umie
wyjaśnić znaczenie kultury arabskiej w okresie wczesnego średniowiecza
|
3.
Cesarstwo bizantyjskie. Cesarz Justynian i próba odbudowy jednolitego
cesarstwa. Bizancjum kontynuatorem państwa rzymskiego. Ustrój cesarstwa
bizantyjskiego. Rola Kościoła. Kodyfikacja prawa rzymskiego. Sztuka
bizantyjska.
|
zna i
rozumie pojęcia: Bizancjum, cesarstwo wschodnie, patriarcha, ikona
potrafi
scharakteryzować ustrój cesarstwa bizantyjskiego
umie
wymienić osiągnięcia kultury bizantyjskiej
rozumie
znaczenie Bizancjum dla przetrwania zdobyczy kultury grecko-rzymskiej
|
4.
Wczesnośredniowieczna Europa Zachodnia. Państwa barbarzyńskie na dawnym
obszarze cesarstwa rzymskiego. Karol Wielki i jego podboje. Organizacja
władzy w państwie Karola Wielkiego. Podział cesarstwa karolińskiego. Renesans
karoliński. Powstanie państwa niemieckiego. Uniwersalistyczne cesarstwo
Ottona III.
|
zna i
rozumie pojęcie „renesans karoliński”
potrafi
umiejscowić w czasie i przestrzeni monarchię Karola Wielkiego
wie, jak
zorganizowane było państwo karolińskie
potrafi
opisać działania prowadzące do odbudowy instytucji cesarstwa na Zachodzie we
wczesnym średniowieczu
|
5.
Kościół w średniowiecznej Europie. Kościół łaciński i papiestwo.
Rozprzestrzenianie się religii chrześcijańskiej w Europie – misja Cyryla i
Metodego. Schizma 1054 roku. Spór cesarza z papieżem o inwestyturę duchownych. Formy życia
zakonnego. Wyprawy krzyżowe. Powstanie zakonów rycerskich.
|
zna i
rozumie pojęcia: chrystianizacja, biskup, papież, herezja, zakon żebraczy,
benedyktyni, franciszkanie, dominikanie, celibat, reforma gregoriańska,
krucjata, Ziemia Święta, zakon rycerski, uniwersalizm, męczennicy, symonia,
święci, diecezja, sobór, teologia, inwestytura
potrafi
wyjaśnić przyczyny i skutki rozłamu w Kościele w XI wieku
wie, w
jakich okolicznościach powstało państwo kościelne
rozumie
rolę łacińskiego chrześcijaństwa jako fundamentu średniowiecznej kultury,
potrafi
wymienić przyczyny i skutki wypraw krzyżowych
rozumie
znaczenie papiestwa w życiu średniowiecznej Europy
potrafi
scharakteryzować działalność średniowiecznych zakonów
rozumie,
na czym polegał spór papiestwa z cesarstwem w XI wieku
umie
opisać koncepcję uniwersalistycznego cesarstwa
potrafi
wyjaśnić znaczenie misji cyrylo-metodiańskiej
|
Wiedza o społeczeństwie
|
TREŚCI
dla klasy I
|
WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE
Uczeń po 2 trymestrze:
|
|
1.
Partie polityczne.
|
wyjaśnia pojęcia: partia polityczna, system partyjny
wymienia i omawia cechy i funkcje partii politycznych
przedstawia typy partii politycznych
wymienia największe partie polityczne w Polsce
potrafi
wskazać różnice programowe między partiami działającymi w Polsce
|
|
2.
Rola massmediów i opinii publicznej.
|
wyjaśnia pojęcia: massmedia, cenzura, fakt, opinia
potrafi wymienić funkcje środków masowego przekazu
umie wyjaśnić, jaką rolę odgrywają środki masowego przekazu w życiu
obywateli
potrafi
odróżnić fakt od opinii
|
|
3.
Służba publiczna.
|
potrafi wyjaśnić pojęcie administracji publicznej i dokonać jej
podziału na centralną oraz samorządową
omawia
główne cele i zadania służby cywilnej
|
|
4.
Rzeczpospolita Polska w świecie. Polska
polityka zagraniczna.
|
potrafi wymienić główne cele
polskiej polityki zagranicznej
wyjaśnia terminy: racja stanu, polityka
zagraniczna, służba dyplomatyczna i konsularna
omawia zadania służby
dyplomatycznej i konsularnej
przedstawia kierunki polskiej
polityki zagranicznej
wymienia podmioty uprawnione w Polsce do
prowadzenia polityki zagranicznej
wskazuje główne kierunki polskiej polityki
zagranicznej
na podstawie tekstu źródłowego
omawia tezę o wpływie techniki na politykę międzynarodową
|
|
5.
Integracja europejska.
|
przedstawia najważniejsze etapy integracji
europejskiej
charakteryzuje trzy filary Unii Europejskiej
wskazuje na mapie państwa członkowskiej Unii Europejskiej
omawia przyczyny integracji europejskiej
charakteryzuje organy Unii Europejskiej
|
Klasa I gimnazjum
Wymagania
na 3 trymestr
Historia
TREŚCI
dla
klasy I
|
WYMAGANIA
SZCZEGÓŁOWE
Uczeń po
3 trymestrze:
|
1.
Społeczeństwo i kultura średniowiecznej Europy. System feudalny. Stosunki
lenne. Rozdrobnienie feudalne w państwach europejskich. Społeczeństwo
średniowieczne – stany. Życie społeczno-gospodarcze wsi feudalnej. Powstanie
i rozwój miast średniowiecznych. Funkcje gospodarcze, polityczne i kulturowe
miast w średniowieczu. Uniwersalistyczny charakter kultury średniowiecznej.
Kultura rycerska i miejska. Kulturotwórcza rola Kościoła. Szkolnictwo
średniowieczne. Powstanie uniwersytetów. Style romański i gotycki w
architekturze. Dziedzictwo średniowiecza w moim regionie.
|
zna i
rozumie pojęcia: system feudalny, senior, wasal, stan, rycerstwo, prawo
rycerskie mieszczaństwo, immunitet, lenno, przywilej, cech, czynsz, lokacja,
gród, styl romański, styl gotycki, portal, witraż, katedra, uniwersytet
rozumie,
na czym polegał system lenny
potrafi
scharakteryzować najważniejsze elementy systemu feudalnego
wie, jak
kształtowały się stany w średniowieczu
umie
opisać cechy wyróżniające poszczególne stany
potrafi
wymienić podstawowe funkcje miast w średniowieczu
zna
główne elementy kultury rycerskiej i miejskiej
potrafi
porównać style romański i gotycki
rozumie
znaczenie Kościoła dla rozwoju kultury średniowiecznej
|
2.
Początki państwa polskiego. Plemiona polskie. Państwo Polan. Mieszko I i jego
państwo. Przyjęcie chrztu – jego znaczenie cywilizacyjne. Obszar i ludność
Polski za panowania Mieszka I. Monarchia Bolesława Chrobrego i ekspansja
terytorialna. Wojny z cesarstwem. Koronacja Chrobrego. Kryzys monarchii
wczesnopiastowskiej i odbudowa państwa za Kazimierza Odnowiciela. Organizacja
patrymonialnej monarchii pierwszych Piastów. Rządy Bolesław Śmiałego.
Polityka wewnętrzna i zagraniczna Bolesława Krzywoustego. Statut
Krzywoustego.
|
zna i
rozumie pojęcia: drużyna, dynastia, kanonizacja, arcybiskupstwo, statut
Bolesława Krzywoustego, monarchia patrymonialna, prawo książęce
potrafi
lokalizować w czasie i przestrzeni państwo pierwszych Piastów
umie
scharakteryzować organizację państwa wczesnopiastowskiego
wie,
jaka była geneza i konsekwencje chrztu Polski
potrafi
ocenić politykę zagraniczną Bolesława Chrobrego
rozumie
znaczenie dynastii piastowskiej w procesie kształtowania państwowości
polskiej
|
3. Od
rozbicia dzielnicowego do zjednoczenia państwa. Funkcjonowanie państwowości
polskiej w okresie rozbicia dzielnicowego. Zagrożenia zewnętrzne i straty
terytorialne. Najazd mongolski i bitwa pod Legnicą. Powstanie państwa
zakonnego na ziemi chełmińskiej i podbój Prus. Przemiany gospodarcze i
społeczne – postęp techniczny, rozwój osadnictwa i lokacje miast.
Kształtowanie się stanów. Zjednoczenie Polski – czynniki sprzyjające
zjednoczeniu (polityczne, społeczne i ideologiczne). Władysław Łokietek i
odbudowa królestwa polskiego. Utrata Pomorza Gdańskiego i konflikt z
Krzyżakami. Monarchia stanowa Kazimierza Wielkiego. Umocnienie wewnętrzne
państwa i zmiany terytorialne (przyłączenie Rusi Halickiej). Stosunki z
zakonem krzyżackim i Czechami. Powstanie Akademii Krakowskiej. Unia
personalna z Węgrami.
|
zna i
rozumie pojęcia: rozbicie dzielnicowe, Krzyżacy, kolonizacja na prawie
niemieckim, monarchia stanowa, unia personalna
umie
wyjaśnić przyczyny rozbicia dzielnicowego w Polsce
wie, na
czym polegał proces lokacji miast i wsi na prawie niemieckim*
potrafi
wskazać czynniki sprzyjające zjednoczeniu ziem polskich w XIII–XIV wieku
rozumie
znaczenie panowania Kazimierza Wielkiego dla umocnienia państwa polskiego
umie
opisać najważniejsze etapy konfliktu polsko-krzyżackiego w XV wieku
|
4.
Polska pod rządami pierwszych Jagiellonów. Geneza unii polsko-litewskiej.
Krewo 1385 i chrzest Litwy. Wielka wojna z zakonem krzyżackim. Grunwald.
Pierwszy pokój toruński. Wyprawa warneńska. Bunt stanów pruskich i wojna
trzynastoletnia. Drugi pokój toruński i odzyskanie Pomorza Gdańskiego. Wzrost
znaczenia dynastii jagiellońskiej w Europie. Przywileje szlacheckie i
przemiany ustrojowe w okresie rządów pierwszych Jagiellonów. Kultura późnego
średniowiecza w Polsce.
|
zna i
rozumie pojęcie „przywilej szlachecki”
potrafi
wyjaśnić przyczyny unii polsko-litewskiej,
potrafi
scharakteryzować przyczyny i skutki nadawania przywilejów rycerstwu przez
władców polskich w XIV–XV wieku,
umie
wskazać najważniejsze osiągnięcia kultury średniowiecznej w Polsce
|
Wiedza o społeczeństwie
|
TREŚCI
dla klasy I
|
WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE
Uczeń po 3 trymestrze:
|
|
1.
Droga Polski do Unii Europejskiej.
|
przedstawia etapy przystąpienia Polski
do UE
omawia korzyści Polski
z przynależności do UE
|
|
2.
Polska w organizacjach międzynarodowych.
|
wyjaśnia termin „organizacja międzynarodowa”
rozwija skrótowce: ONZ, NATO, OBWE
określa zasadnicze cele wybranych
organizacji międzynarodowych, do których należy Polska
ocenia zaangażowanie Polski
w funkcjonowanie organizacji międzynarodowych (np. NATO)
|
|
3.
Organizacja Narodów Zjednoczonych.
|
zna okoliczności powstania ONZ
określa założenia i cele tej organizacji
omawia kompetencje głównych
organów ONZ
charakteryzuje działalność organizacji
wyspecjalizowanych ONZ
charakteryzuje działalność UNESCO
i UNICEF
|
|
4.
Konflikty na świecie.
|
wymienia najważniejsze konflikty na
świecie
wyjaśnia terminy: migracja, terroryzm
charakteryzuje aktualne konflikty i wskazuje
na mapie miejsca, w
których do nich doszło
wymienia potencjalne skutki konfliktów
zbrojnych i działań terrorystycznych
|
|
5.
Współczesny świat i jego problemy.
|
omawia problem imigrantów
i uchodźców
przedstawia problematykę terroryzmu na
świecie
wie, co znaczą określenia:
biedne Południe, bogata Północ, kraje rozwijające się
wskazuje przyczyny i skutki biedy
w krajach rozwijających się
potrafi uzasadnić ideę niesienia pomocy
humanitarnej krajom rozwijającym się
rozumie pojęcie „wioska globalna”
charakteryzuje pozytywne
i negatywne skutki globalizacji
przedstawia sposoby rozwiązywania problemów
współczesnego świata
|
Egzamin klasyfikacyjny z bloku BOGACI w klasie I gimnazjum obejmuje wyżej wymienione wymagania programowe i umożliwia uzyskanie oceny z historii i wiedzy o społeczeństwie.
